Formeel vinden ook in Duitsland deze maand de parlementsverkiezingen voor het Europees Parlement plaats. In het land is er echter amper iets van te merken. De verkiezingsaffiches hangen sinds een paar weken weliswaar overal rond, maar animo ontbreekt.

De koppen

Qua lijsttrekkers is het geen vetpot. De christen-democraten sturen de onbekende Manfred Weber in het veld. Wie zich in Vlaanderen schaamt nooit eerder over de man te hebben gehoord, mag op beide oren slapen. Ook in Duitsland doet de man geen bel rinkelen. Op zich is dat vreemd, omdat zijn eigen partijbazen hem als kandidaat-commissievoorzitter uitspelen. Weber maakt weinig tot niets los en komt in de media slechts voor met statements dat hij de AfD haar geld wil afpakken of in zijn toekomstige Europese commissie veel meer vrouwen wil. Ondanks haar onbekende kopman lijkt het bondgenootschap van CDU/CSU het resultaat uit de federale verkiezingen van twee jaar geleden van om en bij de dertig procent te zullen evenaren.

Reporters / DPA

Katarina Barley, SPD-lijsttrekker Europa

Bij de sociaal-democraten van de SPD ziet het er een stuk slechter uit. Huidig minister van justitie Barley staat op kop van de Europese lijst. Op zich geen slechte keuze voor een partij waar de spoeling na de troosteloze afgang van Marin Schulz bijzonder dun is geworden. Het is een raadsel waarom de SPD een van haar weinige competente gezichten uit de federale regering naar Brussel doet verkassen. Met of zonder Barley zal de SPD ook bij de Europese stembusgang bijzonder slecht scoren. In de peilingen komt ze de 15 % amper voorbij. Twintig jaar geleden haalde ze onder Schröder nog meer dan 40 %. We zijn dus ver van de oude volkspartij.

De groenen zullen in Duitsland op 24 mei voor het eerst tweede partij van het land worden. De peilingen geven ze rond de twintig procent. Het succes is te wijten aan het alsnog slagen in een vreemdsoortige spreidstand. Enerzijds werpen ze zich als pro-migratiepartij op en profileren ze zich daarmee als anti-AfD. Anderzijds bekoort de partij steeds meer mensen die vroeger hun heil in de liberale FDP zagen. Om die reden krijgt ze vaak het verwijt een soort FDP met groene lak te zijn geworden. De FDP zelf profiteert niet van haar weigering om tot de federale regering toe te treden. De personencultus rond partijleider Lindner heeft zijn beste tijd gehad en zijn officiele lijsttrekker voor de EU-verkiezingen Nicola Beer is evenzeer een nobele onbekende.

Het standhouden van de christen-democraten en de opmars van de groenen dempen het succes van de partijen aan de radicalere flanken van het politieke spectrum. De verminderde aandacht voor migratie leidt er bij de AfD toe dat ze met moeite haar 12 % uit 2017 zal kunnen verdedigen. Bij de linkspartij speelt dan weer dat met het verliezen van dissident boegbeeld Sarah Wagenknecht, veel kiezers geen zin meer hebben om op de partij te stemmen. Wagenknecht is mislukt met haar experiment om half binnen, half buiten haar partij een beweging op te richten om nieuwe kiezers aan te trekken. Vroeg of laat had dat op een afscheuring van de partij kunnen uitmonden. De operatie legt de verdeeldheid binnen de partij bloot, iets wat kiezers meestal niet zo aantrekkelijk vinden.

De gevolgen

Hoewel controverse in de kiescampagne ontbreekt en niet de grote trekpaarden op de affiches staan, kan de nasleep van de EU-verkiezingen wel degelijk een belangrijke impact krijgen. We bevinden ons nog steeds in de nadagen van Angela Merkel die aan het hoofd van een fragiele coalitie staat. Het is niet bekend hoe de SPD zich na haar voorgeprogrammeerd desastreus verkiezingsresultaat gaat gedragen.

Op zich zou het volstrekt irrationeel zijn mocht uitgerekend die SPD de stekker uit de federale regering trekken, maar uitgesloten is het zeker niet. Toen ze begin vorig jaar met lange tanden toch maar weer onder Merkel mee aanschoof maakte ze duidelijk dat ze tussentijds een balans zou opmaken van die regering. Valt die tegen, kan de partij de regering laten vallen. Dat is nog even uitkijken dus, want daarmee lokt ze dan vervroegde federale verkiezingen uit waarbij Merkel beweert niet meer mee te willen doen. Ooit is het sowieso met Merkels kanselierschap afgelopen, maar met een abrupte val van haar regering komt er een langere tijd politieke instabiliteit in Duitsland en dus ook Europa.

Reporters

CDU-voorzitter Annegret Kramp-Karrenbauer met kanselier Angela Merkel.

Langs de andere kant is het toch maar de vraag, wat de plannen van Angela Merkel daadwerklijk zijn met haar opvolging. Annegret Kramp-Karrenbauer (AKK) is amper een half jaar voorzitter van de CDU, maar hier en daar monkelt men al, dat ze het eerste vrouwelijke politieke lijk wordt op Merkels kerkhof van mannen. Helmut Kohl en Wolfgang Schäuble, maar ook kleinere halfgoden kunnen ervan meepraten: Merkel beet iedereen weg, die ook maar een beetje een bedreiging voor haar macht kon worden. Met het inzetten van AKK kon Merkel de druk op de ketel op haarzelf weghalen en langer aan de macht blijven. AKK doet het niet goed in de peilingen. Wie weet komt er ooit een krampachtige roep in partij en land om Merkel toch nog een keer voor de kar te kunnen spannen. Kortom, de Europese verkiezingen in Duitsland? Die draaien nog steeds om Angela Merkel …

Katarina Barley

Europa in de Duitse marge