Er is dezer dagen veel te doen over Xi Jinpings zerocovidbeleid. Het lijkt wel alsof de enigmatische dictator het SARS-CoV‑2 virus aangrijpt om de Chinese surveillancestaat verder uit te bouwen en zijn bevolking nog meer te onderwerpen. Zaken als het opsluiten van de bevolking in hun eigen huizen en appartementen of het op straat bonjouren van mensen met een simpele wijziging van een kleurencode op hun telefoon, zetten in elk geval de repressieve aard van zijn bewind in de verf.

Het beleid van de EU passeert veel minder de revue. Nochtans is Von der Leyens reactie op de oorlog in Oekraïne voor een oplettende waarnemer eveneens veelzeggend.

Zerocovid

Daar waar Taiwan eerder dit jaar afstapte van het zerocovidbeleid, wil Xi dus van geen wijken weten, hoewel het zonneklaar is dat zijn beleid onhoudbaar geworden is met de komst van de superbesmettelijke omikronvariant. Het lokt steeds meer protest uit en is economisch nefast.

Door superieure westerse vaccins koppig te weigeren en de eigen, afwijkende, koers arrogant te verheerlijken, heeft de Chinese leider zich in een klassieke catch-22 gewurmd. Wat hij nu ook doet, hij kan nog maar moeilijk zonder kleerscheuren of gezichtsverlies uit deze crisis raken. Wegens de grote economische schade die deze aanricht wordt al gesproken over een ‘kantelpunt’ in de geschiedenis van de reus op lemen voeten en het einde van de droom van Chinese (economische) suprematie.

Het doet ook denken aan vroegere bizarre Chinese beleidskeuzes, zoals het bouwen van de Grote Muur, een ‘enorm dure strategische dwaasheid’, het abrupte einde van Zheng He’s succesvolle vijftiende-eeuwse ontdekkingsreizen of de Grote Sprong Voorwaarts van Mao. Zelfs al mochten Xi’s wetenschappers volgend jaar alsnog met een goed werkend vaccin op de proppen komen (er worden er zes ontwikkeld of al getest), dan nog zal het zerocovidfiasco China’s (en Xi’s) reputatie en geloofwaardigheid zwaar beschadigd hebben.

Onlosmakelijk onderdeel

Op het eerste zicht is het agressieve beleid van de EU jegens Rusland van een heel andere orde. Poetins gedrag is vanuit een westers oogpunt bekeken immers ronduit misdadig.

Zoals al vaker aangegeven, was en is dat gedrag echter mede ingegeven door het feit dat Von der Leyen & co. Oekraïne overduidelijk als onderdeel van hun (westerse en Europese) ‘imperium’ beschouwen. Vandaar trouwens dat menig analist de inval lang op voorhand voorspeld had.

Poetin ziet Oekraïne van zijn kant namelijk evenzeer als een onlosmakelijk en zelfs essentieel, historisch onderdeel van zijn ‘gefnuikte’ Russische imperium, wat het daar zelf verder ook moge over denken. Vandaar dat het, goedschiks of kwaadschiks, opnieuw ingelijfd moet worden en in geen geval in het westerse kamp mag belanden.

In juni van dit jaar maakte hij in dit verband de vergelijking met de verovering, door Peter de Grote, van Zweden. Hij nam het land terug dat bij Rusland hoorde, ook al erkende heel Europa het als het land van de Zweden. ‘Het is nu onze beurt om ons land terug te nemen’, voegde hij er goedgemutst aan toe.

Olie-embargo

Ze mogen dan op zich gelegitimeerd zijn, toch zeggen de sancties jegens Rusland wel degelijk iets over de EU. Het zal aan historici zijn om er een definitief oordeel over te vellen, maar ik vrees dat het op zijn zachtst gezegd niet onverdeeld positief zal zijn. Ze lokken trouwens ook steeds meer protest uit.

Gezien de enorme schade die ze, samen met Poetins reactie erop, aanrichten in Europa en elders, met onder meer 100 000 verzwegen extra doden in Europa en een dreigende de-industrialisatie, mochten ze op zijn minst een stuk slimmer en selectiever geweest zijn.

Het was trouwens ook niet de EU, maar de Verenigde Staten die voorstelden om het drastische olie-embargo dat ingaat op 6 december te verzachten via zogenaamde ‘price-caps’ (prijzenplafonds, nvdr): Rusland mag nog olie uitvoeren naar niet-Europese landen, maar dan wel aan een lagere prijs.

De Amerikanen waren namelijk bang voor de impact van een radicaal embargo op de olieprijs, temeer daar een hogere olieprijs Poetin in de kaart zou spelen. Vandaar dat ze ook massale hoeveelheden van hun oliereserves op de markt gooien en olieproducenten onder druk zetten om hun productie op te voeren.

Verder verhinderden ze ook nog eens dat de EU alle schepen in de ban zou doen die ooit ‘uncapped’ (niet-afgetopte, nvdr) Russische olie vervoerden. Dit is des te opvallender daar de Verenigde Staten niet alleen geen energiecrisis te verduren hebben, maar zelf een netto-exporteur van olie zijn.

EU slaat modderfiguur

Tot slot geeft president Biden met zijn Inflation Reduction Act ook 400 biljoen USD steun aan de eigen industrie. Een kwestie van de kiezers te behagen. De EU protesteert maar doet verder niks en ‘looks like a sucker’.

Het is nota bene een Amerikaanse functionaris, Katherine Tai, die de EU aanmaande om te stoppen met klagen en haar eigen subsidieprogramma op te stellen. ‘Wake up and smell the coffee’, heet dat in het Engels: ‘free trade’ is op zijn retour.

Aristocratie

De invalshoek van EU-functionarissen en nationale politici die binnen EU-organen beslissingen nemen, is duidelijk anders dan die van de Amerikanen. De Europese kiezers moeten helemaal niet behaagd worden, omdat hij en zij weinig of geen zicht en invloed hebben op het diffuse Europese leiderschap.

De reactie op Poetins oorlog zegt dus evenveel over de quasi-democratische EU als het zerocovidbeleid zegt over Xi’s totalitaire China: EU-functionarissen en -politici gedragen zich meer als de harteloze en oorlogszuchtige aristocraten van weleer, dan als moderne democraten.

380 USD

Het is overigens mogelijk dat het embargo alsnog een enorme oliecrisis gaat veroorzaken. Poetin heeft in elk geval gewaarschuwd dat het ernstige gevolgen zal hebben voor de wereldwijde energiemarkt.

Het is dan ook zeer de vraag hoe hij de komende maanden gaat reageren. Hij wil alvast geen olie uitvoeren onder het ‘price-cap’-systeem. Hij kan bijvoorbeeld ook gewiekste, want ‘deniable’, aanvallen op de Europese energie-infrastructuur uitvoeren.

Tot slot zou hij ook zijn olieproductie kunnen verlagen met drie tot zelfs vijf miljoen vaten zonder zijn oliebronnen in gevaar te brengen. Iets wat onvermijdelijk lijkt, indien hij inderdaad geen olie gaat uitvoeren naar ‘price-cap’-landen. In dat laatste geval waarschuwt zakenbank JPMorgan Chase voor een olieprijs van maar liefst 380 USD per vat. Kassa, kassa voor Poetin.

Indexatie

Zou Von der Leyen, geconfronteerd met dit enorme debacle, van koers veranderen? Of zou ze, à la Xi, volharden in de boosheid en haar al klaarliggende negende pakket van sancties nog verzwaren?

Ik gok op het laatste. Waarom ook niet: straks verkast ze, via de beruchte EU-wenteldeur, toch naar een of andere multinational en het nog grotere geld. Tot dan heeft ze ook niks te vrezen: dankzij het soort indexatie dat haar EU ten stelligste afraadt voor anderen, wordt haar riante loon binnenkort nog eens netjes aangedikt met een niet onaardige 2000 euro per maand.

Katherine Tai

Wat Oekraïne ons leert over de EU