Een antwoord van minister Crevits doet de wenkbrauwen fronsen. Zijn de vrijstellingen voor levensbeschouwelijke vakken in opmars in het katholiek onderwijs? De tegenstanders van de dialoogschool wetten al de messen.

Erkende godsdiensten

De Belgische grondwet bepaalt dat ‘scholen ingericht door openbare besturen tot het einde van de leerplicht, de keuze tussen onderwijs in een van de erkende godsdiensten en de niet-confessionele zedenleer aanbieden’. Maar er is nog een mogelijkheid in het officieel onderwijs: vrijstelling. Dat is ontstaan door ouders die niet willen dat hun kind welke erkende levensbeschouwing dan ook volgen. Het is een heel diverse groep, met getuigen van Jehova en groepen ouders die een soort LEF willen ingevoerd zien, en dan maar in groep vrijstelling aanvragen om de scholen onder druk te zetten.

Een vrijstelling moest tot en met vorig schooljaar met een apart formulier worden aangevraagd. ‘Sinds dit schooljaar kunnen leerlingen expliciet de keuze maken om een vrijstelling van levensbeschouwelijk onderwijs te verkrijgen. Naast de keuze tussen één van de zes godsdiensten of niet-confessionele zedenleer, kunnen leerlingen nu ook de vrijstelling aankruisen bij het inschrijven. Dit betekent voor zowel de leerlingen als de scholen een grote planlastverlaging’, legt minister Crevits (CD&V) uit als antwoord op een vraag van Kathleen Krekels (N-VA), die wou weten wat de invloed is van die vereenvoudiging.

Laat ons eerst de cijfers eens bekijken van het aantal leerlingen per onderwijsnet, per levensbeschouwing.

Pieter Bauwens | Doorbraak.be

Aantal leerlingen op 1/02/2018 per net en per levensbeschouwelijk vak.

Vrijstelling

Er zijn in het secundair onderwijs dus 439.603 leerlingen en 318.373 zitten in het vrije net. En 1419 leerlingen hebben vrijstelling van levensbeschouwelijke vakken aangevraagd. Ten opzichte van vorig schooljaar stijgt het aantal leerlingen met een vrijstelling van 1.234 naar 1.419, of een stijging van 15%. In het antwoord vermeldt de minister niet dat ‘vrijstelling’ naar de eerste plaats van het keuzelijstje is gehaald. Een beetje statisticus weet dat zoiets altijd het resultaat kan beïnvloeden.

En alvorens we overgaan naar grote gevolgtrekkingen: 1.419 vrijstellingen op 439.603 leerlingen dat is 0,3% van het totaal aantal leerlingen in het secundair onderwijs. Ik noem dat kleine een minderheid. Zelfs als je alle leerlingen die in het vrije net katholieke godsdienst volgen van het totaal aantal leerlingen aftrekt en dan ongeveer het aantal leerlingen overhoudt dat niet op een katholieke school zit (12.971 leerlingen) dan is het nog maar 1,1% die vrijstelling aanvraagt. Nog altijd een kleine minderheid.

En voor wie de tabel al vergeten is… De minderheid van anglicanen, israëlitische eredienst en orthodoxen is nog kleiner.

Katholiek onderwijs?

Het viel Kathleen Krekels op dat ‘21% van alle vrijstelling worden gegeven in het vrij onderwijs’. Je zou kunnen vermoeden dat dit vooral op katholieke scholen dan het geval is, maar… Daar bestaat het systeem van de vrijstellingen niet. Net zoals er in het katholiek onderwijs geen keuze is voor ‘cultuurbeschouwing’ of andere levensbeschouwingen. Maar, naast de katholieke koepel zijn er in het vrij onderwijs nog vier organisaties. Om hun belangen beter te verdedigen, verenigen die zich in het overlegplatform Overleg Kleine Onderwijsverstrekkers (OKO). De leden daarvan zijn: Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen (FOPEM), Federatie Steinerscholen, Raad van Inrichtende Machten van het Protestants-Christelijk Onderwijs (IPCO), Vlaams Onderwijs OverlegPlatform (VOOP). OM het allemaal nog wat makkelijker te maken zijn sommige scholen van het vrij onderwijs niet aangesloten bij een koepel.

Cultuurbeschouwing

Daarmee is het raadsel van de ‘cultuurbeschouwing’ opgelost. Dat vak ‘brengt leerlingen in contact met de culturele erfenis van de mensheid.’ De bedoeling is dat het een pluralistisch vak is, een soort pre-LEF. cultuurbeschouwing wordt niet aangeboden in katholieke scholen, maar de FOPEM scholen hebben er een leerplan voor. Al zijn er geen leerkrachten die een vakspecifieke opleiding hebben gehad voor cultuurbeschouwing, want die opleiding bestaat niet. Die 1615 leerlingen zitten dus daar, niet op een katholieke school. Zoals de 296 vrijstellingen (21ù van de 1419 in Vlaanderen) dus niet op katholieke scholen, maar in andere vrije scholen zullen aangevraagd zijn. Al dan niet om druk ter zetten om het vak cultuurbeschouwing of iets anders in te voeren.

Voor alle duidelijkheid moeten we er ook bij vermelden dat zelfs met een algemene invoering van cultuurbeschouwing of LEF er altijd vrijstellingen aangevraagd zullen worden. Het lijkt weinig waarschijnlijk dat getuigen van Jehova dat vak zouden willen volgen. Dus of die stijging van het aantal vrijstellingen echt een stap vooruit is naar een ‘betere religieloze samenleving’? Ik help het u betwijfelen. En de ondergang van de dialoogschool is ook nog niet voor morgen…

Kathleen Kesters

Ondergang dialoogschool door vrijstelling voor levensbeschouwing?