De Australische premier Scott Morrison, een even notoir conservatief als gehaaid verdediger van de uit de kluiten gewassen Australische steenkoolindustrie, lijkt dan toch te zwichten voor de aanzwellende kritiek op zijn weinig ambitieuze klimaatbeleid. Vorige week zondag gaf hij namelijk toe dat de klimaatverandering wel degelijk een impact heeft op de Australische zomers. Bovendien suggereerde hij ook dat Australië meer gaat doen om haar uitstoot van CO2 te verminderen, een boot die hij tot nog toe halsstarrig afgehouden had.

Deze zeer tentatieve bocht vergde een verwoestende vuurzee die een bosgebied ter grootte van drie keer België in de fik stak, 27 doden veroorzaakte, duizenden woningen vernietigde en naar schatting aan 1,25 miljard dieren het leven kostte.

De Australische De Wever?

Morrison doet sterk denken aan Bart de Wever, eveneens een conservatief en een iets minder uitgesproken apologeet van de Antwerpse, CO2-spuiende petrochemische industrie. Als er één iemand dient aangewezen als architect van het weinig ambitieuze Vlaamse klimaatbeleid, dan is hij het wel. Eind vorig jaar wees hij in Humo zelfs de groei van ‘het apocalyptische denken inzake klimaat’ aan als de opvallendste trend van 2019. En hij voegde eraan toe: ‘Het vooruitgangsgeloof staat vooral in Europa onder druk.’

Hij insinueerde zodoende dat het ‘apocalyptische denken inzake klimaat’ te wijten is aan een tanend vooruitgangsgeloof. Dat zou ook de oorzaak zijn van het klimaatprotest. Anders gezegd: vooruitgang gaat het klimaat redden. Het is een stelling die getuigt van weinig historisch inzicht (en trouwens ook expliciet ontkend wordt door zakenbladen of -kranten als The Economist en The Financial Times).

Het moderne vooruitgangsgeloof heeft namelijk alles te danken aan de moderne wetenschap. ‘The achievements of physical science did more than anything else to convert the imaginations of men to the general doctrine of Progress’, heet het in John Bury’s klassieke studie erover, The Idea of Progress. An Inquiry into Its Origin and Growth (1920). En wat zegt de wetenschap over het klimaat? Juist: dat technologische vooruitgang alleen niet zal volstaan.

Wat de Wever doet, is dan ook bijzonder bizar: hij baseert zich op het vooruitgangsgeloof om de waarschuwingen van de moeder van dat geloof (de wetenschap) in de wind te slaan.

Romanesk

Nu verkondigt de Wever natuurlijk wel vaker ‘waarheden’ waar, historisch gezien, een kwalijk reukje aan zit. Denk maar aan zijn lofzang op een bijzonder duistere figuur als keizer Augustus (al erkende hij wel dat hij ‘als mens duistere kanten’ had) of aan zijn Romeinse banvloek over de snel-Belgwet van de regering Verhofstadt I uit 2000 (in werkelijkheid vaardigde keizer Caracalla in 212 een snel-Romeinwet uit).

Ook zijn stelling dat de val van het Romeinse rijk te wijten was aan loodvergiftiging werd bekritiseerd. Nochtans waren Romeinen wel degelijk zware loodvervuilers, en zijn er ook aanwijzingen dat de elite leed aan loodvergiftiging. Als er echter één factor aangewezen moet worden als doorslaggevende oorzaak van die val, dan is het wellicht een onstabieler klimaat, niet loodvergiftiging. Dat is in elk geval de constante in de ondergang van beschavingen. Recent nog werd ontdekt dat klimaatverandering ten grondslag lag aan zowel de opkomst (overvloedige regen) als de ondergang (megadroogte) van de eerste grootmacht ter wereld: het Neo-Assyrische rijk (911-609 v. Chr.). Een vergelijkbare megadroogte is trouwens ook medeverantwoordelijk voor de moderne sektarische twisten in datzelfde gebied (Irak en Syrië).

Flauma

Het valt niet te verwachten dat de Wever door dat soort catastrofale droogtes aangezet zal worden tot een grotere urgentie op het vlak van klimaat aangezien we in een regio leven die volgens klimaatmodellen een lichte toename gaat kennen van de regenval. Al zal ze vooral tijdens de winter vallen en minder tijdens de zomer.

In dit verband moet opgemerkt worden dat de zomerse droogtecommissies van de Vlaamse regering meer getuigen van haar beruchte, blinde regelzucht dan van een constructieve klimaatvisie. Wat we nodig hebben, is meer winterse opvang van neerslag, zowel bovengronds als ondergronds. Niet een verbod op het gebruik van water wanneer de nood eraan het hoogst is.

Wat zou er dan wel voor kunnen zorgen dat de Wever de klimaatbocht maakt die zijn Australische spitsbroeder lijkt te maken? Misschien een steeds reëler wordend vooruitzicht dat Vlaanderen goeddeels verzwolgen gaat worden door de traag maar gestaag oprukkende zee?

Het woord ‘Vlaanderen’ is trouwens afgeleid van het Germaanse ‘flauma’, overstroomd gebied. Het reflecteert zijn historische oorsprong (kustgebieden die regelmatig overstroomden) maar dreigt ook symbool te staan voor zijn toekomst. Nomen est omen, zeiden de Romeinen: iemands naam is een voorteken van zijn lot. Al valt te vrezen dat een politicus die niet vies is van nogal selectieve lezingen van zowel de geschiedenis als het vooruitgangsgeloof, zich ook weinig gelegen zal laten aan dat heikele toekomstperspectief.

keizer Caracalla

Wanneer maakt Bart De Wever de klimaatbocht?