In het Brusselse parlement (juister gezegd: in de Verenigde Vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie) kreeg gezondheidsminister Alain Maron (Ecolo) de wind van voren van zowat alle fracties tijdens een actualiteitsdebat over zijn aanpak van de coronacrisis. Al naargelang van de spreker varieerde de toon van ‘bezorgdheid over de moeilijkheden’ tot ‘boosheid over het falen’ van het beleid inzake testen en contactopsporing dat de epidemie zou moeten indijken. Het virus is in de hoofdstad inderdaad in volle opmars. Brussel is nu koploper qua infectiegraad in Europa, nog vóór Madrid.

Antwerpse toestanden

In de zomer maakten de Brusselse bewindvoerders zich nog vrolijk over de crisis in Antwerpen. Daar werd zowaar de avondklok ingevoerd om een opflakkering van de epidemie te smoren. Toen reeds waren er een aantal stemmen uit Brussel die waarschuwden dat het voorbarig was om vanuit Brussel hoog van de toren te blazen. De hoofdarts van het Sint-Jansziekenhuis, Kenneth Coenye, wees er toen al op dat de ontwikkeling in Brussel toen al de verkeerde kant op ging en dat ‘Antwerpse toestanden’ niet veraf waren. En inderdaad, in september trok ook de directeur van het UZ Brussel aan de alarmbel. De voor covid-19-patiënten voorbehouden bedden in de intensieve zorg lagen vol. Het uitbreiden van de capaciteit zou ten koste gaan van de medische zorg voor andere pathologieën.

Intussen bleek dat het uitbouwen van testcapaciteit in Brussel maar moeizaam verliep. En dat de contactopsporing — bij gebrek aan tijd en personeel — overschakelde van opbellen van de betrokkenen naar het versturen van sms’jes. Dat is natuurlijk een ondermaatse communicatievorm wanneer dringende en dwingende adviezen en cruciale informatie moeten worden overgebracht. Ook de eerste lijn — de huisartsen, die in dit proces werden betrokken — liet bij monde van de Brusselse Huisartsenkring weten dat ze de situatie niet meer aankunnen. Brussels parlementslid Gilles Verstraete eiste al in augustus een spoeddebat in het Brussels parlement. Maar dat vond men toen niet nodig.

Opmerkelijk genoeg allemaal Vlaams-Brusselse actoren die de dingen bij hun naam noemden. Terwijl de Franstalige bestuurders, minister-president Rudi Vervoort op kop, uitblonken in afwezigheid en een en ander vooral relativeerden. Het zou zo’n vaart niet lopen. Geconfronteerd met de onweerlegbare cijfers — en altijd ook met de blik op Parijs — moesten ze dan toch ingrijpen. Eerst vaardigden ze een vervroegd sluitingsuur van cafés uit. Vervolgens een volledige sluiting. Opeens moesten alle Brusselaars overal mondkapjes dragen (tot in het Zoniënwoud toe). Daarna werd hier alweer op teruggekomen.

Maron in het nauw

In het nauw gedreven door al het slechte nieuws, begon minister Maron in de media zwaar uit te halen naar het ‘Vlaamse ziekenhuis’ dat Brussel opzadelt met reputatieschade. Ook moest er rekening gehouden worden met het feit dat — met name in de zwaar getroffen kanaalzone (laag-Molenbeek) — bevolkingsgroepen wonen die ‘moeilijk te bereiken’ zijn via de klassieke mediakanalen. In een commissievergadering maakte hij zich — door een onhandige verwoording voornamelijk — onsterfelijk met een uitlating dat er ook niet moet overdreven worden met het testen. Dat is maar belastend voor het milieu en levert een enorme afvalberg op.

Tijdens de plenaire zitting hield hij het erop dat hij ‘zijn best doet’. Dat er extra aanwervingen gepland zijn om de test- en opsporingscapaciteit op te voeren. Dat er een aantal zaken zijn die niet van hém maar van de federale overheid afhangen. En dat hij een beetje meer ‘respect’ verwacht in het parlementaire debat. Want dat we anders in ‘ondemocratisch’ vaarwater terechtkomen. Over proactieve strategieën om ‘moeilijk bereikbare bevolkingsgroepen’ aan te spreken geen woord.

De giftige uitvallen van Maron naar de Vlaamse instanties in Brussel die hun verantwoordelijkheid opnemen, zijn niet het enige ‘communautaire’ aspect in dit verhaal. Maron is — op papier althans — niet alléén verantwoordelijk voor het gezondheidsbeleid. De zorg is niet voor niets geen gewestmaterie, maar een zaak van de ‘Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie’. Bijgevolg is dit domein een gedeelde bevoegdheid van Maron en collega Elke Van den Brandt (Groen).

Van den Brandt grote afwezige

Maar Van den Brandt heeft van in het begin duidelijk gemaakt dat zij deze haar bij wet toegewezen bevoegdheid volledig naar Maron delegeert. Ze is dan ook in geen velden of wegen te bespeuren wanneer de kwesties in het parlement aan de orde worden gesteld. Dat is een ernstige zaak. Taal is nu eenmaal een belangrijk aspect van zorg. En de instellingen zijn ook om die reden zo ontworpen dat een Nederlandstalig regeringslid mee bevoegd is bij het beleid en het toezicht op de zorginstellingen.

De openbare ziekenhuizen en vele andere zorginstellingen hangen eigenlijk af van de Brusselse OCMW’s. Het is al jaar en dag bekend dat de taalwetgeving daar op groteske wijze wordt overtreden. Ooit hadden we een Vlaams regeringslid, Rufin Grijp, die deze kwestie nog aan de orde stelde binnen de Brusselse regering. Ook al kon hij de facto niet veel aan de toestand veranderen. Zijn opvolger Guy Vanhengel veegde de kwestie maar al te graag onder de mat. En met Elke van den Brandt gaan we nog een stap verder. Ze ondergraaft — door zich aan haar verantwoordelijkheid te onttrekken — het hele systeem dat bedoeld is om de Vlamingen in de ‘tweetalige’ zorgsector te beschermen.

Het is bekend dat Groen de ‘taalmuur’ in Brussel wil slopen. De uitholling van de GGC-structuur is een speerpuntactie om dat politieke doel te verwezenlijken. Het komt neer op een definitieve abdicatie wat betreft de grondwettelijke tweetaligheid van de instellingen in Brussel. En het leidt tot een marginalisering van de Vlaamse zorginstanties. De manier waarop Maron deze instanties in het openbaar stigmatiseert, spreekt boekdelen over de intenties van de Franstalige beleidsmensen. Door zich in stilzwijgen te hullen, steunt Van den Brandt een mentaliteit en een beleid die de Vlamingen in Brussel geen volwaardige plaats gunnen.

Kenneth Coenye

Corona is communautair in Brussel