Op 1 september, de dag die ook in Rusland als de eerste schooldag geldt en die eveneens ‘de dag van de kennis’ wordt genoemd, ontmoette Vladimir Poetin kinderen op een jeugdkamp in Vladivostok. In zijn toespraak waarschuwde de president de jeugd voor nepnieuws: ‘In de moderne wereld bestaat er van alles: internet, Russisch internet, wat er allemaal niet is tegenwoordig. In de tijd dat ik spion in Dresden was, bestond er geen Russisch internet en toch konden we ons toen uitstekend redden.’

Poetins pr-campagne

Daarop liet Poetin zien dat hij kennelijk zelf ook zijn informatie van de verkeerde sites haalt. In een luchtig bedoeld praatje over de geschiedenis met uitverkoren scholieren noemde hij de Noordse Oorlog die van 1700 tot 1721 duurde de ‘zevenjarige oorlog met Zweden’. De scholier Nikanor Tolstych uit Vorkoeta verbeterde de president, waarmee hij de directrice van zijn school duidelijk in verlegenheid bracht. ‘Ik, op mijn leeftijd, zou me zoiets niet veroorloven in de omgang met de president’, aldus de directrice. ‘Er was zeker sprake van een bepaalde schaamteloosheid. De jongen is natuurlijk zeer kien, een streber, dat is zeker. Hij is maatschappelijk actief. Maar bescheidenheid is geboden, bijvoorbeeld om Vladimir Vladimirovitsj niet te corrigeren. Maar dat begrijpen de kinderen waarschijnlijk pas na een verloop van jaren.’

Het optreden van de Russische president in Vladivostok is onderdeel van een groots opgezette pr-campagne in de aanloop naar de parlements-, gouverneurs-, en gemeenteraadsverkiezingen van 17 tot 19 september. Op het moment zijn 336 zetels van de in totaal uit 450 afgevaardigden bestaande Staatsdoema in het bezit van de regeringspartij Verenigd Rusland. Tegen de achtergrond van de dalende populariteit van de partij schroeft men de activiteiten van de alom bekende partijleider nog eens extra op.

Zo verklaarde Poetin op 22 augustus dat er in de loop van dit jaar een eenmalige toeslag van 10 000 roebel, omgerekend 115 euro, zal worden uitgekeerd aan alle Russen van pensioengerechtigde leeftijd. Velen verheugden zich erover dat ook de 68-jarige Poetin zelf van deze onverwachte gulle gift gebruik zal mogen maken. Militairen, van wie de loyaliteit aan de overheid extra belangrijk is, mogen met een eenmalig bedrag van 15 000 roebel, omgerekend 173 euro, de bloemetjes buiten gaan zetten.

Repressie tegen opponenten opgevoerd

Parallel daaraan voeren de autoriteiten het aantal represailles tegen opponenten op. De overheid begint volgens een standaardschema strafrechtelijke procedures tegen prominente leden van de lokale oppositie, nadat deze hebben aangegeven zich kandidaat te willen stellen voor de verkiezingen. Vervolgens valt de politie woning of werkplek binnen, waarop ze de betreffende personen voorlopige hechtenis, huisarrest of een strikte avondklok oplegt. Dit maakt de voortzetting van hun verkiezingscampagnes uiteraard vrijwel onmogelijk. Zodra de zaak voor de rechtbank komt, leidt dit onvermijdelijk tot een veroordeling. Hoe duidelijker het is dat de aanklachten uit het rijk der fabelen stammen, des te beter. Beginnend bij het verhaal van Andrej Borovikov, de activist uit Archangelsk, die voor het opslaan van de video ‘Pussy’ van de band Rammstein tot twee jaar en drie maanden werkkamp werd veroordeeld, is de rij inmiddels steeds langer geworden.

Op 4 juni 2021 vielen agenten van het centrum ter bestrijding van extremisme in Lipetsk het huis van de activist Dmitri Krasitsjkov binnen. Ze namen zijn wagen, computers en persoonlijke documenten in beslag. Ze beschuldigden Krasitsjkov ervan verzekeringsfraude te hebben gepleegd bij een auto-ongeluk in 2016. Hierop zou een gevangenisstraf van maximaal vijf jaar staan. Na de huiszoeking moest de activist naar het anti-extremismecentrum komen waar men hem naar eigen zeggen onder druk zette om af te zien van deelname aan de verkiezingen.

Op 12 juli werd Krasitsjkov gearresteerd tijdens een bezoek aan de lokale verkiezingscommissie waar hij de benodigde handtekeningen wilde inleveren. Een video die zijn vrouw deelde, toont een politieagent en een man in burger die hem verhinderen naar binnen te gaan, waarop twee politieagenten hem wegleiden. Deze keer zou het gaan om het in gebreke blijven bij het betalen van alimentatie. Krasitsjkov slaagde er overigens wel in om tijdens een pauze de rechtbank te verlaten en de handtekeningen alsnog in te dienen.

Huisarrest

Maar niet alleen in de provincie is het mis. Maxim Reznik is partijloze afgevaardigde in de gemeenteraad van Sint-Petersburg. Bij verschillende gelegenheden stemde hij tegen wetsvoorstellen van Verenigd Rusland. Tijdens zijn werk voor de gemeente groeide hij uit tot leider van de lokale oppositie. Om die reden vroeg de liberale partij Jabloko hem zich voor zijn regio kandidaat te stellen voor de Staatsdoema. De historicus uit Sint-Petersburg ging akkoord en werd vrijwel onmiddellijk gearresteerd. Men beschuldigde hem ervan marihuana in zijn bezit te hebben. Reznik werd onder huisarrest geplaatst, dat inmiddels is verlengd tot 10 november 2021.

Op 18 juni 2021 werd Ketevan Kharaidze, die voor Jabloko in de Moskouse gemeenteraad zit, na een nachtelijke huiszoeking gearresteerd op beschuldiging van fraude. Haar voorarrest werd op 12 juli omgezet in huisarrest. Volgens haar advocaten houdt de aanklacht verband met haar steun voor protesten tegen een bouwproject in haar wijk. Kharaidze ontkent de beschuldigingen en houdt vol dat haar vervolging alleen bedoeld is om haar politieke activiteiten te beëindigen. Op fraude staat in Rusland tot tien jaar gevangenisstraf.

Ook in het hoge Europese Noorden vallen afwijkende stemmen niet goed. Op 9 juli 2021 opende de justitie in Moermansk een strafzaak tegen Violetta Groedina, voormalig hoofd van het regionale kantoor van Aleksei Navalny en kandidaat voor de gemeenteraad in haar woonplaats. Ze werd beschuldigd van ‘schending van hygiënevoorschriften’, omdat ze haar huis zou hebben verlaten terwijl ze wegens besmetting met het coronavirus in quarantaine zat. Groedina verklaarde zelf dat de quarantaineperiode al was afgelopen. Hoewel recente coronatests negatief uitvielen, plaatste de politie haar op 14 juli gedwongen in een speciaal bewaakt ziekenhuis. Volgens Groedina was het enige doel haar in diskrediet te brengen en haar campagne te verstoren. In het ziekenhuis ging ze eind juli in hongerstaking. Begin augustus werd ze ontslagen uit de speciale ‘gesloten covid-inrichting’, maar direct daarna weer opgepakt door de politie. Inmiddels zit de mensenrechtenactiviste in huisarrest.

Aleksej Navalny

Stil bleef het ook niet rond politieke gevangene nummer een, Aleksej Navalny. De advocaat gaf vanuit de strafkolonie in Pokrov een interview van 56 pagina’s dat gedeeltelijk in de New York Times verscheen. Zijn aanhang jubelt, maar ondertussen verliest de man die vooral in het Westen als toekomstige president werd gevierd, in Rusland steeds meer aan terrein. Terwijl lokale activisten de volle laag kregen, werd kopstukken van zijn beweging vreemd genoeg de mogelijkheid geboden in alle rust het land te verlaten. Juriste Ljoebov Sobol wist na haar veroordeling tot anderhalf jaar wegens het ‘overtreden van de hygiënemaatregelen’ naar Turkije te vertrekken. Navalny’s woordvoerder Kira Jarmysh die zich de laatste tijd voornamelijk bezighield met het pluggen van een algehele covid-19-vaccinatieplicht, kon, ondanks huisarrest, eind augustus naar Finland uitwijken.

Ook Navalny zelf lijkt speciale condities te genieten. In zijn interview met de beroemde Amerikaanse krant vertelde hij dat hij meerdere berichten over het slechte eten in het kamp had geplaatst: ‘Gelukkig hebben we tegenwoordig de wonderbare macht van de sociale media. Eerst was het eten hier niet zo goed, maar na een aantal berichten op Instagram is de kwaliteit aanzienlijk verbeterd.’ Wedden dat Andrej Borovikov in de strafkolonie in Kirov gewoon moet eten wat de gevangenispot schaft?

Lees ook Ardy Belds boek Vrijheid voor Navalny, uiteraard verkrijgbaar via Doorbraak Boeken.

Kira Jarmysh

Poetin, nepnieuws en nepveroordelingen

Russische oppositieleider vergiftigd?