Op 30 maart bevestigde het hof van beroep te Gent de uitspraak in eerste aanleg van de rechtbank in Dendermonde in de zaak van Hilde Van Mieghem en het Instituut voor de Gelijkheid van Mannen en Vrouwen (IGMV) tegen Pieter Auwaerts. Dat sprak Auwaerts vrij in een aanklacht wegens seksisme en het aanzetten tot discriminatie, haat en geweld wegens geslacht. ‘Dit proces is een grotesk misbruik van publieke middelen’, vindt Auwaerts.

Wat vooraf ging

Even de zaken op een rijtje zetten. In 2017 verschijnt Hilde Van Mieghem in Alleen Elvis blijft bestaan op Canvas. Op dat moment breekt in de VS de zaak Weinstein rond misbruik van vrouwen in de filmwereld uit. En Van Mieghem bindt op tv de kat de bel aan: ‘Ook in Vlaanderen is er al jaren sprake van ongewenst gedrag in de film- en TV-wereld’. Even later richt de VRT een meldpunt op en volgen er een aantal klachten tegen Bart De Pauw. Van Mieghem voert het woord hierover in verschillende media, waarop Pieter Auwaerts in een facebook-post van leer trekt tegen wat hij ‘de hypocrisie van Van Mieghem’ noemt.

Auwaerts doet dat in plastische, niet al te fijnzinnnige bewoordingen. Zijn post wordt, op vraag van hoofdredacteur Koen De Nef, overgenomen door Pnews. Hij plaatste er ter illustratie een aantal foto’s bij van Van Mieghem uit de film Blonde Dolly. Het zorgde voor tal van negatieve reacties waarna Pnews de publicatie introk. Ook Auwaerts verwijderde zijn facebook-post, maar liet op hetzelfde medium weten dat hij achter elk woord bleef staan.

Recht op wederhoor

Van Mieghem riep de hulp in van het Instituut voor Gelijkheid van Mannen en Vrouwen en trok naar de raad voor de journalistiek. Die oordeelde dat P-Magazine en De Nef het recht op wederhoor hadden geschonden. Over de post van Auwaerts zelf sprak de raad zich niet uit omdat het daar gaat over een mening van derden. Auwaerts is geen journalist en als dusdanig niet onderworpen aan de journalistieke deontologie.

Maar daar stopte het niet. Zowel De Nef en Pnews als Auwaerts kregen begin 2020 een voorstel tot minnelijke schikking van het IGMV en Van Mieghem in de bus. Pnews en De Nef gingen in op het voorstel om een proces af te kopen. Auwaerts weigerde, wat hem een dagvaarding opleverde.

‘Ik kan me niet uitspreken over de dading die Koen De Nef sloot’, stelt Auwaerts. ‘Ik sta namelijk niet in zijn schoenen en ik draag ook niet de verantwoordelijkheid voor een redactie. Ze eisten 10.000 euro om de zaak te laten vallen. Ik weigerde op die intimidatie en chantage in te gaan en besloot dan maar mijn lot in handen van meester Omar Souidi te leggen. Ik val nog liever dood.’

In die zaak werd Auwaerts in eerste aanleg vrijgesproken. En nu ook in beroep.

Het arrest

In haar arrest neemt het Hof van Beroep het vonnis in eerste aanleg eigenlijk volledig over. Auwaerts beroept zich op ‘vrije meningsuiting’ en kreeg daarin gelijk. Van Mieghem en het IVGM vechten dit aan en voelen zich miskend omdat de rechters in eerste aanleg Van Mieghem blijkbaar beschouwen als ‘opiniemaker’, een kwalificatie die zij onterecht vinden.

Het hof veegt die argumentatie van tafel. Uit het arrest: ‘Het IGVM en Hilde Van Mieghem hekelen in dat verband (De hoedanigheid van partijen waarmee rekening dient te worden gehouden) onder hun eerste grief dat de eerste rechter de bewijskracht van hun stukken miskende door ervan uit te gaan dat Hilde Van Mieghem (onder meer) actrice, regisseuse en opiniemaker is. (‘opiniemaker’ staat ook zo cursief in het arrest). Ze benadrukken dat Hilde van Mieghem geen opiniemaker is, in de gebruikelijke betekenis van het woord, namelijk iemand die actief de media opzoekt om haar mening te ventileren. Door van Hilde van Mieghem een opiniemaker te maken reduceerde de eerste rechter – aldus het IGMV en Hilde Van Mieghem – het geschil als een discussie tussen twee opiniemakers, wat geenszins het geval zou zijn.’

Scherp en schamper

‘Het IGMV en Hilde Van Mieghem kunnen hierin niet worden bijgetreden. Zoals gezegd dient rekening te worden gehouden met de hoedanigheid van beide partijen, niet alleen deze van de boodschapper doch ook deze van de ontvanger. Wat de ontvanger (Hilde Van Mieghem dus) betreft, kan ook het hof, zonder van Hilde van Mieghem een ‘opiniemaker’ te maken in de voormelde betekenis, niet anders dan vaststellen dat Hilde Van Mieghem, die inderdaad actrice en regisseuse is, óók zeer regelmatig gevraagd wordt naar haar mening over allerhande maatschappelijke thema’s. (…) Ook de stukken 3, 4, 6 en 7 van Pieter Auwaerts tonen aan dat Hilde Van Mieghem zeer regelmatig haar mening verkondigt over bepaalde maatschappelijke thema’s, die haar acteer- en regiewerk overstijgen of daar volledig los van staan.(…) Wie zijn mening geeft op radio en televisie (alsook in de geschreven pers) weet (of behoort te weten) dat zijn/haar mening niet steeds gedeeld zal worden en dat hij/zij tegenkanting kan verwachten.’ Einde citaat.

Het hof plaatst hier de vrijheid van meningsuiting boven het zich gekrenkt voelen van Van Mieghem. Of, vrij geïnterpreteerd, als je niet tegen de hitte kan, blijf uit de keuken.

Verder besluit het hof na uitgebreide motivatie dat Auwaerts Van Mieghem niet op de korrel heeft genomen omdat ze een vrouw is. Al stelt het hof wel dat de meningsuitingen en waardeoordelen van Auwaerts over van Mieghem scherp en schamper zijn, evenals beledigend voor Van Mieghem. Maar niet ontoelaatbaar onder de vrijheid van meningsuiting.

Procederen met belastingsgeld

Auwaerts is nu ook in beroep vrijgesproken maar heeft hiervoor wel diep in de buidel moeten tasten. ‘Wat me het meest frustreert is dat ik zes jaar van mijn leven – dit spelletje is bezig sinds 2017 – moet ophangen aan de verdediging tegen een machinerie die – met overheidsgeld! – tegen mij in stelling werd gebracht.’

‘U moet weten dat Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het IGMV, een goede vriendin blijkt van Hilde Van Mieghem. Nu is er niets mis met vriendschapsbanden, maar dat geeft je toch niet het recht om, vanuit je functie binnen het IGMV, belastinggeld te gaan verkwanselen voor de juridische verdediging van een vrouw die – al dan niet terecht – op haar tenen is getrapt. Ik vind dat een grotesk misbruik van publieke middelen.’

‘Ik moet de kosten voor mijn verdediging zelf ophoesten, terwijl mevrouw Van Mieghem ondertussen op publieke middelen kon teren. Het is bijzonder cynisch dat ik mee belastingen betaal voor de verdediging van de tegenpartij die me aanvalt. Dat is het probleem met dit soort wetgeving en instituten: ze worden misbruikt om bepaalde stemmen monddood te maken.’

Geen tergend en roekeloos geding

Het is inderdaad makkelijk om procedures te voeren die betaald worden door de belastingbetaler. De drempel ligt zo wel erg laag. Van Mieghem werd eerst afgeraden om te procederen, omdat ze eigenlijk geen kans maakte deze zaak te winnen. Zij besloot toch door te gaan eens ze zich wist te vergewissen van de steun van het IGMV. Auwaerts probeerde dan ook een tegenclaim wegens tergend en roekeloos geding. Die werd door het hof niet weerhouden.

We citeren nogmaals uit het arrest: ‘Van een tergende en roekeloze vordering is inderdaad slechts sprake indien de vordering blijk geeft van kwade trouw of van een lichtzinnigheid waarvan elke normale, redelijke en behoedzame persoon zich zou hebben onthouden. (…) Dat Hilde Van Mieghem in een interview in De Standaard ’toegaf’ dat een gerechtelijke procedure haar was afgeraden volstaat uiteraard niet om te weerhouden dat de huidige vordering een tergend of roekeloos karakter heeft.’ Einde citaat.

Auwaerts betreurt die beslissing en legt uit waarom. ‘In eerste aanleg heeft de tegenpartij over de hele lijn ongelijk gekregen van een college van drie professionele rechters. Dat vonnis was bijzonder goed onderbouwd en gemotiveerd. Eigenlijk hadden ze toen al kunnen beseffen dat er geen grond was om verder te procederen, te meer daar ze geen nieuwe elementen aanbrachten in hun conclusies voor beroep. Dat maakte de kans op succes bijzonder klein.’

‘Nu bestaat er in onze rechtspraak niet zoiets als een ondoordacht beroep. Maar wanneer je uit een bodemloze put met belastinggeld kan putten, doe je blijkbaar maar voort wanneer je de kleine man verder wil koeioneren. Dat is waarschijnlijk hun bedoeling geweest.’

Rechtsplegingsvergoeding

Bij het hof van beroep moet van die redenering toch ook iets zijn blijven hangen. Want ondanks het verwerpen van de claim van Auwaerts kent het hem toch een door de tegenpartij te betalen rechtsplegingsvergoeding toe omdat Van Mieghem en het IGMV de hoofdzakelijk in het ongelijk gestelde partijen zijn. Volgens Auwaerts een magere troost. ‘Wanneer ik die rechtsplegingsvergoeding van 1.540 euro ontvang zit ik nog steeds met meer dan 12.000 euro aan advocatenkosten. Die betaal ik graag, want meester Souidi heeft hier voortreffelijk werk geleverd en ik bedank hem daarvoor.’

‘Maar we mogen ons de vraag stellen hoe we aan het afglijden zijn met dit soort zaken. Daar schuilt een groot gevaar in. Op dit moment worden zulke zaken ingespannen om elke dissonante mening te fnuiken.Op dit moment zijn dat rechtse meningen, maar je weet niet waar dat eindigt.’

‘Je kan vinden dat wat ik schreef over mevrouw Van Mieghem niet fijnbesnaard was, maar is zoiets voer voor rechters? En vooral: als mevrouw Van Mieghem vindt dat ze een grond heeft om mij aan te vallen, dat ze dat dan doet met haar eigen middelen, niet met publiek geld. Dat is wat me mateloos frustreert.’

‘Ik heb nu de middelen kunnen vrijmaken om me te verzekeren van de diensten van een goede advocaat. Maar burgers die niet over die middelen beschikken hebben geen toegang tot dure advocaten en zijn een vogel voor de kat. Dat kan toch niet de bedoeling zijn in een rechtstaat? Ik vind het erg dat er met overheidsmiddelen ondersteunde entiteiten bestaan die zich lenen tot het voeren van dit soort zaken. Ik heb vooral een probleem met de rol van het IGMV in dit alles.’

Plicht van politiek

Volgens Auwaerts is het dan ook de taak van alle politieke partijen om hier paal en perk aan te stellen. ‘Niet alleen rechtse of centrumpartijen moeten wakker worden. Ook de linkse progressieve partijen moeten eens diep nadenken over waar we heen gaan. Zij beweren bezig te zijn met Deborah van de supermarkt. In tijden dat de koopkracht onder druk staat en de begroting ontspoort moet zulke subsidiëring aan banden gelegd worden of men moet er op z’n minst staalharde criteria aan verbinden.’

‘Ik merk aan de reacties op het vonnis op mijn sociale media dat de mensen niet zozeer sympathie hebben voor mij, maar vooral antipathie voor het IGMV. Dat dit soort zaken niet ok zijn, leeft bij de burgers. Nu speel ik een rol in dit verhaal, maar de mensen beseffen heel goed dat ze op eender welk moment zelf vogelvrij verklaard kunnen worden. Het gaat hier om een diep gewortelde aversie tegenover dit soort praktijken.’

Koen De Nef

Vrijspraak in zaak Van Mieghem tegen Auwaerts: ‘Publieke middelen werden misbruikt voor dit proces’