Op 15 maart 1939 zag het Protectoraat Bohemen en Moravië het levenslicht. Het betekende bruutweg de totale annexatie van Tsjechië door het naziregime. Slowakije was op 14 maart 1939 al tot vazalstaat van het Derde Rijk uitgeroepen. De wereld stond erbij en keek ernaar … tegen de zin van Adolf Hitler.

Grondstoffen en monocles

Eind mei 1937 presenteerde generaal Alfred Jodl ‘Geval Groen’ aan Hitler ter ondertekening. ‘Het is mijn onwrikbaar besluit Tsjecho-Slowakije in de naaste toekomst door een militaire actie te verpletteren’, schreef Jodl. Het voorstel maakte andere leden van de Wehrmachtleiding zenuwachtig en ze reageerden onwillig op de annexatieplannen. Reeds op 7 mei noteerde hoge pief Walther von Brauchitsch: ‘Er zijn geen gronden voor de hoop dat het Tsjechische probleem dit jaar met militaire middelen kan worden opgelost zonder interventie van Groot-Brittannië en Frankrijk’. Adolf Hitler daarentegen vond het fantastisch en ergerde zich aan de monocle dragende generaals van adel die ook bezwaren uitten tegen een mogelijke Anschluss van Oostenrijk.

De voornaamste reden van het verzet was geen nobel pacifisme noch humanisme of christelijke naastenliefde, maar was van puur praktische aard. Duitslands zwakke punt lag in zijn grondstoffen. De generale staf van de Werhmacht zag in dat het Derde Rijk niet in staat was om een langdurige oorlog te dragen door een gebrek aan grondstoffen (olie!) en geld. Zo noteerde baron Geyr von Schweppenburg in juli 1937 in een rapport aan het hoofd van de Wehrmacht: ‘Aanvankelijke successen in Zuid- en Zuidoost-Europa kunnen niet beslissend zijn.’ Hij stipte verder aan dat Duitsland onvoldoende kon rekenen op het zwakke Italië en het verre Japan en dat het Britse Rijk daarentegen uitgebreid kon teren op de voorraden van de kolonies.

Het Verdrag van München

Op 13 maart 1938 werd Oostenrijk zonder slag of stoot een deel van Duitsland, na de oproep van kanselier en nazi-pion Arthur Seyss-Inquart. Niets stond de inlijving van Tsjecho-Slowakije nog in de weg. De Sudetenduitsers in de grensstreek van Bohemen vormden het schaamlapje voor de naziplannen. In het Sudetengebied woonden zo’n 2 800 000 zielen van Duitse origine, maar nog interessanter was de aanwezigheid van grondstoffen (ijzer en bruinkool) in het gebied. Op 3 september 1938 werd een eerste versie van het ‘Geval Groen’ aan de Führer gepresenteerd, maar hij wees het af wegens te ‘conservatief’. Hij verplichtte zijn generale staf om opnieuw aan het werk te gaan. Hitler ergerde zich openlijk aan zijn legerchefs, noemde ze ‘een teleurstelling’ en vermoedde een complot tegen hem. Er zijn vandaag wel degelijk aanwijzingen dat destijds binnen de Duitse generale staf plannen bestonden om de Führer uit de weg te ruimen, maar de twijfel en de voortdraaiende raderen van de geschiedenis deden die plannen de das om. Ze zouden opflakkeren na de inval in Rusland, met de aanslag van Claus von Stauffenberg als bekendste voorbeeld.

In naam van de Sudetenbevolking eiste de hoofdman van de Sudetendeutsche Partei, Konrad Henlein, de ‘verlossing’ van zijn volk door het Derde Rijk. Paramilitaire groepen in het gebied destabiliseerden de situatie in Bohemen en wanneer in september 1938 het Verdrag van München werd onderhandeld zorgde de agitatie ervoor dat Sudetenland met het fiat van de wereld een deel van het Duitse rijk werd. Het ‘Geval Groen’ werd door de ondertekening van het akkoord noodgedwongen afgeblazen en de rest van Tsjecho-Slowakije werd een vogel voor de kat die in maart ’39 uiteindelijk werd verorberd.

Hitler was ondanks zijn succes teleurgesteld, want hij had gehoopt op een open oorlog met Tsjecho-Slowakije. Polen nam in oktober 1938 ook zijn deel van de koek en bezette Teschen waar een grote groep etnische Polen woonde. Blijkbaar besefte Polen niet dat het na Tsjechië zelf aan de beurt zou zijn.

Foto: Hitler op de welkomstceremonie in Sudetenland na het Verdrag van München (29 sept. 1938). Plaats en datum onbekend. © Reporters

Konrad Henlein

Het Geval Groen