Lockdowns, afstandsregels en mondmaskers zijn wereldwijde fenomenen geworden in 2020. Regeringen en medici denken daarmee de verspreiding van het coronavirus tegen te kunnen gegaan, en zo het gezondheidssysteem voldoende te vrijwaren. Toch zijn er wereldwijd regio’s en landen waar deze maatregelen niet of veel minder van toepassing zijn.

We maken een beperkt overzicht van landen en regio’s die het (ietsje) anders aanpakken, of anders omgaan met noodtoestanden. Deze opsomming is niet exhaustief en kan veranderen. We beperken ons tot landen in Europa of regio’s in de Verenigde Staten, om culturele redenen. In de Verenigde Staten moet er ook steeds rekening gehouden worden met de grote mate van decentralisatie, die lokale overheden veel macht geeft om strenger te zijn dan wat de staat voorschrijft.

Armenië

De republiek Armenië is het betrekkelijk kleine land (ongeveer even groot als België) dat overblijft van het historische Armenië, op het kruispunt van het Midden Oosten en de Kaukasus. Armenië ging in het voorjaar van 2020 kort in lockdown, maar begon vanaf mei 2020 gradueel maatschappelijke beperkingen zoals het verbod op verplaatsingen binnen de grenzen op te heffen, en heropende in mei 2020 ook zijn scholen. Vanaf september 2020 werd de noodtoestand opgeheven. Er blijven er enkele maatregelen van kracht, maar de samenleving is er relatief vrij. Er is geen avondklok, restaurants zijn open, en bijeenkomsten tot 40 mensen zijn toegelaten, zowel binnen als buiten.

Daar staat tegenover dat er in het hele land in de openbare ruimte wel een mondmaskerplicht geldt, en afstandsregels moeten in acht genomen worden. Reizigersverkeer is toegelaten. Buitenlanders die naar Armenië willen reizen moeten een negatieve PCR-test kunnen voorleggen, of krijgen de mogelijkheid aan de grens om er een te ondergaan. Bij negatief resultaat moet er geen enkele quarantaine in acht worden genomen.

Aantal inwoners Armenië: 2,9 miljoen

Oppervlakte Armenië: 29.743 km²

Geregistreerde overlijdens aan Covid-19 tot mei 2021: 4.128

Verloop van de overlijdens sinds maart 2020: drie golven, één in het voorjaar van 2020, één vanaf oktober en één vanaf maart 2021. Tijdens de grootste piek in november 2020 overleden in Armenië officieel gemiddeld rond de 30 mensen per dag.

Albanië

Het islamitische Balkanland Albanië ging van midden maart tot mei 2020 in lockdown, die in het begin heel streng was en ook manu militari werd afgedwongen, maar nadien gradueel versoepelde. Sinds de herfst van 2020 geldt er zowel binnen als buiten op openbare plaatsen een mondmaskerplicht en is er ook een nachtverbod om zich te verplaatsen van 22u tot 6u. Tijdens deze uren zijn restaurants, musea en winkels wel open. Dit verbod werd tijdelijk verstrengd tijdens de eindejaarsperiode. Bijeenkomsten tot 10 mensen zijn toegalaten. Er gelden afstandsregels in de openbare ruimte.

Wie naar Albanië reist, hoeft geen negatieve PCR-test voor te leggen. Wel kan aan de grens gevraagd worden er een te ondergaan wanneer mensen zichtbare symptomen hebben. Het overheidsbeleid bestaat erin om alleen te testen wie symptomen heeft. Er zijn wel vele privé-testcentra die mensen de mogelijkheid geven zich te laten testen zonder symptomen. Albanië voert van alle Balkanlanden het minst strenge coronabeleid.

Aantal inwoners Albanië: 2,8 miljoen

Oppervlakte Albanië: 28.748 km²

Geregistreerde overlijdens aan Covid-19 tot mei 2021: 2.396

Verloop van de overlijdens sinds maart 2020: drie golven, een kleine in het voorjaar van 2020, een veel grotere vanaf oktober 2020, en een nog grotere derde golf sinds februari 2021. Tijdens de grootste piek in maart 2021 overleden in Albanië officieel rond de 20 mensen per dag.

Zweden

Zweden is binnen Europa geprezen of gehaat omwille van zijn ‘lakse’ houding ten opzichte van het virus. Geprezen omdat de samenleving er lange tijd quasi normaal mocht blijven functioneren en de overheid er met aanbevelingen werkte in plaats van met ge- of verboden, gehaat omdat er vele 80-plussers zijn overleden zonder de gepaste medische zorg te hebben gekregen, en het aantal coronadoden voor de helft in de rusthuizen viel. Officieel is er ook nooit een lockdown ingesteld. Het is ook pas sinds afgelopen winter dat Zweden echt bepaalde dingen is beginnen te verbieden. Tot september 2021 geldt er nu in Zweden een ‘pandemiewet’, waardoor het makkelijker is om verboden of geboden op te leggen.

In Zweden zijn mondmaskers nergens verplicht. Momenteel mogen restaurants geen mensen meer bedienen na 20.30 uur, en is het aantal personen dat binnen of buiten mag samenkomen beperkt tot acht, behalve voor begrafenissen, waar er tot twintig mensen aanwezig mogen zijn. In winkels of sportfaciliteiten moet elk individu over 10 m² ruimte beschikken. Ingezetenen van binnen de Europese Economische Ruimte (EER) mogen naar Zweden reizen zonder beperkingen, maar moeten aan de grens een negatief PCR-testresultaat kunnen voorleggen.

Aantal inwoners Zweden: 10,1 miljoen

Oppervlakte Zweden: 450.295 km²

Geregistreerde overlijdens aan Covid-19 tot mei 2021: 14.048

Verloop van de overlijdens sinds maart 2020: twee golven, één in het voorjaar van 2020, en een iets grotere golf vanaf november 2020. Tijdens de grootste piek in januari 2021 overleden er in Zweden gemiddeld rond de 130 mensen per dag.

South-Dakota

De Verenigde Staten zijn een immens land, en hoewel er een federaal anti-coronabeleid is, staat het elke afzonderlijke staat vrij om de pandemie naar eigen inzicht te bestrijden. South-Dakota is binnen de Verenigde Staten het meest laks geweest om coronaregels af te dwingen.

In South-Dakota, dat geleid wordt door de Republikeinse politica Kristie Noem, is het eigenlijk eenvoudig. Sinds april 2020 is er een openingsplan dat tot vandaag nog altijd geldt. In dat plan wordt uitgelegd dat iedereen voorzichtig moet zijn tegenover kwetsbare personen, en zelf verantwoordelijk moet omgaan met de pandemie. Ziekenhuizen moeten 30% van hun capaciteit vrijwaren voor coronapatiënten. Maar ook voor april 2020 was er nooit een mondmaskerplicht of een lockdown in South-Dakota.

Wel werden tijdens een korte periode tot april 2020 de richtlijnen van de CDC – de Amerikaanse gezondheidsdienst – om het aantal mensen te beperken in winkels en horecazaken, gevolgd, tot het ‘Back to normal plan’ in april 2020 in voege trad.

Aantal inwoners South-Dakota: 884.000

Oppervlakte South-Dakota: 199.905 km²

Geregistreerde overlijdens aan Covid-19 tot mei 2021: 1.967

Verloop van de overlijdens sinds maart 2020: Eén grote golf die begon in september 2020 en eindigde in maart 2021. Tijdens het hoogtepunt van de piek in december 2020 overleden er in South Dakota gemiddeld rond de 25 mensen per dag.

Texas

De Amerikaanse staat Texas is de op één na grootste van de VS (na Alaska, red.). Texas heropende al voor de zomer van 2020, maar nam tijdens de zomer opnieuw heel wat beperkingen op menselijk verkeer. Texas is ook de grootste staat wat inwoners betreft in de VS zonder mondmaskerplicht. Het staat lokale overheden, scholen en rechtbanken wel vrij om ze te verplichten. In de steden zijn ze bijvoorbeeld vaak nog verplicht. Als er op lokaal niveau ook opnieuw veel coronagevallen zijn, staat het lokale overheden vrij om zelf verplichtingen op te leggen.

Sinds maart 2021 zijn alle restricties op staatniveau opgeheven. Sinds dan gelden er aanbevelingen per (economische) activiteit, individu of type evenement, die steevast beginnen met de omschrijving:

The following are the health recommendations for all individuals in Texas. These health recommendations are not a limit on the health protocols that individuals may adopt. Individuals are encouraged to adopt additional protocols consistent with their specific needs and circumstances to help protect the health and safety of all Texans.

Waarmee de staat eigenlijk zegt: trek uw plan.

Aantal inwoners Texas: 29 miljoen

Oppervlakte Texas: 695.662 km²

Geregistreerde overlijdens aan Covid-19 tot mei 2021: 50.458

Verloop van de overlijdens sinds maart 2020. Twee golven, één in de zomer van 2020, en een lange van oktober 2020 tot eind april 2021. Tijdens het hoogtepunt van de eerste en tweede golf in augustus 2020 en januari 2021 overleden er in Texas gemiddeld rond de 350 mensen per dag.

Florida

Florida is het Benidorm van de Verenigde Staten, waar heel wat Amerikanen genieten van een rustige (en vaak welvarende) oude dag, in een subtropisch klimaat. In de lente van 2020 sloot de Republikeinse gouverneur van Florida, Ron De Santis, de bars en restaurants, en vaardigde hij een lockdown uit. Sinds de zomer van 2020 werden die sluitingen gradueel opgeheven, maar behouden bepaalde counties in het zuiden van de staat andere maatregelen.

In september verordonneerde De Santis dat boetes op lokaal niveau voor inbreuken tegen lokale maatregelen, niet rechtsgeldig zijn, waarmee hij zich de macht toe-eigent om lokaal beleid nietig te verklaren. Met die ordonnantie is het lokale overheden ook verboden om restaurants een capaciteitsbeperking van minder dan 50% op te leggen. Restaurants in de hele staat zijn vrij om opnieuw op volle capaciteit te draaien.

Florida werkt met aanbevelingen voor individuen, economische activiteit en evenementen die gebaseerd zijn op de aanbevelingen van de Federale Amerikaanse gezondheidsdienst CDC. Individuen of organisatoren behouden echter zelf het recht om te oordelen of een bepaalde activiteit kan doorgaan, en of er mondmaskers moeten gedragen worden.

De Santis heeft ook meermaals het recht van jonge mensen verdedigd om feestjes te organiseren, ook als dat niet mag van hun universiteit.

Aantal inwoners Florida: 21,4 miljoen

Oppervlakte Florida: 170.312 km²

Geregistreerde overlijdens aan Covid-19 tot mei 2021: 35.238

Verloop van de overlijdens sinds maart 2020. Twee opeenvolgende lange golven. De eerste begint einde maart 2020 en eindigt pas echt in november 2020. Daarna volgde onmiddellijk een even zware golf die momenteel nog voortduurt, maar wel al in kracht afnam. Tijdens het hoogtepunt van de eerste en tweede golf in augustus 2020 en januari 2021 overleden er in Florida gemiddeld rond de 180 mensen per dag aan Covid-19.

Kristie Noem

Niet alle overheden zijn coronastreng