Voelt u ook zo’n medeleven met Jacques en Hilda uit Sint-Martens-Latem, omdat hun splinternieuwe rode Ferrari door een tram werd aangereden? Nee? Dan bent u echt een gevoelloze cynicus. Of het leed van de twee dames in Knokke die de visuele vervuiling van frigoboxtoeristen moeten ondergaan? Het is allemaal hoogst interessant komkommernieuws dat ons mededogen opwekt.

Niets overtreft echter de hartenpijn van de Noorse alpiniste Kristin Harila, die een wereldrecord verbeterde met haar beklimming van de K2, een aartsmoeilijke top nabij de Mount Everest. Ze bedwong daarmee de 14 peaks, de veertien bergtoppen hoger dan 8.000 meter, in 92 dagen tijd. Waw. Maar wordt ze daarvoor nu wereldwijd gelauwerd? Helaas neen, het enige waar de sociale media het over hebben, is dat ze tijdens haar klim een drager in moeilijkheden zag liggen, en er in haar haast gewoon overheen stapte zonder hulp te bieden. First things first. De man overleefde het uiteindelijk niet. Kristin Hara moet nu vooral het gescheld van het twitterleger ondergaan. Excelleren, het wordt echt niet meer gewaardeerd.

Helaasheid

Een drone filmde alles netjes, en warempel: in het zog van Hara tjokten een honderdtal klimlustigen eveneens over de naar adem snakkende man, in hun gedrevenheid om de top te halen en voor het thuisfront dat ultieme kiekje te kunnen maken. Voor het grootste deel geen echte alpinisten, maar toeristen die er een smak geld voor over hebben. Reden? Het stond op hun bucket list, een lijstje met dingen die ze absoluut nog wilden doen in dit aardse tranendal.

Tegenwoordig is het dus aanschuiven op en rond de Mount Everest. 2023 is een topjaar van dodelijke ongevallen, het buckettoerisme zit in de lift. Voor Nepal, een straatarm land ingeklemd tussen China en India, is het een belangrijke bron van inkomsten. Een vergunning voor de beklimming van de hoogste molshoop ter wereld kost zo’n 10.000 euro, maar reken gerust 30.000 euro voor het totale pakket met de logistieke omlijsting.

Heel dat bucketgedoe lijkt hilarisch, maar het is ook een teken des tijds: mensen die met hun geld geen blijf weten en naar de maan willen vliegen, of zoiets. In plaats van een goed doel te sponsoren zoeken ze ‘uitdagingen’ die hun in wezen zinloze leventje een schijn van zin verlenen. Want daar gaat het om: invulling van leegte en helaasheid. Een drang die de keerzijde is van het westerse materialisme, zeker bij de zogenaamde haves: als je alles al bereikt hebt, besef je dat ‘hét’ ontsnapt. Met de drang tot presteren, en hoe hoger men op de sociale ladder geraakt, des te meer knaagt het gevoel van nutteloosheid en wenkt de ‘ultieme uitdaging‘. Avontuurlijke doelstellingen en exclusieve exploten waar de have nots om lachen. Vooral als het misloopt.

Ridicuul duikbootje

Want het leedvermaak als er een het loodje bij legt, ja, dat is misschien wel de echte zin van de bucketlist. Wie heeft er nu in godsnaam compassie met steenrijken die aan hun idiote megalomanie ten onder gaan? Ze lijken het er wel om te doen, uitlachen is de onweerstaanbare reflex. Zoals met de Britse miljardair Hamish Harding die op zoek naar de Titanic de oceaan afdaalde. In een ridicuul duikbootje voor 230.000 euro aan zijn einde komen, hoe stom is dat. Eigen schuld dikke bult. Ook een bucketkwestie.

Zijn wij dus blij dat die waanzin van de rijkdom ons bespaard blijft. Economen hebben het haarfijn berekend: tot 4.900 euro per maand maakt geld gelukkig, daarna maakt het veeleer ongelukkig. Voorstanders van het gewaarborgd inkomen zeggen dat dit bedrag haalbaar is als maandelijkse uitkering voor iedereen. Joepie. Tegenstanders zeggen dat ongelijkheid nodig is, anders doet niemand nog een klop. Feit blijft toch dat we ons misschien iets meer op een gelukseconomie moeten richten, en iets minder op een profijt- en prestatie-economie, met de daaraan verbonden ratrace en burn-outs, iets wat ook handen vol geld kost aan de ziekteverzekering.

Want uiteindelijk is die beklimming van de Mount Everest weinig meer dan een karikaturale uitvergroting van het toxisch materialisme in een overstresste samenleving, de hyperkinetische jacht op status. Met de daaraan verbonden keerzijde, namelijk de ellenlange wachtlijsten om bij de psycholoog te geraken. Dat laatste is hét beroep met toekomst. Een hele waaier van zelfverklaarde therapeuten, geluksdokters en regelrechte kwakzalvers loopt in hun spoor: van mental coaches over voetreflexologen tot ET-healers (u genezen van kwaadaardige buitenaardse invloeden), met uiteraard de bijbehorende diëten en allerlei uit te voeren rituelen, al dan niet in groep.

De tuin van Epicurus

Vergeet ook niet de farma-industrie die floreert als nooit tevoren. In Amerika is zowat de helft van de bevolking verslaafd aan opiaten, pijnstillers zoals valium en morfine, in allerlei soorten pilletjes verpakt. Daar lopen nu zelfs processen over. De gebruikers zijn niet diegenen die op de Mount Everest klauteren, maar veeleer de onderkant van de samenleving, diegenen die het niet gemaakt hebben en hoogstens eens kunnen lachen met verdronken miljardairs.

Meer geluk is er in zo’n kapitalistisch paradijs niet te bespeuren. De armen zijn ongelukkig, de rijken ook. Wat ons terug op die bucketlist brengt. Het symptoom van een maatschappij met een totaal gebrek aan wat men ‘zingeving’ noemt. Een nogal melig woord, maar het gaat over het kunnen funderen van zijn bestaan op iets dat buiten de prestatie- en profijtcultuur ligt, een geloof, een filosofie, weet ik veel. Zingeving is het betere alternatief voor de pillen, de kwakzalvers en de bucketlists. Het bevindt zich in onszelf en nergens anders. Het kost niets. Het brengt rust, sterkte, focus, concentratie, innerlijke zekerheid. Sommigen maken daar een religieuze inspiratie van, maar dat hoeft helemaal niet. Het kan evengoed uw vrouw of lief zijn die zin geeft.

Zingeving heeft ook te maken met generositeit, willen delen. Terwijl het wenslijstje der verwenden alleen over het Ik gaat en zijn bevrediging. De toxiciteit van het materialisme bestaat erin dat men nooit genoeg heeft, en rijkdom effectief ongelukkig maakt. Het fortuin als een berg stront, zou dat de diepere zin van de Everest-beklimming zijn? Franciscus van Assisi (een voormalige rijkeluiszoon) vluchtte daarom radicaal in de armoede, als loutering, terwijl de oplossing van de Epicureeërs veel eleganter en bereikbaarder is: het geluk vinden in de kleine, eenvoudige dingen. Op vakantie gaan in uw tuin en het glas heffen met vrienden, ik zeg maar wat.

Humor en zin voor ironie zijn daarin onmisbare smaakmakers. Met heel dat groteske theater van het mens-dom eens goed lachen, ook met onszelf, niet te vergeten. Zonder twijfel de beste therapie tegen onzin. Amen.

Kristin Harila

U hebt toch ook al een bucketlist?