De Olympische Spelen in Tokio lopen stilaan op hun einde. Ook op deze Zomerspelen stonden de fenomenale sportprestaties zoals die van Nina Derwael – de verpersoonlijking van elegantie en klasse aan de brug met ongelijke leggers – centraal. Al is de politiek nooit helemaal ver weg. Daar zorgden onder andere Simone Biles en Nefthi Nourine voor.

Hoe kan het ook anders? Het IOC doet er doorgaans alles aan om politieke statements weg te houden van de Olympische Spelen. Niet dit jaar. Zolang het niet tijdens of na de wedstrijden gebeurde of in de loop van de podiumceremonie, mocht er geprotesteerd worden. En geknield worden? Ja, ook dat.

De Palestijnse zaak

Toch is het voor één keertje niet BLM dat de spotlights vatte. De Olympische Spelen waren nog maar pas begonnen of de Algerijnse judoka Fethi Nourine gaf al verstek voor zijn kamp tegen de Soedanees Abdalrasoul. De winnaar zou immers uitkomen tegen de Israëliër Tohar Butbul. Daar paste Nourine voor. ‘We hebben hard gewerkt om ons te kwalificeren, maar de Palestijnse zaak is groter’, zei die aan de Algerijnse televisie.

In één klap afgezien van deelname aan de Spelen vanwege het conflict tussen Palestina en Israël. Straf. Al is het een item dat wel boven elke Spelen hangt. Overigens geen enkele Iraanse judoka op deze Spelen. De Iraanse judobond is voor vier jaar geschorst omdat het zijn atleten sowieso niet laat uitkomen tegen Israëlische tegenstanders.

Kritiek op gastcommentator VRT

Enkele dagen later was er ophef rond Simone Biles, en zo zijn we opnieuw bij de sport van Derwael. Biles is een van de meest succesvolle gymnastes uit de geschiedenis. De Amerikaanse trok zich terug uit de teamfinale vanwege mentale problemen. Eerst deden nog geruchten over een blessure de ronde. Dirk Van Esser, gastcommentator bij de VRT, liet zich op basis van die verkeerde informatie ontvallen dat ‘een medische blessure niet altijd een mentale blessure is’. De turnkenner moest het ontgelden op sociale media, zelfs Katja Segers van Vooruit was er als de kippen bij om te reageren.

Hoewel het forfait van Biles dus geen politiek statement an sich is, is haar beslissing wel politiek beladen. Want zo werd meteen een onderwerp aangesneden dat zowel in binnen- als buitenland de actualiteit beheerst: mentaal welzijn. Vanaf 1 september kan u voor 11 euro per sessie naar de psycholoog. Maar eerst even naar het buitenland: de beslissing van Biles, die ook de individuele allroundfinale en de finale op de vloer aan zich voorbij liet gaan, legde meteen de politiek verdeeldheid in Amerika bloot.

Verschil Biles – Osaka

Grote nieuwszenders, kranten en analisten hadden hun oordeel klaar. Links had niets dan lof voor Biles (dit zou zelfs haar grootste triomf zijn), rechts labelde haar als een opgeefster. Het is een voortzetting van de discussie rond Naomi Osaka, de tennisvedette die ook al haar beklag deed over mentale problemen. Osaka verloor in het dames enkelspel overigens in Tokio al in de tweede ronde. ‘Een te grote druk’, klonk de verklaring.

Er zijn echter grote verschillen tussen de verhalen van Osaka en Biles, ook al werd laatstgenoemde geïnspireerd door die eerste, zo zou ze vertellen. Osaka liet vlak voor de start van Roland Garros weten dat ze de pers niet zou toespreken. De persconferenties na een match zijn achterhaald, meent de Japanse. Tegenover het skippen van persconferenties staan wel boetes. Na één ronde in Parijs hield ze het voor bekeken en Wimbledon sloeg ze over.

Geen kritische vragen

Sindsdien is een Netflix-documentaire over haar uitgekomen en heeft ze op de cover van Vogue, Sports Illustrated en Time Magazine gestaan. Media-aandacht is dus niet het probleem. Ondertussen hebben de Grand Slams ook laten verstaan dat ze geen uitzondering maken voor Osaka. Pas nadien beweerde ze te kampen met depressies, ook al liet haar zus op Instagram reeds uitschijnen dat dat niet zo is. Kortom: het verhaal van Osaka strookt niet door de werkelijkheid. Ze heeft vooral geen zin in kritische vragen.

Die komen er hoe dan ook zelden, maar af en toe vraagt een journalist wel eens waarom ze het op gravel moeilijker heeft dan op de andere ondergronden. Die negativiteit kan Osaka missen als de pest. Een totaal ander verhaal is het bij Biles. Die tastte niet af of ze enig voordeel kon bedingen. Biles stond haar plek af opdat deze ingenomen kon worden door een andere gymnaste die wel mentaal fris zat. Na zich terug te trekken uit de competitie werd Biles ook snel concreet: ze zegt last te hebben van ‘twisties’, een soort blackouts. Gevaarlijk bij turnen.

Toch nog brons

Biles deed wel mee aan de finale op de balk en pakte de bronzen medaille. In elk geval: over de Biles-saga op de Olympische Spelen is het laatste woord nog niet gezegd. Het maakt emoties en opinies los bij mensen. Ze heeft er ongewild mee voor gezorgd dat mentaal welzijn hét gespreksonderwerp was in de loop van deze Olympische Spelen.

Al was er recentelijk nog een andere politieke rel, die rond Kristina Timanovskaja. Nadat de Wit-Russische atlete op sociale media kritiek had geuit op de coaches, werd ze door haar sportfederatie verwijderd uit het olympisch dorp. Timanovskaja verbleef even in de Poolse ambassade in Tokio en vroeg en kreeg een humanitair visum.

Utopie

Veel meer politiek dan dat kan het niet worden. Olympische Spelen zonder een politiek aspect zijn anno 2021 een utopie geworden. Het was in het verleden al niet zo en de tijdsgeest is er naar dat atleten zich nog meer gaan uitspreken over maatschappelijke en politieke thema’s. En dan komen er nog aparte situaties, zoals die van Timanovskaja, bij. De Olympische Spelen zijn zoveel meer dan enkel het grootste sportevenement ter wereld.

Kristina Timanovskaja

Oppositieleider Wit-Rusland: ‘We hebben de situatie verkeerd ingeschat’

Politiek op de Olympische Spelen