Een voorspelling: het zal de allerlaatste keer zijn dat ene Donald Trump de meest geciteerde persoon was bij onze opiniemakers. Al na 20 januari werd hij nog nauwelijks vermeld. Maar tot dan was hij de meest baarlijke duivel van planeet aarde en omstreken. Hij wou zijn verlies maar niet erkennen en toen het Capitool werd bestormd was de twitterende president helemaal kop van jut. Trump werd vol passie gehaat. Jean Van Empten probeerde in De Tijd van 8 januari toch een en ander te kaderen:

‘De weerbaarheid van de politieke instellingen is maar één zijde van het verhaal. De andere zijde zijn de Amerikanen die zich aangesproken voelen door de retoriek die Trump ontwikkeld heeft. Onder zijn 74 miljoen kiezers zitten niet alleen extreemrechtse complotdenkers en racisten, maar een brede bevolkingslaag die duidelijk geen boodschap heeft aan de afgeborstelde wereld van Washington en het Congres.’

Auteursrechten

De aanval op het Capitool zorgde ook voor vragen over de rol van de sociale media, van censuur, van welke opinies wèl aan bod mogen komen, welke niet. Op 12 januari trok Bart Eeckhout in De Morgen de discussie hieromtrent helemaal open door er nog een element aan toe te voegen: deze van de auteursrechten.

‘Als de mediagiganten echt middelen moeten gaan investeren in digitale schoonmaak en bijvoorbeeld ook in het rechtmatig uitkeren van auteursrechten, dan wankelt hun hele zakenmodel.’

‘Er is een alternatief mogelijk. Als leidende politici, zoals Angela Merkel, menen dat toegang tot sociale media een basisvoorziening is voor iedereen, dan is het niet meer dan normaal dat de leveranciers eindelijk beregeld worden en hun dominante marktmacht ingeperkt wordt. Om ons, burgers/consumenten, beter te beschermen. In dit geval tegen haat en extremisme, maar ook tegen intellectuele diefstal en privacy-inbreuken. Ook dan zeggen we: eindelijk.’

En de schuldige is…

Niet alleen Trump kreeg van jetje. Bart De Pauw bevond zich onder andere in het gezelschap van Marc Raisière, de CEO van de door de staat geredde Belfius-bank die vond dat er te veel horecazaken in ons land zijn en er dus niet om een faillissement meer of minder moet gerouwd worden.

Hij kreeg bakken kritiek, maar kwam nog goed weg in vergelijking met een Edegemse skiester die bijna persoonlijk aansprakelijk werd gesteld voor elke nieuwe coronabesmetting. Maar ‘gelukkig’ werden alle toeristen die zomaar ‘op reis gegaan waren’ meegesleurd.

Pieter Lesaffer schreef in Het Nieuwsblad, de krant bij uitstek die vindt dat de burgers zelf hoogstpersoonlijk verantwoordelijk zijn voor de slechte cijfers: ‘Wie ’s nachts met de hond gaat wandelen, heeft veel kans een politieagent tegen te komen. Wie zondigt tegen het verplichte telewerk krijgt de sociale inspectie achter zich. Maar wie op reis is geweest, glipt door de mazen van het net. Het lek moet in de eerst plaats dicht door de bestaande maatregelen deftig af te dwingen.’

Zondebokken

Bart Brinckman bevestigde dit in De Standaard van 19 januari nog eens. De oorzaak van de moeilijkheden ligt bij de burger, niet bij het beleid: ‘Kreten leiden tot een kakofonie. Ze zetten een motor op achterdocht en verslappen de bereidheid om het stringente beleid na te leven. Tel daarbij een nuchtere vaststelling. De regering kan beslissen wat ze wil. Maar als bijvoorbeeld reizigers zich te goed voelen om in quarantaine te gaan, dan blijft het dweilen met de kraan open.’

Het vat aan zondebokken is hiermee niet leeg: Dries Van Langenhove, Erdogan, Theo Francken, Kuçam, Tommelein, Lydia Peeters en de beleggingsfondsen: Doorbraak-lezers kunnen de reden ‘waarom’ onmogelijk vergeten zijn.

In het zuiden was er veel aandacht voor het Nethys-schandaal. Stephane Moreau zal niet blij zijn dat hij zoveel in de kranten kwam en even vernietigende commentaren als die Donald Trump over zich mocht lezen.

De opperboef: big pharma

De opperboeven vinden we allemaal bij de big pharma. Naarmate januari vorderde werden ze ‘van hero een zero’, verketterd als winstgeile kapitalisten die de ocharme zo brave Europese instanties flink hadden beetgenomen. Maar op het einde van de maand bleek dat die Europese instanties best ook wel boter op het hoofd hadden en beter hadden moeten onderhandelen. Enter extra-zondebok: Europa. Het deed De Tijd op 30 januari schrijven:

‘De Europese Commissie legt een hobbelig parcours af in de vaccinoorlog. Eerst moest het doorschuiven van de zwartepiet naar big pharma het eigen falen maskeren. Nu een vaccinexportverbod opleggen riskeert meer kwaad dan goed te doen.’ De betere wereld zou er niet zomaar aankomen, dat schreef Dimitri Antonissen in Het Laatste Nieuws van 16 januari.

‘Met dat boven ons hoofd, lijkt alle hoop verdwenen dat er voor 1 maart veel zicht komt op versoepelingen. Het zure is dat die “ploeg van 11 miljoen” daar geen schuld treft. We hebben ons collectief fantastisch gehouden aan de regels. Dat blijkt uit alle enquêtes en cijfers. Als we het virus in deze nieuwe fase voor willen blijven, zal de Europese politiek zich even fel moeten aanpassen in haar werking als u dat al in uw dagelijks leven hebt gedaan.’

Man en paard

In de nasleep van de vaccinatieproblemen en de eventuele noodzaak van nieuwe maatregelen kwam zowaar ene Marc Van Ranst onder vuur te liggen. Hij zou het politici net iets te moeilijk maken. De pers beaamde dit. Het noopte Het Laatste Nieuws op 30 januari tot zelfreflexie:

‘De gulzigheid waarmee wij de boodschappen van De Experten slikken, is nefast voor een gezond publiek debat. We durven De Experten al eens een kritische vraag stellen, maar als De Expert die vraag vervolgens met veel zwier omzeilt, dan binden we opnieuw braaf in. De Expert heeft het gezegd, dus zal het wel waar zijn.’

Sud Presse legde op 26 januari de link tussen experts en regering. En noemde man en paard: minister Vandenbroucke: ‘Maar laten we alstublieft het voorbeeld niet volgen dat Frank Vandenbroucke afgelopen zondag gaf. Hij geeft alleen maar alarmerende waarschuwingen die ongetwijfeld ingefluisterd zijn door een kleine kring van experts. Dit is nefast voor de scholen, de jongeren en zelfs voor de politici zelf.’

Politici of beleid?

Als er al op politici geschoten wordt, lezen we vooral commentaar over de Vlaamse ministers Weyts, Beke en hun baas Jambon. De federale regering kreeg minder kritiek, laat staan dat er ministers persoonlijk zouden aangesproken worden. Maar het beleid, dat wordt nu en dan wel stevig aangepakt.

Bart Eeckhout schreef in De Morgen: ‘Twee vernietigende coronagolven kregen we al over ons heen, een derde klopt dreigend aan de deur. Europa telt tienduizenden doden; de economie staat op pauzestand; vrijheden, die ooit zo banaal en vanzelfsprekend klonken, lijken bijna permanent beknot. Je zou hopen dat uit de gemaakte fouten geleerd is om het beleid effectiever, actiever en robuuster te maken. Dat wil maar niet lukken. Onderschat het desastreuze effect van die tentoongespreide bestuurlijke onmacht niet.’

De federale regering kreeg vooral de naam Vandenbroucke-De Croo mee, in die volgorde jawel. Ook in januari werd eerste minister Alexander minder geciteerd dan minister Frank. In de Waalse pers voorspelt men dat het de komende maanden, wel eens over de regering Dermine-De Croo zal gaan, naarmate de relance de politieke agenda zal beheersen.

Sociale ineenstorting

In dezelfde Franstalige pers kwam het accent van de kritiek op de corona-aanpak meer op de sociale gevolgen te liggen. De zelfmoord van een kapster in de maand december hakte er zwaar in, en dat de contactberoepen nu even een perspectief kregen om te openen kwam ook na aandringen vanuit Waalse hoek.

Zo lazen we in L’Avenir op 19 januari: ‘Het zijn niet de besmettingscijfers, noch de ziekenhuisopnamen, zelfs niet de stergevallen die onze dagelijkse bezorgdheid nu al maanden voeden. Neen, er zijn meer discrete cijfers, waarover men zwijgt. Ze worden geregistreerd in psychiatrische instellingen en zullen de toekomst van een hele generatie bepalen. Ze zijn het topje van de ijsberg die psychische stoornis heet en die mensen angstig maakt voor een sociale ineenstorting.’

Pech in de tekst

De pijnlijke prijs om een mening door de feiten ingehaald te zien, werd in januari gedeeld door twee journalisten. Ruben Mooijman schreef in De Standaard van 18 januari een vlammend artikel waarin hij Europa verweet te veel aan de eigen vaccins te denken en er al te weinig te willen delen met de Derde Wereld: ‘Van aanvankelijke plechtige beloften om de schaarse vaccins, eerlijk te verdelen, is niets terechtgekomen.’

‘De Wereldgezondheidsorganisatie blijft er terecht op hameren dat dit een verkeerde aanpak is. Niet alleen omdat ze tot ongelijkheid en vermijdbare sterfgevallen leidt, maar ook omdat het in ieders belang is dat het virus zo snel mogelijk uit de wereld wordt geholpen. De héle wereld, niet alleen de westerse.’

Enkele dagen later werd er, ook in zijn krant, meegegaan met de oproep van Charles Michel om de Europese vaccins alleen voor Europa te houden en zeker niet te laten vertrekken. Want vaccins groeien niet aan de bomen.

Afsluiter

En dan was er L’Echo. Op 16 januari zong de krant een lofzang op de expansie van de Luikse regio in het algemeen en de vlieghaven in het bijzonder: ‘We moeten zeggen wat het is. Succes beschrijven is niet chauvinistisch. Voor één keer zullen we het niet hebben over de Waalse biotech en het enthousiasme van zijn ondernemers, maar over de luchthaven van Luik, die van record tot record vliegt. In 2020 behandelden de faciliteiten meer dan een miljoen ton goederen en 500 miljoen pakketten.’

Amper enkele dagen later kondigde Fedex aan dat er meer dan 400 banen zouden sneuvelen in dezelfde luchthaven. Bart Sturtewagen van De Standaard mag de maand afronden met zijn voorspelling voor de komende maanden: ‘Het rijk van de vrijheid is nog niet voor morgen, niet voor overmorgen en niet voor de dag daarna. Het idee dat we tegen de zomer naar Covid-19 zouden kunnen omkijken als naar een boze herinnering, was ruim voorbarig. Zijn we blij gemaakt met een dode mus? Wel ja, hoe kan je het anders omschrijven?’

Kuçam

De maand van de beschuldigende vinger