Generatie Z zou nog onvolwassener zijn dan Generatie X en Y. Generatie op generatie, de neergang lijkt onvermijdelijk. Toch komt het niet vanzelf: volwassenen schermen hen af voor elke uitdaging door een applausopvoeding. Niets aan te doen? Bewuste ouders kunnen er wel degelijk tegen ingaan: minder luisteren naar experts en meer op eigen autoriteit vertrouwen.

Professor cognitieve psychologie Wouter Duyck (UGent) stelde het op X: ‘Een onderwijsstolp die kinderen afschermt van elke uitdaging, vergelijking en prestatiedruk leidt tot hard volwassen ontwaken. Hoge verwachtingen en ambitie zijn geen vijanden van mentale veerkracht en welzijn. Wel zeer integendeel.’

Generatie Z

Wat zegt men nog over Gen Z? Zetters staren voortdurend naar hun mobiele telefoon, onbewust van hun omgeving. Ze zijn niet gewend verantwoordelijkheid te nemen. Alles moet leuk en gezellig zijn. Ze zijn minder luidruchtig, en meer vertrouwd met ‘sexting’ – seksueel expliciete beelden op sociale media. Toch voelen ze zich vaak ellendig. Veel jongeren identificeren zich met een diagnose, zoals ADHD, hoogsensitiviteit of autisme.

Laura De Veene (30) geeft de mentaliteit goed weer: ‘Als je achttien jaar bent besef je wel dat je moet gaan studeren en geld verdienen, maar ze zeggen er niet bij dat je in een werkomgeving komt waar je constant moet presteren.’

Bange ouders

Wie creëerde Gen Z? Al in 2002 voorzag socioloog Frank Furedi met zijn boek Bange ouders grote problemen: helikopterouders schermen kinderen af van alle negatieve gevolgen, zelfs de zeer draaglijke. Kinderen kunnen niet meer spelen zonder toekijkende volwassenen. Zo projecteren volwassenen hun fobieën op kinderen en belemmeren hen op te groeien.

Kinderen groeien zo uit tot respectloze rotjongeren. Ouderschap daarentegen wordt zo vrijwillige slavernij – geen wonder dat jongeren daar niet meer aan willen beginnen, gezien het negatieve voorbeeld.

Bange ouders geven weinig morele richting, ze willen liever ‘vriend’ blijven. Net hun kinderen zijn overigens meer geneigd om later, als ze volwassen zijn, zich af te snijden van hun ouders.

Sentimentaliteit als wereldbeeld

Journaliste Abigail Shrier schreef recent met ‘Bad Therapy’ over Generatie Z. Volwassenen behandelen kinderen als psychiatrische patiënten: een duidelijke ‘neen’ zou traumatiseren.

Volwassenen moeten nadruk leggen op emotioneel welbevinden, waardoor kinderlijke gevoelens hyperbelangrijk worden. Toch gebruiken net dergelijke ouders vaak emotionele chantage om te verkrijgen wat ze willen: niet regels maar ouderlijke sentimenten bepalen.

Een te grote nadruk op emoties kan kinderen een depressie aanpraten: wie voelt zich continu top? Dipjes zijn normaal. Bovendien kan je geluk niet rechtstreeks nastreven.

Ons schoolsysteem doet hier overigens aan mee. Dit jaar vroeg het CLB (Centrum Leerlingbegeleiding) aan lagereschoolkinderen: ‘Hoe blij ben je met je leven? Van 0 tot 9’ en ‘Ben je blij met je lichaam?’ De suggestie is dat je niet blij bent met je leven, noch met je lichaam.

Empathisch cancellen

De effecten van de volwassen cancelcultuur op generatie Z besprak Gregg Lukianoff in ‘The cancelling of the American Mind’: de paternalistische media, geschreven door ernstige volwassenen, behandelen lezers als kinderen. Zo cancellen ze andersdenkenden – een vorm van pestgedrag.

Volgens Shriers leidt ook te veel nadruk op empathie tot cancelgedrag: volledige empathie kan niet met meer dan twee personen tegelijk. Empathische mensen kunnen daarom zeer wreed zijn tegen een derde persoon – hem cancellen, bijvoorbeeld.

Vlaamse scholen geven vaak een zwartwit, empathisch wereldbeeld: over milieu, over racisme, over seksualiteit. Een begin van empathisch cancellen van andersdenkenden? Lukianoff pleit daarom voor nadruk op neutrale feiten en diversiteit in opinies.

Psychologiseren

Het therapeutiseren van onze cultuur stimuleert stoornissen. Kinderen krijgen vandaag sneller een diagnose – in Amerika nog meer dan bij ons – en eens zover, blijven ze er vaak in zitten. Dan lijkt het alsof alleen een therapeut soelaas kan brengen: het ondermijnt de ouderlijke autoriteit verder. Veel trans-kinderen gingen voordien al in therapie, stelt Shriers. We zeggen al snel ‘ik ben depressief’ in plaats van ‘ik voel me even slecht’. Begrijpen kinderen dat je dat niet zo meent?

Waar is de tijd dat kinderen gewoon buiten gingen voetballen – zonder dat daar één volwassene bij te pas kwam? Waar is de tijd dat ze zich op een actieve manier leerden gedragen in de samenleving?

Socialiseren kinderen

Veel kinderen weten niet hoe goeiedag zeggen, een hand geven, een gesprek aanknopen, een relatie beginnen. In plaats van hen een therapie aan te praten hebben ze nood aan socialisatie: leren met beide voeten in het leven te staan.

Geef pubers meer onafhankelijkheid dan je geneigd bent te geven, maar minder dan ze willen. Bevestig kinderen in hun groeiende autonomie met meer vrije, ongestructureerde tijd. Geef hen een duidelijk moreel richtsnoer voor het leven: daartegen kunnen ze zich dan ook meteen afzetten, moesten ze die behoefte voelen. Praat met je kinderen over wat jij belangrijk vindt, voor iemand anders dat doet.

Volgens Shriers moeten ouders vooral hun eigen autoriteit terugvinden: zich meer laten leiden door hun eigen gevoel, minder door opvoedingsexperts en therapeuten.

Laura De Veene

De creatie van Generatie Z door… volwassenen