KANAL, museum voor hedendaagse kunst, een project met royale tijdslijn en dito kostenplaatje. Inmiddels lopen beide uit de hand. De initiële opening was voorzien voor 2020 en inmiddels naar de herfst van 2025 verplaatst. Voorlopig. En het financiële plaatje werd zopas door de Inspectie van Financiën de grond ingeboord.

Cultureel initiatief van gewestelijk belang

Met dank aan de zesde staatshervorming, goedgekeurd in 2014, die dat ideetje van een jaar eerder institutioneel mogelijk maakte. Van toen af kregen de gewesten immers de mogelijkheid culturele initiatieven “van gewestelijk belang” te subsidiëren. Niets leek de oprichting van een (hoofdstedelijk) museum voor ‘moderne en hedendaagse kunst’ nog in de weg te staan.

De locatie? De gekende Citroën-garage aan de kleine ring: een constructie uit de jaren ’30, 40.000 vierkante meter groot. En – voor de nostalgici op leeftijd – gelegen aan waar ooit de helihaven van Brussel was. KANAL was geboren. De site ligt dan ook vlak aan een van de oudste kanalen van Europa.

Centre Pompidou

In 2015 was de aankoop van het gebouw een feit. Hoe het museum uiteindelijk ingekleed zou worden, verliep iets minder vlot. Een samenwerking met de Centre Pompidou in Parijs moest dit ongemak verhelpen. De beslissing zorgde voor wat tandengeknars in de sector. “Alle politieke retoriek ten spijt dat de Belgische en Europese hoofdstad een museum voor moderne en hedendaagse kunst verdient van internationaal niveau, kiest het Brussels Gewest voor een dependance van een buitenlandse instelling, en (nog) niet voor het oprichten van een eigen autonome instelling.”

Het citaat komt uit een bijdrage van De Witte Raaf van de hand van Laura Herman, verschenen in 2018. Naast andere punten van kritiek wordt het initiatief verweten niet de nodige knowhow uit eigen land aan te snijden, of op zijn minst buitenlandse expertise naar Brussel te halen. Men heeft het ook over het initiatief dat in 2020 “de deuren zal openen”. We schrijven dit begin van de oogstmaand 2023.

Inspectie Financiën

Halverwege 2023 dus, en de opening is inmiddels naar 2025 verschoven. Het project loopt, blijft lopen en doet financiële wenkbrauwen fronsen, te beginnen bij de Inspectie van Financiën. Een nieuwe beheersovereenkomst voor de periode 2024-2028 voorziet in een dotatie van gemiddeld bijna 50 miljoen per jaar, wat de Inspectie beoordeelt in het licht van de toch al vrij precaire Brusselse financiën. “Het realisme van het budget roept vragen op”, klinkt het. Of nog: “De budgettaire ambities moeten verlaagd worden tot redelijke marges.”

Bijzondere steen des aanstoots is voor de Inspectie dat verschillende werknemers een wedde van 100.000 euro ontvangen: bruto, voor alle duidelijkheid. De vergelijking met andere musea leidde tot de vaststelling van dergelijke anomalieën.

Politiek verhaal

Politieke connotaties zijn nooit ver verwijderd van het project KANAL. Er wordt minister-president Vervoort verweten er een persoonlijk prestigeproject van te willen maken. Toevallig of net niet is zijn voormalige kabinetschef destijds ook aangesteld tot projectverantwoordelijke. “Dit mag geen PS-project worden”, klinkt het aan oppositiezijde. Geïnterpelleerd over het verslag van Financiën in het Brussels parlement, had Vervoort het over “een jonge inspecteur die net zijn stage beëindigd heeft”. Begrijp: een snaak die het allemaal nog niet goed vat.

In werkelijkheid is het dertien pagina’s tellend document door drie verschillende inspecteurs getekend. De oppositie wijst Vervoort met de vinger, terwijl binnen de meerderheid de omerta heer en meester lijkt te zijn. De groenen geven geen commentaar. En financiën-minister Gatz verwijst graag naar het kabinet Vervoort. Daar luidt het dat het project zal kosten “wat in de buurt ligt van hetgeen in 2017 voorzien was”. Op naar de ouverture.

Laura Herman

Inspectie van Financiën geeft Brusselse regering vingertik