‘Vind je het gek dat het historische vergelijkingen regent? Nee, natuurlijk niet – je zocht ze op, je lokt ze weloverwogen uit. Juden raus. Hitler. Goebbels. Herinneringen aan deportatie,’ schreef Pieter Klein de adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws de volgende dag in een open brief aan Wilders. ‘Het ongeclausuleerde “minder Marokkanen”, deugt niet.’ En De Telegraaf schreef:‘het heeft niets te maken met fatsoen en respect. Het was een poging om de eigen achterban te mennen ten koste van een complete groep allochtone Nederlanders. Het zette daarmee alle Marokkanen in ons land buitenspel.’

Roland van Vliet, Tweede Kamerlid voor Wilders Partij voor de Vrijheid, was de eerste die uit de PVV stapte. ‘Eerst ging het over islamitische uitwassen, toen ging het over criminelen en nu gaat het over de hele groep. Het is een glijdende schaal. Dit is de druppel die de emmer doet overlopen. Per direct stap ik uit de fractie,’ liet hij donderdag weten. De dag daarop stapte ook Joram van Klaveren uit Wilders Tweede Kamerfractie, bedankte het Haagse PVV-gemeenteraadslid Van der Helm voor de partij en gaf ook Laurence Stassen, de PVV-fractie voorzitter in het Europees Parlement en lid van de Provinciale Staten in Limburg, de pijp aan Maarten. Twee van de drie PVV-leden in de Staten van Friesland hebben Wilders de rug toegekeerd. De vers gekozen PVV-gemeenteraadsleden in Almere lieten vrijdagavond samen met vier van de zes Statenleden in de provincie Flevoland weten dat ze de PVV niet langer wilden vertegenwoordigen. Maar, later op de avond, in de kleine uurtjes, toen ze hun persverklaring nog eens hadden doorgelezen, verklaarden ze dat ze toch nog wilden blijven om Wilders een kans geven afstand van zijn uitspraken te nemen. Maar afstand van zijn uitspraken deed Wilders niet. De politiek en de media doen aan haatzaaien en ophitsen tegen de PVV, zei hij in reactie op het statement van zijn vroegere vriend en bondgenoot minister-president Mark Rutte dat samenwerking met de PVV niet meer mogelijk was zolang de partij bij haar standpunt over Marokkanen bleef.

Op vrijdag, na afloop van de wekelijkse ministerraad, scherpte vicepremier Lodewijk Asscher het standpunt van de regering nog eens aan. Hij had met walging naar de beelden van Wilders optreden gekeken. ‘Een triest hoofdstuk in onze politieke geschiedenis.’ Iedereen die bang is geworden door een café vol schreeuwende mensen moet weten dat de Nederlandse rechtsstaat hen beschermt.

Zaterdagmiddag demonstreerden duizenden mensen op het Museumplein in Amsterdam tegen racisme en discriminatie. Hoewel de demonstratie al eerder was aangekondigd zagen veel mensen dit als een kans om hun woede over Wilders te uiten.

Velen deden aangifte wegens discriminatie tegen Wilders. De politie heeft hiervoor een standaardformulier ontwikkeld dat al voor een groot deel is ingevuld. De uitspraken van Wilders staan al voorgedrukt. Zo’n standaardformulier gebruikt de politie wel meer, bijvoorbeeld bij diefstal en inbraak. Ook al eerder, in 2008, is er een voorgedrukt aangifteformulier tegen Wilders gebruikt. Ook toen deden velen aangifte wegens discriminatie tegen Geert Wilders. Toen naar aanleiding van de film Fitna. Uiteindelijk leidde dit niet tot een vervolging omdat de juridische basis voor een vervolging ontbrak.

Ook in 2008 vond er een grote anti-Wilders demonstratie in Amsterdam plaats. Ook toen trok Wilders er zich niets van aan. Zaterdagavond gaf hij een persconferentie. ‘Ik heb niets verkeerds gezegd en ga aan niemand mijn excuses aanbieden.’ ‘Waarom ik ze gedaan heb? Omdat ik dat wil. Omdat ik dat vind.’ ‘Ik weet niet waar dit eindigt bij mijn fractie of in dit land. Maar ik zal doorgaan. Ik zal geen excuses aanbieden voor dingen die de waarheid zijn. Niemand zal mij klein krijgen.’

In de Haagse Kloosterkerk vond er zondagmorgen een oecumenische kerkdienst tegen racisme plaats die rechtstreeks door de EO op de televisie werd uitgezonden. Drie dominees, een katholieke bisschop en Jozias van Aartsen, de burgemeester van Den Haag spraken er. Ook joden, moslims en hindoes namen aan de dienst deel.

Na de moord in 2002 op Pim Fortuyn verkeerde politiek Nederland in een shock die nog steeds niet is uitgewerkt. De moord op Fortuyn markeerde het einde van de traditionele Nederlandse politiek die gestoeld was op de verzuiling. Al voor de moord raakten de partijen langzaam maar zeker hun traditionele achterban kwijt, maar door optreden van Fortuyn en de moord op hem werd dit proces versneld. Het gevolg is een versplintering van de Nederlandse politiek. Partijen kunnen niet meer op een vaste, traditionele achterban rekenen. De gemeenteraadsverkiezingen gaven hiervan weer het bewijs. Nederland is politiek gezien een gespleten land. Er zijn niet alleen grote politieke verschillen tussen de steden en het platteland maar ook ‘links’ en ‘rechts’ staan verder van elkaar dan ooit. Omdat er veel partijen nodig zijn om een beleid te kunnen formuleren en vaststellen zijn eindeloze onderhandelingen en compromissen noodzakelijk. Zo heeft de regering de steun van de PVV-fractie nodig om een wetsvoorstel over economische en financiële criminaliteit door de Eerste Kamer te loodsen. De PVV heeft in de Eerste Kamer 10 van de 75 zetels.

Een cordon sanitaire, zoals tegen het Vlaams Blok/Belang is gevoerd, is dan ook tegen de PVV niet mogelijk. De politieke partijen zullen ook met de PVV in discussie moeten blijven.

De opvattingen van Wilders hebben zich in de loop der tijd niet dramatisch gewijzigd. Voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2010 schreef hij in zijn verkiezingsprogramma dat de Nederlandse verzorgingsstaat verworden was tot een magneet voor gelukszoekers uit islamitische landen en tot een afhaalloket voor onevenredig veel lanterfanterende moslimimmigranten.

Zijn uitlatingen op de verkiezingsavond liggen dan ook geheel in de lijn van zijn eerdere uitspraken.

‘De PVV loopt leeg,’ schreef Het Parool afgelopen zaterdag. ‘De triomfantelijke toespraak die Wilders woensdagavond hield in het Haagse café waar zijn aanhang bijeen was gekomen, lijkt voor de PVV catastrofale gevolgen te krijgen.’

Van alle kanten komen ze aangerend en roepen dat dit nu toch echt het einde van Wilders en zijn kornuiten betekent. Maar, ‘eerst zien,’ zei blinde Maupie, ‘en dan geloven.’

@HenkJurgens

Laurence Stassen

(Alweer) het einde van Wilders