Tienduizenden meisjes en vrouwen in Iran trekken al dagen- en wekenlang de straat op, in een wanhopige schreeuw om zelfbeschikking. Het islamistische regime reageert, zoals altijd, met dodelijk geweld. Opmerkelijk genoeg lijkt de bij uitstek feministische strijd van hun Iraanse ‘zusters’ de feministes in Vlaanderen amper te beroeren. Geldt de slagzin Baas over eigen hoofd dan enkel in West-Europa?

De beelden werden de voorbije dagen gretig gedeeld op sociale media in Frankrijk: Sandrine Rousseau, een groene Franse politica die zich vorig jaar zelfs kandidaat stelde bij de presidentsverkiezingen, werd zondag uitgefloten en uitgejouwd toen ze het woord nam op een steunbetoging voor de Iraanse vrouwen op de Place de la République in Parijs. ‘Haar plaats is allesbehalve hier’, klonk het bij boze manifestanten. ‘Jarenlang al verdedigt ze pure islamisten en neemt ze het op voor de aanhangers van de hoofddoek in Frankrijk. Ook in dit land zijn er tal van vrouwen die huiselijk geweld moeten ondergaan omdat ze hun hoofddoek niet langer willen dragen, maar dat ontgaat een zogenaamde feministe als Sandrine Rousseau blijkbaar.’

Doodzwijgen

Als het regent in Parijs, dan druppelt het doorgaans ook in Brussel. En dus rijst ook hier de vraag naar het engagement en het enthousiasme van de feministische beweging om de massale protesten van de Iraanse vrouwen te ondersteunen. Dat blijft immers opvallend lauw, terwijl de agenda van de tienduizenden Iraanse vrouwen, die nu op gevaar van eigen leven betogen en hun hoofddoeken verbranden, nochtans uitgesproken feministisch is. Op de website van Furia, een feministische denktank en actiegroep die ijvert voor een solidaire en meer gelijke samenleving, is het met een vergrootglas zoeken naar een steunbetuiging.

Terwijl Furia, zo leert ons althans de website, nochtans haar stem wil laten horen in het maatschappelijke debat. Op het programma van de 51ste vrouwendag, die traditioneel op 11 november wordt gevierd, wordt de Iraanse actualiteit koudweg doodgezwegen, maar staat er wel een toespraak gepland over ‘de groeiende verrechtsing’ in Europa. Terwijl vrouwen in Iran zich almaar massaler verzetten tegen een verstikkende islamistische dictatuur die hen belet zich te kleden zoals ze dat zelf willen, vinden de organisatoren van dé feministische hoogdag in ons land die strijd blijkbaar zelfs geen vijf minuten aandacht waard. We probeerden Furia meermaals telefonisch te contacteren, maar kregen niemand aan de lijn voor een reactie.

Baas over eigen hoofd

Rosa, een vzw die informeert, documenteert en sensibiliseert over gender-gerelateerde kwesties en feminisme, besteedt op de eigen website gelukkig wél enige aandacht aan het massale vrouwenprotest in Iran. Toch lijkt de urgentie ook hier niet bijzonder hoog: het enige nieuwsbericht hierover dateert al van 22 september, ruim twee weken geleden dus. Onder de In de kijker-rubriek vinden we uitsluitend recentere stuken over de abortusrechten wereldwijd. Een hot topic? Misschien wel, maar ongetwijfeld toch net iets minder hot dan de slachtpartij onder de protesterende vrouwen in Iran. We namen contact op met zowel Ciska Hoet als Bieke Purnelle – de directie van Rosa – maar ook zij reageerden niet op onze vraag.

De website van de anders immer activistische BOEH – Baas Over Eigen Hoofd – bakt het nog een stukje bruiner. Noch op de homepagina, noch onder de sectie ‘nieuws’ wordt ook maar met enig woord gerept over de opstanden in Iran. Terwijl die nochtans net draaien om, welja, vrouwen die baas willen zijn over hun eigen hoofd. Voor BOEH is het recht om baas te zijn over eigen hoofd blijkbaar een privilege dat enkel aan islamitische vrouwen in het Westen voorbehouden is.

Prominent op de homepagina staat zelfs nog een filmpje met als titel ‘Mythes over de hoofddoek weerlegd’. Wie daarop klikt krijgt een drietal – uiteraard gesluierde – vrouwen te zien die lacherig de spot drijven met de stelling dat vrouwen met een hoofddoek onderdrukt zouden zijn. Waarna één van hen dat nog eens herhaalt, en in alle ernst stelt dat ze toch vooral door de Belgische overheid onderdrukt wordt. Faut le faire, op een moment dat in Iran al tientallen en mogelijk zelfs honderden vrouwen vermoord zijn net omdat ze weigeren nog langer een hoofddoek te dragen. We contacteerden ook BOEH met de vraag voor een interview, maar kregen daar – niet geheel verrassend – al evenmin antwoord op.

Politieke agenda

Leili Nekounazar, een Iraanse die al een tiental jaar in ons land verblijft en aan de KUL aan een doctoraat rond feminisme in Iran werkt, vindt het gebrek aan steun van feministische verenigingen in ons land – en bij uitbreiding in heel West-Europa – vooral van veel hypocrisie getuigen. ‘Mogelijk ligt het gewoonweg ook een aan soort van desinteresse voor wat er zich vandaag in Iran afspeelt, maar ik vrees dat er ook andere motieven spelen. De hoofddoek is een gevoelig thema, en feministen en mensenrechtenactivisten in het Westen vrezen wellicht van islamofobie beschuldigd te worden als ze het nu nadrukkelijk voor de Iraanse vrouwen opnemen. Er zit dus ook een ideologische agenda achter, en dat vind ik toch wel bijzonder bedenkelijk. Meisjes van soms amper 14 jaar oud worden op dit moment in Iran zelfs op school opgejaagd en in elkaar geslagen door de veiligheidsdiensten.”

Enorme hypocrisie

De vergelijking tussen vrouwen die in West-Europa het recht op zelfbeschikking opeisen omdat ze niet overal een hoofddoek mogen dragen enerzijds, en diezelfde eis uit de mond van tienduizenden Iraanse vrouwen anderzijds, is volgens haar ook totaal bespottelijk. ‘Ik heb geen weet van moslimvrouwen die in België het riscio lopen door de politie gedood te worden, mochten ze een hoofddoek dragen waar dat niet toegestaan is. De kaarten liggen lichtjes anders in mijn geboorteland, waar mijn landgenotes nu met ware doodsverachting de straat optrekken.’

‘Laat me heel duidelijk zijn: zowel de Iraanse bevolking als de Iraanse diaspora in Europa zijn niet bepaald te spreken over de wijze waarop politiek en publieke opinie hier al jarenlang reageren op het islamistische regime in Iran. Die houding getuigt in onze ogen vooral van een enorme hypocrisie. Hoe krijg je het uitgelegd dat Westerse vrouwelijke politici, die in eigen land zo graag prat gaan op hun feminisme en hun strijd voor gelijke rechten, een hoofddoek omslaan wanneer ze in Iran op bezoek gaan? En hoe is het mogelijk dat de Franse president Macron enkele weken geleden in New York nog in gesprek ging met de huidige Iraanse president Raisi, een man die wegens grove en massale mensenrechtenschendingen op de sanctielijst van de VS én de EU figureert? Daar zijn amper woorden voor.”

Leili Nekounazar

Onze ‘feministen’ kijken manifest weg van dodelijke hoofddoek-protesten in Iran