Theo Francken pleit in zijn 11-julitoespraak voor onderwijs dat leerlingen trots leert zijn op hun Vlaamse identiteit. Vlaamse voorbeelden kunnen leerlingen doen dromen en doen excelleren.

Het zijn een bewogen twaalf maanden geweest voor onze Vlaamse gemeenschap. Er is zodanig veel gebeurd dat ik de onderwerpen maar voor het uitkiezen heb.

Ik zou het met u kunnen hebben over migratie of over het falen van de federale overheid in haar kerntaak nummer één, justitie, waarvan we ook dit jaar talloze schrijnende voorbeelden gezien hebben. Ik zou het met u kunnen hebben over de rol die de media zichzelf in onze democratie heeft aangemeten. Over hoe zij dit jaar een onverholen poging hebben gedaan om zelf eigenhandig de thema’s te bepalen waarover de verkiezingen mochten gaan, en over hoe die pogingen gestrand zijn op het gezond verstand van de Vlamingen. Ik zou het met u kunnen hebben over de dieprode politieke tsunami die Wallonië overspoeld heeft, wat de noodzaak aan confederalisme voor ons Vlamingen nog dringender maakt. Het bestuur scheiden is de enige manier om de burgers aan beide zijden van de taalgrens een efficiënte en slagkrachtige overheid te geven. Dat vragen is geen gunst, maar een recht, ons oude recht op zelfbestuur.

Identiteit

Maar, beste vrienden, over dat alles wil ik het vandaag met jullie niet hebben. Net zoals vorig jaar wil ik 11-juli benutten om eens verder te kijken dan de politieke actualiteit. Ik wil met jullie ingaan op wat het betekent om Vlaming te zijn in deze 21ste eeuw en op wat er vereist is om onze identiteit als Vlaming te kunnen behouden en te versterken, want zonder die identiteit zijn wij niemand.

Vorig jaar sprak ik met jullie over wat men het ‘Vlaanderen onder de kerktoren‘ noemt. Dat Vlaanderen dat door de culturele elite in dit land laatdunkend en soms zelfs negatief bekeken wordt, terwijl het in werkelijkheid garant staat voor een warme en solidaire samenleving, gebaseerd op onderling vertrouwen en gedeelde normen, waarden en taal. Er is niets mis met dat Vlaanderen, dat weet wat het is, waar het voor staat en waar het voor gaat. Er is niets mis met dat Vlaanderen dat zich bewust is van zijn eigenheid en dat ook zelfbewust wil uitdragen, zonder gebukt te gaan onder aangeprate complexen en politiek-correcte dwangneurosen.

Dit jaar, vrienden, wil ik het met jullie hebben over een kwestie die daarmee nauw verband houdt. De steden en gemeenten in Vlaanderen veranderen vandaag in sneltempo als gevolg van de internationale migratie en demografie. Ook in sommige (deel)gemeenten van Vlaams-Brabant lijkt die evolutie onstuitbaar, in die zin dat binnen afzienbare tijd de bevolking er in meerderheid zal bestaan uit mensen met een migratieherkomst. Dat maakt veel Vlamingen ongerust. Mensen maken zich zorgen of we onze identiteit, dat Vlaanderen onder de kerktoren zeg maar, in de toekomst nog wel zullen kunnen blijven behouden.

Dat kan zeker, maar er zal méér nodig zijn dan louter de koppige volharding van onze burgers alleen. Als we willen verzekeren dat onze Vlaamse identiteit en cultuur ook in de toekomst nog steeds richtinggevend en bepalend zullen blijven, dan zal ook de overheid zelf haar rol moeten opnemen en dat nog méér dan vroeger. Ik kijk daarbij naar een cruciale schakel in de keten die meer kan doen dan vandaag, wanneer het gaat over het beschermen en versterken van onze Vlaamse identiteit: ons onderwijs.

Onderwijs

Ik trap een open deur in als ik zeg dat het onderwijs momenteel te weinig van die missie wakker ligt. Het tegendeel kan soms gezegd worden. Met het project van de dialoogschool willen de leidinggevenden van het katholieke onderwijsnet bijvoorbeeld de islamcultuur een volwaardige plek geven op katholieke scholen, naast en gelijk aan het eigen pedagogisch project. In de beste multiculturalistische traditie dienen daarom hoofddoeken toegelaten te worden op school. Voor ons dient een Vlaamse school een beschermende omgeving te zijn, waar men de leerlingen kind laat zijn zonder de onderlinge verschillen naar geloof of afkomst te benadrukken. Een verbod op religieuze kentekenen is wat ons betreft essentieel om dat doel te bereiken.

In mijn eigen gemeentelijke basisscholen is dit nu ingevoerd, mét de steun van ALLE politieke partijen, ook Groen én van de ouderraad. Juridisch moet nu alles uit de kast gehaald te worden om dit in heel Vlaanderen te realiseren. Geestelijken die vanuit een fundamentalistische reactie islamscholen uit de grond wensen te stampen, zoals nu voor het eerst in Genk, zullen uiterst streng gecontroleerd worden, evenals elke vorm van collectief georganiseerd thuisonderwijs. Vlaanderen moet AL haar kinderen omarmen en optimale toekomstkansen geven. Het bieden van gelijke kansen op vrijheid en gelijkwaardigheid, behoort tot de essentie van onze samenleving. Dit is de kern van onze politieke opdracht.
De strijd voor zelfbeschikking in haar ruime betekenis – als natie én als individu – vormt al twintig jaar de kern van mijn politiek engagement.

Even naïef en nefast zijn ook de experimenten om de thuistaal van migranten een volwaardige plek te geven op de speelplaats en in de klas. Ook dat bevordert het hokjesdenken en bemoeilijkt de integratie. In klassen en op speelplaatsen in Vlaanderen hoort slechts één taal gehanteerd te worden, namelijk het Nederlands. Op die vlakken kan, mag en moet het voor ons strenger, in het belang van de nieuwkomers zelf.

Excellent Vlaams Onderwijs

Maar we moeten verder durven kijken dan deze beladen discussies. Het versterken en overbrengen van de Vlaamse identiteit, op een positieve manier, zou een missie op zich moeten zijn voor ons onderwijs. Ook daarvan lijkt men zich onvoldoende bewust. Sinds mei 68 ruimde het streven naar excellentie op school baan voor het aanleren van sociaal bewustzijn en dito verontwaardiging. Het positief benadrukken van het eigene paste niet langer in dat plaatje. Dat zou scholieren immers trots kunnen maken op de eigen geschiedenis en cultuur. En trots zijn op jezelf, laat staan op Vlaanderen, wordt aanzien als ‘fout’ en soms zelfs als gevaarlijk. Een te veel aan trots zou immers wel eens kunnen leiden tot culturele arrogantie en superioriteitsdenken, en dat kunnen we niet hebben in de multiculturele droomsamenleving van de toekomst.

Grote delen van het onderwijsveld en de academische wereld zijn tot op vandaag doordrongen van die gedachte. Ikzelf kan het daarmee niet grondiger oneens zijn. Trots zijn op jezelf, op je geschiedenis en op je cultuur zijn geen negatief, maar wel een positief en zelfs een emancipatorisch gegeven. Dat geldt bij uitstek voor opgroeiende tieners die zoekend zijn in een snel veranderende maatschappij als die van ons. Het ontwijken en onderbelichten van een Vlaamse identiteit op school brengt ook geen sikkepit bij tot het oplossen van het samenlevingsprobleem. Eerder in tegendeel. Nieuwkomers integreren veel sneller in een gemeenschap die zonder complexen zichzelf is en die trots haar eigen verwezenlijkingen uitdraagt. Kijk maar naar wat er al honderden jaren in de Verenigde Staten – dé migratiesamenleving bij uitstek – gebeurt. Niemand voelt zich dan weer aangetrokken om te integreren in een gemeenschap die van zelfschaamte en oeverloze historische excuses een nationale sport heeft gemaakt.

‘Vlaams’ Onderwijs

Het roer moet daarom omgeslagen worden. Waar we nood aan hebben is een Vlaams onderwijs dat ongecompliceerd en op een positieve maar genuanceerde manier de leerlingen inwijdt in onze Vlaamse taal, cultuur én geschiedenis. Dat begint bij een nieuwe canon van de geschiedenis, waarbij de scholen op een onbevangen manier de verwezenlijkingen van onze cultuur en geschiedenis kunnen overbrengen op de jeugd, zonder evenwel een oog dicht te knijpen voor de donkere pagina’s van de eigen geschiedenis.

Parallel daaraan mag er best wat meer aandacht komen voor Vlaamse kunstenaars op school, van Jan Van Eyck over Emile Claus tot Michael Borremans, via een canon van de Vlaamse kunst. En hoe kunnen we de jeugd beter prikkelen tot nieuwsgierigheid en ondernemen, dan door hen de voorbeelden aan te reiken van de Vlaamse top-uitvinders die de loop van de geschiedenis en het leven van de mensheid zelf hebben veranderd? Wie van onze tieners kent nog het verhaal van de Gentenaar Leo Bakeland, die in 1907 de allereerste vorm van kunststof zou uitvinden, samen met een resem andere baanbrekende wetenschappelijke bevindingen, waarmee hij het industriële productieproces voor altijd zou veranderen? Wie kent nog de enorme bijdrage van Turnhoutenaar Paul Janssen aan de farmaceutische wetenschap, die tijdens zijn lange leven talloze geneesmiddelen ontworpen heeft en daarmee tientallen miljoenen mensen het leven gered?

Door onze kinderen kennis te laten maken met de lichtende voorbeelden uit de kunsten, de wetenschap en de geschiedenis uit onze eigen Vlaamse gemeenschap, kunnen we leerlingen op een werkelijke positieve manier trots maken op Vlaanderen, of ze nu nieuwkomer zijn of autochtoon, en tegelijk doen dromen van meer. Daar begint alles mee. Ikzelf heb deze klemtonen al gelegd in het nieuwe onderwijsplan voor onze gemeentescholen in Lubbeek, goedgekeurd door alle partijen. Maar we moeten als Vlamingen deze handschoen durven opnemen op het allerhoogste niveau, namelijk dat van de Vlaamse regering, en dezelfde lijnen decretaal uitzetten, zodat ze over alle onderwijsnetten ingang kunnen vinden.

De jeugd is de toekomst. Laten we hen daar ook voor wapenen, met zelfbewustzijn, optimisme, een gezonde dosis (zelf)relativeringsvermogen, een goede beheersing van het Nederlands en een hechte gemeenschapszin.

Ik dank u en wens u een heel fijne Vlaamse feestdag!

Leo Bakeland

Theo Francken: ‘Leer onze jeugd opnieuw dromen’