De federale regering stuurde een minister naar Kinshasa en betaalde een voorbereidende klimaattop van derdewereldlanden omdat internationale donoren veertien dagen voor de start weigerden te betalen. Het budget was onbetrouwbaar en onrealistisch. Dus sprong België, dat voordien zelfs nooit uitgenodigd werd, bij en vaardigde een groene minister af.

Op reis voor verzachting van klimaatveranderingsverliezen en -schade

Op 3 oktober meldde de minister voor Leefmilieu en Green Deal Zakia Khattabi (Ecolo) met trots dat ze samen met ministers uit vijftig andere landen deelnam aan de PréCOP in Kinshasa (van 3 tot 5 oktober). De PréCOP was een ministeriële klimaattop ter voorbereiding van de COP27-klimaatttop, die aanstaande november twee weken lang zal plaatsvinden in een luxe badplaats in Egypte.

Het is moeilijk te weten te komen wat minister Khattabi daar eigenlijk deed, zei of beloofde. Haar woordvoerders reageren al twee weken niet op vragen en de woordvoerders van de PréCOP in Congo reageerden evenmin.

De agenda die aangenomen werd door alle landen staat nergens te lezen, maar zou volgens een Congolese website het belang onderstrepen van de COP27 voor ‘de vraagstukken rond de aanpassing, de financiering van het klimaat en verzachting van de verliezen en schade opgelopen door klimaatverandering’. Veel internationale pers haalde de PréCOP27 niet.

Betalen of klimaatvluchtelingen ontvangen

Afgaande op de magere berichtgeving van de openbare omroepen in beide landsgedeelten ging de PréCOP in Kinshasa niet zozeer over het voorbereiden door vijftig landen van de volgende VN-klimaattop (COP) in Sharm-el-Sheikh in Egypte. Wat besproken werd, waren de klimaatclaims die Afrikaanse landen willen neerleggen bij de rijkere landen. Bij de vorige klimaattop in Glasgow troggelden de landen uit ‘het Zuiden’ symbolische stappen af, maar de gevraagde miljarden euro steun kregen ze niet. De vraag in Glasgow was 40 miljard euro tegen 2025.

Nu willen de zogenaamde lage-inkomenslanden 100 miljard euro klimaatsteun van de geïndustrialiseerde landen. De bewering is dat ze slachtoffer zijn van de klimaatverandering. ‘Het Westen’ zal een tsunami van klimaatvluchtelingen over zich heen krijgen als ze niks doen aan de klimaatverandering. Voor de reeds geleden schade sedert de industriële revolutie in de negentiende eeuw eisen de lage-inkomenslanden nu geld. Op de mislukte klimaattop van Kopenhagen beloofden de rijkere landen een bedrag voor klimaatsteun. Zogezegd om infrastructuurwerken te betalen om zich aan te passen aan de klimaatverandering.

Laat rijkere landen compenseren

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) telde in juli 2022 al 80 miljard euro aan steun tussen 2018 en 2020. De Afrikaanse landen vinden dat veel te weinig als compensatie voor de ‘historische uitstoot’. Omdat de top in Afrika (Egypte) plaatsvindt hopen ze op meer vrijgevigheid.

Congo wil de rest van de wereld zelfs laten betalen voor haar regenwouden. Met 160 miljoen hectare zijn die regenwouden zo groot als West-Europa en aangezien die CO2 zouden opslaan, mogen de rijke geïndustrialiseerde landen daar wel eens voor betalen. Ook voor de bescherming van de wouden moet het Westen betalen. ‘Hoe meer middelen we tot onze beschikking hebben, hoe meer klimaatactie we kunnen ondernemen’, zei de Congolese onderhandelaar Mpanu Mpanu.

Voorafgaand aan de PréCOP27 vond tussen 5 en 7 september een internationale wetenschappelijke conferentie plaats in de Congolese stad Yangambi. Daar deelden wetenschappers hun inzichten over de bijdrage van het Congolese regenwoud en andere tropische bekkens aan de strijd tegen klimaatverandering. Onder anderen onderzoekers van de UGent namen deel.

Groene minister als afgezant

De vraag waarom de federale regering De Croo een Ecolo-minister stuurde, blijkt echter veel prozaïscher dan gedacht. Op 12 september bleek dat internationale donoren weigerden het budget voor de PréCOP27 te betalen omdat het budget onbetrouwbaar en onrealistisch was. Noorwegen, Denemarken en België sprongen bij en betaalden voor hun deelname en stuurden een minister om te speechen.

Tal van deelnemende ngo’s vroegen ook geld om deel te nemen aan de parallelle sessies. Ter illustratie van de nogal amateuristische en nauwelijks verdoken geldklopperij volstaat het één voorbeeld te geven. De ngo met de grappige naam CoNGO (Conference of Non-Governmental Organizations) startte reeds in augustus 2022 een fondsenwervingscampagne op. Deze ngo die officieel gevestigd is in de religieuze ruimtes van de zetel van de Verenigde Naties te New York beweert op te komen voor een ‘Eco-sociale Wereld’. De Filipijnse dominee Liberato C. Bautista, die zich Levi laat noemen, is onlangs verkozen voor een derde termijn als voorzitter van de schimmige ngo die een adviserende relatie beweert te hebben bij de Verenigde Naties. De deelnemende ngo’s aan CoNGO zijn een allegaartje van religieuze sektes, een Esperanto-bond en meer.

Groen beleid met westers geld

Ook op de officiële sprekers viel een en ander aan te merken. De Congolese premier Jean-Michel Sama Lukonde sprak in het Palais du Peuple de deelnemers toe. Hij had het nog over het broeikaseffect, terwijl de internationale klimaatorganisaties het veel vagere ‘klimaatverandering’ bezigen. Tijdens de ministeriële vergadering bleken de speeches vol fouten te zitten. Zo loog de Congolese minister over het opslaan van koolstof (CO2) in de wouden en de turflagen van Congo.

De Congolese regering wil graag veel westers geld per ton opgeslagen CO2. Helaas stockeert Congo geen 24 miljard ton CO2 per jaar, zoals de Congolese delegatie beweerde, maar amper 880 miljoen ton CO2. Naast klimaatfinanciën is de Congolese regering ook bijzonder geïnteresseerd in de rol van het Congo-bassin in de energietransitie. Congolese ambtenaren reizen al jaren alle hoofdsteden in Europa af om steun te zoeken voor de waterkrachtcentrales van de Inga-dammen. Congo exploiteert aan de monding van de Congostroom ook gas en olie.

Vragen aan minister

De vraag is dan ook: wat ging Zakia Khattabi (Ecolo) als minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal in Kinshasa vertellen en, vooral, wat ging ze beloven? Wat kostte dit ministeriële reisje en hoeveel betaalde de Belgische regering mee aan die PréCOP27 en wat betekende die top eigenlijk?

Liberato C. Bautista

Wat zei minister Khattabi op pré-klimaattop in Kinshasa?