De dagelijkse berichtgeving van de federale regering en Sciensano over de Covid-19-pandemie concentreert zich overwegend op cijfers rond aantallen positieve tests, ziekenhuisopnames en overlijdens. Belangengroepen zoals de horeca, de winkelsector en de bouw gebruiken hun eigen kanalen om de economische impact op hun activiteiten aan te kaarten. Maar ook de traditionele huisartsen delen in de klappen.

Overheidsadministratie faalt

Net als bijvoorbeeld het werk- en inkomstenverlies van individuele spelers in de cultuursector wordt de druk op huisartsen niet weerspiegeld in de grafieken waarmee diverse biostatistici ons dagelijks om de oren slaan. Die druk heeft ook een financieel gevolg. Want de huisartsen die nog niet in een groepspraktijk werken draaien niet alleen verplicht mee in de coronatestcentra, ze hebben ook geen administratieve ondersteuning in huis voor de massa administratieve formaliteiten die op hen worden afgewenteld doordat de overheidsadministratie faalt.

‘Wij zijn niet alleen op, maar worden ook uitgelachen,’ zegt een huisarts die anoniem wil blijven. ‘We zijn goedkope werkkrachten die men voor alles verantwoordelijk kan stellen, die men niet moet betalen, die geen recht hebben op enige vorm van recuperatie en die zelfs besmet met milde coronasymptomen verder moeten werken. Sommigen van ons overwegen om hun loopbaan stop te zetten. De wekelijks veranderende digitale verplichtingen, de meer dan tweehonderd telefonische oproepen per dag, de administratieve verplichtingen… Niet alleen ben ik daarmee niet opgegroeid, als solo-arts houd ik geen tijd over om te eten of naar het toilet te gaan. Normaal slapen lukt me niet meer, de telefoon blijft rinkelen in mijn hoofd. Ik ben nog een schaduw van de arts die ik ooit was.’

Via de lokale huisartsenkringen en eerstelijnszones zijn de huisartsen ingeschakeld in de corona-wachtdiensten. Dit zijn geen periodes van passieve beschikbaarheid, maar door de coronadrukte een actieve beschikbaarheid met aanwezigheid in de testcentra. De vergoeding verschilt per huisartsenkring. We vernamen van een van die kringen dat de vergoeding voor een shift van vier uur (19 tot 23 uur) daar bruto 75 euro bedraagt en voor een shift van twaalf uur (19 tot 7 uur) 125 euro. De uitbetaling laat overigens soms maandenlang op zich wachten.

Eigen praktijk lijdt

‘De volgende ochtend moeten we weer paraat zijn in onze eigen praktijk. Daar worden we bovendien overstelpt met telefonische vragen naar corona-attesten, ook van mensen die we nog nooit eerder hadden gezien. ‘Dokter, we hebben geen huisarts, maar op basis van het stratenplan zijn we aan u toegewezen,’ klinkt het dan. In veel gevallen gaat het om mensen van allochtone herkomst, met namen die je letter voor letter moet spellen en waarvoor de arts meer administratieve stappen moet zetten, om hen in te schrijven voor een test in een triagecentrum. Daarom neem ik zelf de testen af, dat kost veel minder tijd. Ik begrijp niet waarom mensen niet rechtstreeks naar een testcentrum mogen gaan.’

‘Tijd voor zelfprotectie is er ook niet meer,’ merkt een huisarts op. ‘Een schort, nieuwe handschoenen of face-shields kopen, telkens alles ontsmetten… wanneer en hoe moeten we dat klaarspelen?’ Alle onkosten moeten ze zelf dragen. ‘Daardoor bedraagt de netto vergoeding amper 5 euro per uur. Daarmee kunnen we het ons niet veroorloven onze eigen praktijk een dag te sluiten om te recupereren na een drukke wachtdienst. Onze poetshulp die wordt betaald met dienstencheques verdient meer dan het dubbele daarvan, werkt overdag, krijgt koffie, een koekje, regelmatig een koffiepauze en vooral een uitgesproken waardering voor haar werk. In de triagecentra is er niks comfort, we moeten er in ersatz-ingerichte lokalen tussen openliggende elektriciteitskabels werken.’

Van het kastje naar de muur

Dokter Liesbeth Devreker, coördinator van Artsenkring Zennevallei, schreef federaal minister van volksgezondheid Frank Vandenbroucke aan om zich te beklagen over de constante wijzigingen in de aanpak en de onduidelijke informatie. Ze stelt vast dat er wel diverse telefoonnummers zijn voor patiëntinformatie, maar dat de bellers daar van het kastje naar de muur worden gestuurd, zodat ze uiteindelijk elk afzonderlijk weer bij hun vertrouwde huisarts aankloppen. Ze moet ook regelmatig in discussie gaan door de foutieve info.

Er is ook geen administratieve ondersteuning. De software om personen die zich bij een huisarts aanbieden te registreren voor een afspraak in een specifiek triagecentrum is zo omslachtig dat zo’n eenvoudige registratie zelfs een met informatica vertrouwde huisarts bijna een half uur kost. Wanneer de betrokken patiënt zich niet rechtstreeks tot de huisarts wendt, maar via andere medische kanalen zonder meer naar hem of haar is doorverwezen, wordt de vergoeding alleen aan de eerste doorverwijzers toegekend. Een klein voorbeeld uit de ellenlange, online procedure waarmee de artsen moeten werken: Aangezien het aanmaken van een voorschrift voor een test en de laboaanvraag zijn uitgesplitst, moet men voortaan in stap 8 ‘andere behandeling’ van de Mediris flow kiezen voor ‘verwijzing’ en dan kiezen voor de eerste optie ‘verwijzing naar een staalafnamecentrum.’

Kleine financiële tegemoetkoming

‘Minister Vandenbroucke is zich zeker bewust van de grote inspanningen die onze huisartsen leveren,’ zegt zijn woordvoerder Jan Eyckmans. ‘Daarom zal de federale overheid hen op korte termijn 20 euro extra uitkeren per ‘globaal medisch dossier’ dat ze beheren. Het gaat om een eenmalige inspanning van 162 miljoen euro, waarmee huisartsen (of groepspraktijken) een extra financiële ondersteuning krijgen die zij vrij kunnen besteden aan bijvoorbeeld het inzetten van een administratieve kracht om hen te ondersteunen.’

‘Er zijn ook stappen gezet om de werkdruk die ontstaat door het opstellen van attesten te verlagen,’ vervolgt Eyckmans. ‘Zo kunnen nu ook arbeidsartsen en schoolartsen hun doelpubliek een activatiecode bezorgen. Hiermee kunnen ze rechtstreeks een afspraak maken voor een test bij een triagecentrum zonder eerst bij hun huisarts langs te gaan.’

Administratieve hulp

‘Sinds kort ontvangen mensen met een hoog risicocontact – of wie terugkeert uit een buitenlandse rode zone – een sms met uitleg en het verzoek om in quarantaine te gaan. Om een raadpleging bij de huisarts te vermijden, krijgen ze een link waarmee ze zelf een geldig quarantaine-attest voor hun werkgever of school kunnen downloaden.’

Vanaf 23 november worden ook hoogrisicocontacten opnieuw getest. ‘Wie getest moet worden, ontvangt een sms met een persoonlijke code om een test te reserveren en een afspraak te maken in een testcentrum. Dat kan via mijngezondheid.be. Je kan daar met de persoonlijke code ook een quarantaine-attest downloaden en het resultaat van de test consulteren.’ Huisartsen signaleren hoe dan ook veel vragen om administratieve hulp vanwege personen die niet in het bezit zijn of thuis zijn in het gebruik van een recente smartphone of webformulieren.

Liesbeth Devreker

Huisartsen op hun tandvlees: ‘We zijn goedkope werkkrachten’