Rik Daems is in Straatsburg verkozen tot voorzitter van de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (RvE). In zijn aanvaardingsspeech gaf hij aan werk te willen maken van een nieuw protocol dat mensenrechten vastlegt in tijden van klimaatverandering. Een oude droom van de Parlementaire Vergadering van de RvE, een tempel van de pococratie.

Voorzitter Daems

Dat Rik Daems voorzitter werd van de Parlementaire Vergadering van de RvE is wereldnieuws in Vlaanderen. Zeker nadat Didier Reynders naast de job van secretaris-generaal van de RvE had gegrepen. Hoe belangrijk de job is, kan u misschien afleiden van de bekendheid van de voorgangers van Daems als voorzitter: Liliane Maury-Pasquier, Michele Nicoletti, Stella Kyriakides, Sir Roger Gale,…

De Raad van Europa verenigt dan wel 47 landen en meer dan 800 miljoen inwoners, de Parlementaire Vergadering die Daems voorzit is eigenlijk een adviesorgaan voor de raad van ministers, die de echte beslissingen nemen.

De West-Europese leden van de Parlementaire Vergadering zijn meestal politici van de tweede rij of fin-de-carrière, zoals Rik Daems. Sinds de vorige verkiezingen is daar in Vlaanderen één uitzondering op, het Vlaams Belang stuurde voorzitter Tom Van Grieken. als afgevaardigde kan hij daar Europese ervaring of een netwerk bouwen.

Rik Daems dankzij Ecolo

Daems zelf moet na zijn tweejarig voorzitterschap in Straatsburg ophoepelen. Zijn zitje in de senaat, dat hij kreeg om voorzitter te kunnen worden in Straatsburg nadat hij in het Vlaams Parlement niet was verkozen, is beloofd aan Veli Yüksel. En dat maakt het voor Daems nog meer beschamend. De afgevaardigden vanuit de Senaat naar de RvE worden via het ‘systeem D’Hondt‘ verdeeld. Na de verkiezingen van 26 mei 2019 had de Open VLD in de Senaat maar recht op een plaatsvervanger en dat zou de kansen van Daems op het voorzitterschap geen deugd hebben gedaan.

Ter meerdere eer en glorie van België en haar Europese uitstraling heeft Ecolo-senator Ben Chikha zijn plaats afgestaan aan Daems. Ben Chikha is nu plaatsvervanger (in realiteit maakt dat geen verschil, er is altijd wel iemand afwezig waardoor hij kan mee debatteren en stemmen).

Daems werd vervolgens voorzitter omdat het voorzitterschap aan de liberale fractie toekwam en die Daems naar voren schoof. Hij was al sinds 2017 fractievoorzitter van ALDE. Daems was ook voorzitter van de commissie buitenlandse zaken en van het ‘comité over alternatieve financiering van publieke investeringen’. Zijn visitekaartje werd ook opgesmukt met ‘delegatieleider van de Belgische delegatie bij de Parlementaire Vergadering van de RvE. Dat laatste bleef hij enkel omdat hij geen vergadering bijeenriep om een nieuwe delegatieleider aan te stellen.

Voorzitter Daems is dus eerst niet verkozen, moest vervolgens rekenen op de gunst van Ecolo om zo een dubbel gebuisde voorzitter van de Parlementaire Vergadering te worden. In de RvE stoort dat niet, de liberale fractie is in meerderheid links-liberaal. Zoiets kan enkel in de politiek en dan nog liefst in de Raad van Europa, waar geen journalist toekijkt. De kranten nemen het hoera-persbericht van Belga wel naadloos over. De grote interviews zullen volgen.

Klimaatambities

Daems zal zijn toehoorders en zijn hulpvaardige vrienden van Ecolo na zijn verkiezing onmiddellijk gunstig gestemd hebben. Hij riep in zijn aanvaardingsspeech op om werk te maken van een protocol over klimaat en de gevolgen van de klimaatverandering.

We hadden het eerder op Doorbraak al over de ambitie van de Parlementaire Vergadering van de RvE om de term ‘klimaatvluchteling’ legaal te verankeren in het mensenrechtendiscours. We noemden dat toen ‘een poging om open grenzen te realiseren via “soft law“‘.

Je kan het discours samenvatten als ‘Migratie is een hulpmiddel voor bestaanszekerheid en een legitieme vorm van aanpassing aan de klimaatverandering’. ‘Klimaatvluchteling’ zou dan een categorie worden, naast asielzoeker, een manier om legaal in een land te verblijven.

Dergelijke resoluties worden telkens in de Parlementaire Vergadering met een enorme meerderheid goedgekeurd. Geagendeerd op een donderdagmiddag of vrijdagmorgen, als enkel de diehards er nog zijn. De resolutie van tien jaar geleden die Daems wil realiseren, werd in 2009 goedgekeurd met 25 stemmen voor, twee tegen en een onthouding. Er zijn 324 parlementsleden in de RvE, exclusief vervangers. In elk ernstig parlement zijn er aanwezigheidsquota. Niet in de Raad van Europa.

Trialoog

De raad van ministers heeft de status klimaatvluchteling op de lange baan geschoven. ‘Het moet verder onderzocht worden’. Een politiek equivalent van ‘neen’. De ministers willen geen nieuw protocol. De term ‘klimaatvluchteling’ is zich dan ook wagen op glad ijs. Maar Daems ziet het zitten. Hij wil dat doorvoeren door een trialoog, een samenspraak tussen de drie onderdelen van de RvE: ministercomité, Parlementaire Vergadering en de secretaris-generaal.

Daarbij mag Daems vol zelfvertrouwen zijn, de Parlementaire Vergadering is gehavend uit de vorige jaren gekomen. Na de Russische inval in de Krim ontnam de vergadering de Russen hun stemrecht. Na verloop van tijd besloten de Russen hun – vrijwillig verhoogde – bijdrage aan de RvE niet meer te betalen. Het ministercomité legde de schuld en de financiële gevolgen bij het Parlement dat dan maar moest besparen. En zo moest de Parlementaire Vergadering met hangende pootjes de Russen opnieuw toelaten als volle leden. De vergadering had haar hand overspeeld.

Nationale belangen

Het verhaal over de Russen toont het belang en het probleem van de Raad van Europa. Uiteraard is die vergadering gevuld met vertegenwoordigers uit de nationale parlementen. Die vertegenwoordigen niet de partijbelangen, de particratie is er zo goed als onbestaande, ze behartigen vaak nationale belangen. Oekraïense afgevaardigden komen tussen over Rusland, met de camera’s van hun landelijke nieuwsstations op hen gericht.

In Oost-Europa is de RvE dan ook een belangrijke pijler van hun buitenlands beleid. In West-Europa heeft geen hond er belangstelling voor. Daar speelt de EU de eerste viool. dat is ook zo in de RvE, waar de EU-ministers eerst overleggen voor een gezamenlijk standpunt. Toch is het belangrijk, want de RvE is een van de weinige plaatsen waar Rusland en de EU en andere landen nog in gesprek zijn met elkaar. Op ministerniveau nog wel.

Het is dus enigszins voluntaristisch van Daems om te vragen om de nationale belangen achter zich te laten. Maar ook daar zal hij scoren bij de harde kern van de assemblee waarmee hij de volgende jaren moet werken. Hij kondigde aan een voltijdse voorzitter te zijn. In de Senaat zal hij dus niet te vaak meer te zien zijn. Een groot gemis zal dat ook niet zijn.

Eerste werk

Het eerste werk van de nieuwe voorzitter was de agenda van de vergadering deze week regelen. Het debat over het het in brand steken van auto’s in heel Europa op nieuwjaarsnacht werd afgewezen. Ook een debat over de democratie in Rusland na de regeringsherschikking werd afgewezen. Rusland heeft al eens een krachtmeting gewonnen. Het actualiteitsdebat is vastgelegd over: de recente ontwikkelingen in Libië en het Midden-Oosten en de gevolgen voor Europa. Grenzen en migratie blijven het lievelingsonderwerp van de Parlementaire Vergadering van de RvE.

Liliane Maury-Pasquier

Daems wil statuut voor ‘klimaatvluchteling’