Bijna 500 dagen na de verkiezingen is er eindelijk sprake van een nieuwe regering met volheid van bevoegdheden. In deze aflevering van Doorbraak Radio gaan Lorenzo Terrière, doctoraatsonderzoeker in de politiek wetenschappen aan de UGent, en Pieter Bauwens, hoofdredacteur van Doorbraak, dieper in op de vorming van de Vivaldiregering en haar regeerakkoord.

Lange onderhandelingen, snel regeerakkoord

De onderhandelingen om uiteindelijk tot deze regering te komen duurden bijna 500 dagen, maar het regeerakkoord kwam er op iets meer dan een week. Wat voor iedereen een enorme verrassing was. Voor de zeven partijen is er niet echt meer een weg terug, zegt Terrière, ze zitten aan elkaar vast.

Door de lange onderhandelingen is er reeds een derde van de legislatuur voorbij. Je moet er ook nog eens rekening mee houden dat men vanaf januari 2024 in de aanloop naar verkiezingen zal zitten en zware beslissingen dan niet meer zullen worden genomen, zegt Bauwens. Aan de andere kant is drie jaar in de politiek ook een eeuwigheid, vult Terrière aan. ‘Ze hebben drie jaar de tijd om uit te leggen waarom dit de goede keuze was.’ De oppositie zal drie jaar lang door een politieke woestijn gaan en zichzelf moeten heruitvinden in die nieuwe rol.

De opvallende punten in het regeerakkoord

Bauwens vindt het regeerakkoord verrassend onzakelijk. ‘De tekst is weinig tastbaar en het lijkt alsof men mensen wil warm maken voor iets.’ De punten die over de ethische kwesties gaan zijn wel zeer uitgesproken, er staat duidelijk weergegeven wat kan en niet kan. ‘Maar wat betreft de staatshervorming is het regeerakkoord zeer vaag.’ Voor Bauwens is het niet echt duidelijk waar deze regering naartoe wil met het land. ‘Als kiezer zullen wij de keuze moeten maken in 2024.’

Voor Terrière is de beperkte omvang van het regeerakkoord opvallend. Dat heeft zowel zijn voordelen als nadelen. Er staat dus ook heel wat niét in. ‘De meest frequent genomen beslissing in de Belgische politiek is de beslissing om niet te beslissen.’ Inhoudelijk is de tekst een typische centrumtekst, met veel recyclage, zegt Terrière. ‘Ik merk een grote overlap met de tekst van Paul Magnette in november 2019 bij de eerste paars-groene poging.’ De tekst wijst ook op een Belgische stilstand, vult Bauwens aan. ‘De schuld wordt in dit regeerakkoord niet ernstig genomen, er komen geen grote hervormingen.’ Voor sommige partijen lijkt het behouden van de macht al het einddoel, zegt Terrière.

Migratie in twee zinnen

Over het thema asiel en migratie wordt weinig gesproken in de tekst. Maar alles wat er niet in staat blijft in principe van kracht, zegt Terrière. Als er weinig nieuwe elementen naar voor komen dan wordt het Zweedse beleid eigenlijk gewoon verdergezet. De nieuwe staatssecretaris, Sammy Mahdi, verklaarde al het beleid te willen voortzetten. De algemene regularisering, waar sommigen in Vlaanderen van uitgingen, staat er niet in en komt er ook niet, zegt Bauwens.

Zeven miljard aan nieuw beleid

Centen zijn de essentie van de politiek, zegt Terrière. Tegenover het beleid moet er steeds geld staan. Het nieuw beleid is eigenlijk maar een beperkt onderdeel van de totale oefening, vindt Terrière. Inzoomend op die zeven miljard euro zet de regering alles in de etalage. ‘De beslissing om de gezondheidszorg extra geld te geven zit ook in dit bedrag maar is eigenlijk geen beslissing van de regering. Dit is een beslissing van het parlement.’ Er is vooral sprake van een verschuiving van de centen tussen de departementen bij aanvang van een nieuwe legislatuur. ‘Ons enige redmiddel is de economische groei, waar weinig over geschreven is in het regeerakkoord.’

Ze hebben ervaring in Wallonië met Marshallplannen die tot een economische heropleving moeten leiden, zegt Bauwens. In het regeerakkoord spreekt men over een dynamisch begrotingsbeleid, maar niet over een begroting in evenwicht. ‘Dat laat alle alarmbellen bij mij afgaan.’ Toekomstige generaties worden belast met extra schulden. Ook wat betreft belastingverhoging zijn Terrière en Bauwens er niet helemaal gerust in. ‘Een groot onpopulair dossier zoals belastingverhoging is in feite opgeknipt en een beetje weggemoffeld in verschillende hoofdstukken van het regeerakkoord.’

Alexander De Croo als premier

De Croo dreigt in hetzelfde beeld terecht te komen als Charles Michel, zegt Bauwens. ‘In Franstalig België werd Michel altijd als de marionet van De Wever gezien, De Croo dreigt als de marionet van Magnette afgebeeld te worden.’ Hij kent dat risico en lijkt er dus vertrouwen in te hebben dat hij dat risico kan ontlopen. Als je kijkt naar welke ministerposten de PS binnenhaalt lijken ze het voortouw te nemen in deze regering. Die schaduw op de premier zal er zeker zijn, maar onderschat De Croo niet, zegt Terrière. ‘Hij heeft één groot voordeel en dat is hoe complexer de politieke setting is, hoe meer hefbomen in de handen van de primus inter pares terechtkomen.’ De Croo is in die zin de persoon die van de complexiteit gebruik kan maken om boven zijn eigen gewicht te spelen.

redacteur artikel: Rani De Leeneer

Lorenz Terrière

Terrière en Bauwens: ‘Het regeerakkoord wijst vooral op de Belgische stilstand’