Vandaag officialiseerde voormalig premier Matteo Renzi, en zijn politieke medestanders, eindelijk zijn vertrek uit de centrumlinkse Partito Democratico (PD). Het moment is niet toevallig gekozen, want binnen een maand vindt de tiende editie van de Leopolda plaats, het jaarlijks congres in Firenze van de Renzi-aanhangers. Deze afscheuring leidt onvermijdelijk tot een verzwakking van de regering-Conte II.

Renziani beslissende factor

Met een groep van ongeveer dertig kamerleden en twaalf, misschien zelfs vijftien, senatoren, worden de Renziani een beslissende factor in het regeringsbeleid. In de Italiaanse Kamer blijft de coalitie tussen de PD en de Vijfsterrenbeweging (M5S), met steun van de linkse Liberi e Uguali (LeU), ook na deze splitsing een meerderheid behouden, maar in de Senaat is premier Giuseppe Conte nu afhankelijk van de goodwill van de ex-premier. Deze nieuwe parlementaire groep zou volgens de peilingen amper 5% halen, maar zal toch het regeringsbeleid kunnen beïnvloeden, zonder er effectief deel van uit te maken.

Reporters / Photoshot

De deels ingestorte Ponte Morandi in Genua. Eén van de hoofdpijndossiers voor Conte II

Een groot deel van de Renziani blijven echter nog lid van de PD, zoals bijvoorbeeld Luca Lotti en minister van Defensie Lorenzo Guerini, waardoor Matteo Renzi ook de interne keuzes van de PD kan beïnvloeden. Premier Conte zal nu niet langer alleen moeten bemiddelen tussen de PD, M5S en LEU, maar ook een akkoord moeten maken met de Renziani. Vooral de moeilijke begrotingsonderhandelingen, belangerijke infrastructuurwerken zoals de TAV, en de herroeping van de autostradeconcessies aan Atlantia (eigendom van de familie Benetton en politiek verstrengeld met centrumlinks), als gevolg van de ramp met de Ponte Morandi in Genua, zijn delicate onderwerpen in de actuele politieke agenda.

Huidig PD-voorzitter Nicola Zingaretti is sinds gisteren ook niet langer de enige serieuze politieke concurrent van de M5S, maar krijgt er met deze afsplitsing een linksliberale tegenstander bij. Daarenboven zal hij nu zeker moeten rekening houden met de standpunten van de voormalige PD-voorzitter bij het regeringsbeleid. De PD komt niet alleen politiek verzwakt uit deze splitsing, het verhoogt de interne spanningen tussen de verschillende partijfracties en brengt ze terug op de publieke voorgrond.

Vier regeringspartners

Ook de leider van de pentastellati, Luigi Di Maio, komt met deze afscheuring in moeilijke papieren te zitten. De Vijfsterrenbeweging beweerde tijdens de geel-rode regeringsonderhandelingen, na de val van de regering-Conte I door Matteo Salvini (Lega), dat ze niet met de onpopulaire Matteo Renzi aan tafel zaten maar alleen met Zingaretti. Vanaf gisteren is dit echter niet langer het geval. Integendeel, de regering-Conte II kan zonder de steun van en politieke akkoorden met de Renziani niet verder. Terwijl ze in de geelgroene regering alleen met de Lega moesten rekening houden, zitten er nu bij de regering-Conte II al vier regeringspartners aan tafel, elk met de eigen electorale strategie, beleidsprioriteiten en persoonlijke ambities.

Voor Renzi was, en is, de M5S altijd de grootste politieke vijand geweest, nog groter dan Berlusconi’s Forza Italia toen die nog hoge electorale toppen scheerde. Daarvan getuigen zijn vele negatieve verklaringen over de pentastellati van de afgelopen jaren. Het wordt dan ook geen gemakkelijke klus voor Di Maio om dit aan de M5S-basis uit te leggen, te meer omdat die reeds voor een groot stuk in beroering was door de coalitievorming met de PD. Kortom, Renzi verlaat de dan wel PD, maar niet de regering, en wordt bovendien een belangerijke partner door zijn blokkeringsminderheid. Door deze afsplitsing wordt de geelrode coalitie er niet stabieler op, en kan Matteo Salvini intussen de centrumrechtse flank van de M5S bespelen.

Lorenzo Guerini

Afsplitsing Renzi verzwakt Conte II