De ethische regels van de media? Die bestaan niet. En als ze wel bestonden, zijn ze ondoorgrondelijk. Van de ene wordt de vuilbak uitgekeerd en staat er geen enkele maat op het openrijten van privacy en vunzige details. Voor de ander wordt met de grootste zorgvuldigheid gekeken of ieder brokje informatie wel opportuun en relevant is.

Neem nu Sven Pichal. Het juridische toetje van de week tijdens de gure eindejaarsdagen. Veroordeeld zedendelinquent en bekende Vlaming. Speciaal voor de gelegenheid opgewaardeerd van niet ongetalenteerde side-kick in het medialandschap tot alom gerespecteerd radio- en televisiefiguur met een – tot voor kort – onberispelijke levenswandel. Het werkelijke maatschappelijk gewicht van Pichal is niet zo groot. Zeg maar bijzonder klein. Je wilt ze de kost niet geven, de mensen die hem eerst even moesten googelen. Maar de drang om de man hoger de hemel in te prijzen om hem vervolgens snoeihard te laten vallen, was niet te stuiten.

Stel dat Sam Gooris zich voor zwaarwichtige feiten voor de rechtbank moest verantwoorden, dan zouden ze hem eerst hebben neergezet als de filosoof van het Vlaamse lied en boegbeeld van een muzikale generatie. Om zich daarna af te vragen hoe het zo fout is kunnen lopen met de man die als eerste opriep om het gras te laten groeien, in tijden dat een vlak gazon de norm was?

Maar terug naar Sven Pichal. Er wordt u geen gortig detail bespaard over zijn intenties met de allerkleinste kinderen. Dat hij wel eens droomde van verse adoptiekindjes om te delen met zijn collega-pedoseksuelen, de hoeveelheden drugs die hij consumeerde, wat de andere gevangenen over hem denken, wat uw buurman over hem denkt… Noem het op en u heeft het ergens kunnen lezen.

Dat de man twee adoptiekinderen heeft die deze dagen in de krant moeten lezen waarvan papa luidop droomde, terwijl zij vredig lagen te slapen? Het effect dat dergelijke details op hen heeft? Collateral damage! Niks aan te doen. Het publiek moet dit weten in het algemeen belang.

Voor Sven zit er helemaal geen comeback in. Hij moet niet naar de cel, maar voor de publieke opinie zit hij voor eeuwig en drie dagen in de isolatiecel.

Tu quoque, Stevaert?

Het verschil met de manier waarop Steve Stevaert in diezelfde media werd en wordt behandeld – 10 jaar na zijn dood – is groot. Van Steve kan je bezwaarlijk zeggen dat zijn maatschappelijke relevantie opgeklopt moest worden. De man was burgemeester, partijvoorzitter, viceminister-president, politieke kingmaker, provinciegouverneur en als u het aan de De Morgen vraagt: God zelve. Op papier de gedroomde prooi van het persapparaat wanneer de man na enkele onverkwikkelijke zaken ook nog eens voor de rechtbank moet verschijnen als verdachte van zedenfeiten. De Vlaamse Dominique Strauss-Kahn? Gesneden koek!

Hoe dat verhaal zou afgelopen zijn, zullen we nooit weten. Stevaerts zelfdoding was meteen ook het einde van zijn vervolging. De pers stortte zich daarna spontaan op lovende ‘in memoriam’-stukken met nauwelijks verwijzingen naar de verkrachting. Wel veel verzwijgingen.

Eén uitzondering. Het Laatste Nieuws ging in de zomer van 2015 graven naar de motieven van Stevaerts wanhoopsdaad en bracht in de ‘De Geheimen van Steve Stevaert’ meer gevallen van grensoverschrijdend gedrag uit. Tot op de parking van de VRT toe, waar een journaliste nipt ontsnapte aan zijn seksuele appetijt. Het verhaal was gekend bij de VRT-top maar werd stilgehouden ‘op vraag van het slachtoffer’ en Stevaert ging vrijuit. Doe geen moeite om ‘De geheimen van Steve Stevaert’ op te zoeken. De reeks staat niet meer online. Andere kranten hadden het te druk om hier verder op in te gaan.

Zwarte bladzijden

En dan is er nu de reeks van Luc Haekens die op de VRT in maart een vierdelige reportage brengt over de rise and fall van Stevaert. Of daar meer duidelijkheid komt over de zwarte bladzijden in Stevaerts dagboek, is nog afwachten. Maar het is opvallend hoeveel aandacht hier wél naar de gevoelens van de familie van de verdachte gaat.

Weduwe Stevaert had volgens Luc Haekens haar ‘zegen’ gegeven voor het portret dat hij maakte, zonder er aan mee te werken. Eén van zijn gesprekspartner vermeldde zelfs dat hij alleen aan het programma meewerkte omdat zij haar toestemming had gegeven: ‘Anders zat ik hier niet’.

Enkele dagen later volgde een rechtzetting. Weduwe Stevaert had geen zegen uitgedeeld en Haekens gaf zijn verkeerde interpretatie van haar stilzwijgen schuldbewust toe. Een nuance die Het Belang van Limburg wel heel hard in de verf wilde zetten.

Alsof een journalist nood heeft aan de zegen van de weduwe om een portret te maken van een invloedrijk politicus die van media-aandacht gul gebruik heeft gemaakt.

Het verschil in de media-aanpak van de zaak-Pichal en de zaak-Stevaert? Het soortelijke gewicht van de daders. De eerste was een vogel voor de kat. De tweede is 10 jaar na zijn dood nog altijd ‘de kat’. Met ethiek heeft dat allemaal niks te maken.

Luc Haekens

Stevaert en het verschil met zijn vriend Sven