Vincent Van Quickenborne lanceerde vorige week een nieuwe politieke steekvlam in de hoop het dovende liberaal vuur aan te poken. Ditmaal wil hij alle gokreclame verbieden.

De vlijtige Van Quickenborne was ooit staatssecretaris voor Administratieve Vereenvoudiging (2003-2011). Nu lijkt het erop dat hij als minister van Justitie aan reglementitis lijdt, een effectiever en opgedreven boetecultuur installeert en het wereldrecord verbieden wil vestigen. Het grappige, of moet ik eerder zeggen het huichelende, is dat hij dat allemaal doet in naam van het liberalisme, althans dat wil hij ons doen geloven. Het verbieden van gokreclame is een zwaktebod en een bevestiging van het falen van de overheid om het gokbeleid te kanaliseren, controleren en handhaven.

De Kansspelwet

Na een stijging van het aantal gokverslaafden door Bingo’s en Slots eind vorige eeuw besliste de rooms-rode regering Dehaene II in 1998/1999 om het hypocriete gedoogbeleid rond gokken te kanaliseren en te sturen via een strenge wetgeving – de Kansspelwet – ondersteund met intensieve controles door een ad-hoc-commissie – de Kansspelcommissie. Deze commissie werd samengesteld uit een magistraat en telkens twee vertegenwoordigers van de ministers van Economie, Binnenlandse Zaken, Justitie, Volksgezondheid, Financiën en Begroting en de minister belast met de Nationale Loterij.

De Kansspelcommissie zou naast handhaving ook de zwakkeren uit onze maatschappij beschermen tegen de uitwassen van het gokken en de overheid gepast legislatief adviseren. Het zogenaamde kanalisatiebeleid heeft gefaald.

Gebrek aan technische kennis

De Kansspelcommissie hinkt constant achterop en heeft de expertise niet in huis om de sector degelijk te reglementeren en te controleren. Je leest er alles over in mijn artikel ‘Kansspelcommissie: corruptie, misbruik van vertrouwen, diefstal?’ In zijn antwoord op een parlementaire vraag van Stefaan Van Hecke (Groen) bevestigt minister van Justitie Geens (CD&V) deze onbekwaamheid: ‘Het fundamenteel probleem is echter het gebrek aan technische competentie bij de Kansspelcommissie…’

De technische protocollen voor toestellen, die de commissie moeten opmaken, voldoen door gebrek aan expertise en technische kennis niet aan de internationale en Belgische normen. Met uitzondering van klasse I (casino’s) weigeren Nederlandse keuringsorganismen daarom Belgische goktoestellen te keuren. Belgische doen dit wel nog.

Online gokken

De eerste online kansspelen kwamen er al in 1990. Het duurde echter tot 2011, 21 jaar later, vooraleer de overheid controle en vergunningen in de wetgeving opnam. Volgens mijn bronnen beschikt de Kansspelcommissie over één IT’er, Luc Wilmet, die de controles op de legale gokwebsites moet voeren en illegale gokwebsites op een zwarte lijst moet plaatsen. De overheid, meer bepaald Justitie, voorzag echter in een vrij omslachtige procedure voor het blacklisten. Daardoor hebben de malicieuze gokbaronnen al drie nieuwe url’s gelanceerd tegen dat er een geschrapt werd door onze trage overheid.

Volgens officieuze cijfers zou 30% van alle online gokken via illegale sites gebeuren. Dit marktaandeel zou met een verbod op reclame voor legaal gokken zonder twijfel stijgen naar minstens 60%. Onze overheid slaagt er nu al niet in om gokken op illegale sites tegen de gaan. Hoe willen ze dat in de toekomst met een stijgende activiteit dan wel gaan doen? Hoe gaan ze onze jongeren en kwetsbaren daartegen beschermen?

Gokken op café

In juni 2018 publiceerde ondergetekende een artikel dat een fiscaal debacle blootlegde waardoor de overheid mogelijk tussen de 300 en 800 miljoen euro misliep. Het betrof toen de zogenaamde 3.3-toestellen in de cafés. Deze wisten gedurende tien jaar de wetgeving te omzeilen onder de neus van de Kansspelcommissie en de overheid.

Inmiddels is er een nieuw spel in omloop: fun 4 four. Het komt overgewaaid uit Nederland, waarbij een soort ‘croupier’ tijdens spelavonden een onschuldig lijkend tafelspel omzet in tijdelijk casino. Onthoud de naam: me. Binnen enkele jaren, wanneer er opnieuw duizenden mensen aan verslaafd zijn, zal de Kansspelcommissie en de overheid achterophinkend het probleem komen aankaarten.

Gokfondsen

Nochtans is er voldoende geld voorhanden om genoeg en gespecialiseerd personeel te voorzien. De Kansspelcommissie wordt gefinancierd door de sector zelf via twee begrotingsfondsen: Justitie via de bijdragen die de vergunninghouders moeten betalen (art. 19 Kansspelwet), en Economie via betalingen van de keuring van toestellen. Het feit dat de besteding van de fondsen niet vrij is en dat alle kredieten een regeringsbeslissing vereisen die begrotingstechnisch verbonden is aan één begrotingsjaar, leidt tot een onderfinanciering van de Kansspelcommissie.

Toen de regering Michel I in 2015, om zijn begroting op te smukken, uit het gokfonds 15,6 miljoen euro wou doorschuiven naar de algemene middelen, werd ze teruggefloten door het Grondwettelijk Hof en moest ze het geld terugstorten. Er zit massa’s onbesteed geld in de fondsen, interne bronnen melden ons dat er sprake is van 40 tot 70 miljoen euro.

Wat met landbased casino’s

De kansspelwet bepaalt in artikel 29 dat het totaal aantal toegestane kansspelinrichtingen klasse I, oftewel casino’s, beperkt is tot negen: Blankenberge, Chaudfontaine, Dinant, Knokke-Heist, Middelkerke, Namen, Oostende, Spa en een van de 19 gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Alleen zij kunnen een A-vergunning krijgen van de Kanspelcommissie.

Het is een publiek geheim dat Bart De Wever de wet wil laten wijzigen om een casino in Antwerpen te bouwen. Conform de wafelijzerpolitiek komt er dan naar verluidt een casino in Ghlin (Mons) – toevallig de stad waar Elio Di Rupo de scepter zwaait. Elio wil het daar graag combineren met de prestigieuze paardenrenbaan Hippodrome de Wallonie. In het oorspronkelijke wetsvoorstel van 1999 werd nochtans een casino voor Antwerpen opgenomen, maar dat werd later om politieke redenen geschrapt.

Black Jack

In België moet een website die online casinospelen aanbiedt: baccarat, roulette, black Jack… over een A+ vergunning beschikken. Die vergunning kan enkel verkregen worden door A-vergunningshouders. Andere gokwebsites mogen enkel niet-casinospelen aanbieden. De casinospelen zijn het lucratiefst en daarom worden de negen concessies voor landbased casino’s duur verkocht door de steden en gemeenten.

Onlangs sloot Middelkerke voor de uitbating van het nieuw te bouwen casino een contract af, waarbij Belcasinos nv, jaarlijks 2,5 miljoen euro per jaar betaalt voor de concessie die hen toegang geeft tot de casinovergunning A en A+. Als je daarbij weet dat landbased casino’s tegenwoordig amper rendabel zijn, dan weet je dat de jaarlijkse vergoeding van 2,5 miljoen euro online verdiend wordt. Maar als de Vivaldi-regering nu reclame voor die websites verbiedt, kunnen ze deze hoge vergoeding wellicht niet meer betalen, en wordt er hoogstwaarschijnlijk heronderhandeld. Of misschien hebben ze wel een opschortende juridische clausule voorzien en moeten de concessies straks opnieuw aanbesteed worden? Dit geldt niet alleen voor Middelkerke, maar ook voor de recent vernieuwde concessies van Oostende, Blankenberge en Knokke.

Op 25 oktober 2018 besliste de regering Michel I om met een Koninklijk Besluit reclame voor online gokken te verbieden. Het KB trad in werking op 1 juni 2019 maar werd met het arrest van 6 februari 2020 door de Raad van State vernietigd op basis van het gelijkheidsbeginsel. Hoewel het KB van 25 oktober 2018 sportsponsoring quasi onmogelijk maakte, gebruikten de gokbedrijven een achterpoortje door een brandingoperatie op te zetten van hun merk en niet te sponsoren met Unibet.be of Napoleon Games.be maar met het merk Unibet of Napoleon Games.

Slotsom

Gokken is in België nog steeds principieel verboden en wordt enkel toegestaan na het bekomen van een vergunning door de Kansspelcommissie. We kunnen bijgevolg stellen dat gokken niet gelegaliseerd is maar via vergunningen gedecriminaliseerd.

Een van de doelen van de kansspelwet was om jongeren en zwakkeren te beschermen tegen het gokken en gokverslaving te voorkomen door strenge wetgeving, intensieve controle en handhaving. Het in 1998 uit de illegale sfeer halen van gokken moest jongeren beschermen tegen verslaving. Gelet op het feit dat men nu net omwille van de bescherming van de gokker alle reclame op gokken wil verbieden, betekent dat de overheid en de Kansspelcommissie faalden in hun opdracht.

Zes ministers zijn verantwoordelijk voor de werking van de Kansspelcommissie, zes falen er en trekken nu aan de noodrem van verbod op reclame om hun eigen onbekwaamheid te verdoezelen.

Waarom men de gokfondsen (+/- 50 miljoen euro) blijft oppotten en niet spendeert aan experts, sensibilisatie, controle en handhaving is de vraag van één miljoen. Verbieden is het wapen van een zwakke overheid. Efficiënt sensibiliseren, controleren en handhaven deze van een sterke overheid.

Luc Wilmet

Verbod op gokreclame verdoezelt onbekwaamheid ministers