De kernuitstap, wordt dat nu een verkiezingsthema of niet? Misschien weet Bert Wollants het. Wollants is schepen in Lier en dé N-VA specialist energie in De Kamer. Omdat een mens niet met lege handen wil komen, bracht ik Jan Jacobs mee voor een dubbelinterview. Hij is de energiespecialist van Doorbraak. De heren volgen elkaar op Twitter, meer niet. Gingen ze op Twitter eigenlijk al met elkaar in debat?

Evenwicht

Jan Jacobs: ‘Bert Wollants is geen extremist. Hij is niet bij de klimaatzaak bijvoorbeeld en dan vind ik het interessant om mensen te volgen. Wij kunnen goed door dezelfde deur.’

Bert Wollants: ‘Ik zoek naar die maatregelen waarover je niet teleurgesteld kunt zijn en die ook andere voordelen hebben. Op zich denk ik dat we wel iets voor het klimaat moeten doen en daar verschillen wij wel van mening, denk ik. Maar ik ben er niet van overtuigd dat we onze eerstgeboren zoon voor het klimaat moeten offeren, zoals anders wel lijken te bepleiten. We moeten nadenken over evenwicht tussen ecologie, economie en het levenscomfort.’

Is dat evenwicht nu zoek?

BW: ‘Dat is soms zoek. Je hoort soms visies over wat we moeten bereiken, zonder enige overweging hoe dat moet of kan. Dat moeten anderen dan maar uitzoeken. Sommige studies over de reductie van de CO2 gaan ook heel ver. Er zijn er waarin wordt voorgesteld om de gemiddelde temperatuur in de huizen met twee graden te verlagen. Dat is niet wat ze het publiek vertellen over die studies, maar het staat er wel in. Of wat te denken van een studie waarin wordt voorgesteld om 40% van de biomassa te verbranden om er stroom mee te produceren. Ik daag u uit om iemand te zoeken in dit parlement die daar voorstander van is. Maar dat zijn maatregelen die voorgesteld worden om doelstellingen van 80% reductie CO2 te halen. Dat is extremisme.’

Energie en CO2-reductie

Is CO2-reductie nodig of belangrijk? Eigenlijk is de vraag of die CO2 verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde.

JJ: ‘De vraag is of de menselijke CO2 verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde? Het dogma is: door fossiele verbranding creëren we CO2 en dat veroorzaakt gevaarlijke klimaatopwarming. Maar de menselijke CO2 bijdrage in de atmosfeer is zeer klein. Ik geef altijd een voorbeeld om dat duidelijk te maken. Neem een voetbalstadion van 100 000 mensen en elke mens is een deeltje van onze atmosfeer. Dan zijn veertig mensen in dat stadion de CO2 in de atmosfeer en slechts één mens is de menselijke CO2 bijdrage. Om dan te zeggen dat we door de menselijke CO2 het klimaat kunnen regelen, zonder rekening te houden met vulkanen, zonneactiviteit, tilt van de aarde en ga zo maar door. We kunnen de opwarming van de aarde niet reduceren tot menselijke CO2 uitstoot, het is niet bewezen dat dat het probleem is.’

Terwijl het daarom net allemaal draait: de reductie van de CO2.

BW: ‘Vandaag wordt het heel ruim gesteund dat er iets aan die CO2 moet gebeuren. Het debat gaat over hoe ver we daarin willen gaan. Hoeveel willen we opgeven om die CO2-uitstoot te reduceren? Ik hoor in de discussie zelden tot nooit dat we niets moeten doen voor die CO2-reductie. Maar ik voel wel aan dat heel wat mensen zeggen dat we daarin ook niet moeten overdrijven.’

JJ: ‘Ik ben niet tegen CO2-reductie, maar we geven heel veel geld uit aan iets dat niet zal helpen tegen de klimaatopwarming. In Afrika bouwen ze de volgende 20 jaar meer dan tweeduizend steenkoolcentrales. Wat wij doen is een druppel op een hete plaat en het dreigt een hele dure druppel te worden. Dat wil niet zeggen dat ik tegen propere energie ben’

Maar wat is dan propere energie?

JJ: ‘Nucleaire energie.’

Kernenergie, nodig of wenselijk of…

Maar ook dat schijnt onbespreekbaar. De uitstap uit de kernenergie is beslist.

BW: ‘In de debatten over kernenergie klinkt altijd een soort onrealistische angst over wat er kan gebeuren. Diezelfde risico’s schijnen niet te bestaan als het gaat over andere energiecentrales. Neem nu een steenkoolcentrale net over de grens met Duitsland. Het is blijkbaar geen probleem om daarvan stroom af te tappen naar ons land. Je kan dan grote verklaringen afleggen dat wij geen steenkool en geen nucleaire centrales hebben. Maar dat is hypocriet, die uitstoot komt ook op onze rekening en in onze lucht. Daar willen wij niet aan meedoen. Je moet in een discussie alle risico’s en de betaalbaarheid in rekening brengen.’

Waarom wordt de kostprijs van een extra nucleaire centrale niet meer berekend? De kostprijs berekenen is toch goed bestuur?

BW: ‘Ik ben bang dat een aantal mensen het debat rond die nieuwe nucleaire centrales willen verengen tot een bepaald type centrale. Als je de kostprijs laat berekenen van een centrale van het type dat nu gebouwd wordt in Flamanville in Frankrijk, waarvan men nu al weet dat de kosten veel en veel hoger zullen zijn dan geraamd, dan is het makkelijk om het hele verhaal onderuit te halen. Dat wil niet zeggen dat we ons verzetten tegen nieuwe kerncentrales, zeker niet. Maar het moet op het einde van het verhaal een voordeel opleveren. Een nieuwe nucleaire centrale die enkel kan draaien met pakken subsidies, daar winnen we niets mee. We willen ook geen kerncentrale omwille van de kerncentrale, maar enkel als die een voordeel opleveren. Zekere en betaalbare energie, daar draait het om. Als dat nucleair niet kan, dan moeten we kijken hoe het wel kan.’

JJ: ‘Het probleem is dat in 2003 is afgesproken dat die centrales zouden gesloten worden. De Groenen eisten dat op basis van ideologie. Die beslissing van de kernuitstap is genomen zonder studie. De wetgever kan mee bepalen hoe duur een centrale is. De normen bepaal je zelf. Er worden zoveel eisen van groene hysterici ingewilligd dat het altijd maar duurder wordt. Die eisen zijn er niet om de veiligheid, wel om nucleaire energie onmogelijk te maken. In Zuid-Korea zijn twee centrales gebouwd, na een goedkeuring in een referendum. Gebouwd op zes jaar tijd voor minder dan zes miljard. Bart Tommelein gaat naar de Verenigde Arabische Emiraten, en spreekt enkel over hernieuwbare energie, maar ze bouwen daar ook vier nieuwe kerncentrales, netjes binnen de tijd. En de capaciteit van die vier centrales is groter dan de zeven centrales die wij hier hebben. Voor hen gaat het ook om nucleair. Maar dat wordt er nooit bij verteld omwille van de ideologie.’

Hernieuwbare energie

Is hernieuwbare energie uit wind en zon een alternatief voor nucleair?

BW: ‘Ik denk dat zonnepanelen en windmolens op bepaalde momenten energie kunnen leveren. Maar er zijn ook momenten waarop die niets leveren. Je moet realist zijn. Vandaag is Vlaanderen de regio met de meeste zonnepanelen per vierkante kilometer in de wereld. Elia heeft nu een studie met verschillende scenario’s. Een eerste is dat het aantal zonnepanelen verzesvoudigd. Een ander scenario is dat het aantal minder snel toeneemt. In die studies zoeken ze dan uit hoeveel gascentrales we nodig hebben in die verschillende scenario’s. Tussen het meest optimistische en het meest pessimistische scenario scheelt dat amper een centrale. Dan moet je weten dat die gascentrales, om vlot inzetbaar te zijn, altijd draaien op halve kracht anders zijn die niet flexibel. Dat zijn toch bedenkingen die je vaak niet hoort.’

JJ: ‘Op dit moment zijn die gascentrales trouwens niet rendabel. We produceren vaak hernieuwbare energie als die niet nodig is. Dat is elektriciteit zonder waarde, waar soms moet voor betaald worden om ze kwijt te geraken. Energie is niet gratis. Door het beleid uit het verleden betalen we 50% tot 60% meer dan voor energie dan in Frankrijk. Er wordt niet gestreefd naar betrouwbare oplossingen omwille van de focus op CO2. Maar uiteindelijk bespaar je geen CO2. Een zonnepaneel op een Belgisch dak kan nooit zoveel CO2 besparen dan wat de fabricatie gekost heeft. Omwille van die irreële politiek zijn de ecomodernisten afgescheurd van de groene beweging. Je kan niet tegen kopermijnen zijn en voor windmolens tezelfdertijd. Ecomodernisten willen economische en technologische ontwikkeling samen. Die zijn bijvoorbeeld grote voorstanders van nucleaire en thorium centrales. Die ecomodernisten worden nu weggezet als ‘a new form of denial’. Maar Greenpeace en de CO2-extremisten ondermijnen op ideologische basis onze welvaart.’

BW: ‘Je krijgt heel vreemde reacties als je daarop speelt. Voor Groenen is het zeer duaal. Er zijn studies die de CO2 uitstoot van alle energievoorzieningen berekenen. Die voorzien voor een kerncentrale 12 gram per kwh. Een zonnepaneel zit op 40 gram. Daar hebben ze geen antwoord op. Dan hemelen ze het Duitse beleid op. Wij zitten al jaren op een lage uitstoot en de Duitsers zitten daar torenhoog boven. Als je de cijfers vergelijkt dan zie je dat ook Duitsland op het zelfde niveau blijft hangen. Toen Duitsland even daalde, heb ik berekend dat het toen 69 jaar zou duren eer Duitsland op ons niveau zou zitten. Als ze het CO2 willen reduceren, waarom willen ze dan geen nucleair gebruiken, dat is de vraag.’

Nieuwe technieken?

Vaak wordt verwezen naar thorium als nieuwe techniek van de toekomst.

BW: ‘Er zijn experimenten, alleen is de vraag of de nieuwe technieken ver genoeg staan om centrales te beginnen bouwen. Hetzelfde geldt voor de vierde generatie nucleaire reactoren die worden verwacht, maar de doorbraak komt er voorlopig niet. De vraag is wacht je op de doorbraak of schuif je mee op.’

Dat zegt men ook van batterijen.

JJ: ‘Er zijn maar een aantal chemische elementen die je kan gebruiken. Weet je wat er in kobaltmijnen allemaal gebeurt? In Congo werken 40 000 kinderen in de vreselijkste omstandigheden in kobaltmijnen om onze elektrische auto’s te laten rijden. Die Tesla- en andere batterijen, zijn enorm overroepen.’

BW: ‘Ik denk dat batterijtechnologie op wereldschaal zal worden aangepakt. Het zal even duren eer we daarmee de stroompieken en dalen kunnen mee opvangen. De Home Battery van Tesla die nu wordt gepromoot, kost heel veel geld. Besparen op je energiefactuur kan je daarmee niet. Het voordeel dat je daaruit haalt betaalt zich nooit terug. En je kan je kabel niet doorknippen. Die batterij is niet groot genoeg om de productie van zonne-energie van de zomerperiode op te slaan voor de winterperiode. Batterijen kunnen in de toekomst misschien een aanvulling zijn, maar vandaag is dat niet dé oplossing. En het is niet duidelijk wanneer die technologie op punt zal staan.’

Moeten we de opwekking van duurzame energie niet groter zien? Europees?

JJ: ‘Je kan het zo groot zien als je wil. We kunnen alles, maar de vraag is aan welke prijs. Dat is iets wat zelden duidelijk is in de grote plannen voor hernieuwbare energie. Aan grote plannen geen gebrek, maar wie zal het betalen? Hoe gaan we dat organiseren? Weet je dat er zelfs ooit studies waren waarin werd gesuggereerd om fabrieken te laten werken op het ritme van de energieopwekking? Dat is toch niet ernstig. Want je weet dat de rekening niet bij de grootindustrie komt, het zijn de gezinnen die het zullen moeten betalen.’

BW: ‘Dat is het probleem met het energieakkoord dat nu door de vier ministers is afgesloten. De koopkracht van de gezinnen moet onaangetast blijven. De industrie moet zoveel mogelijk gespaard worden, wat dat ook wil zeggen. En de overheid zal geen stuk bijdragen. Maar wie betaalt het dan wel?’

Doorbraak

Bert Wollants ziet mogelijke winsten in het openhouden van kerncentrales.

Eerlijk energiebeleid

Uw partij zit toch in de regering?

BW: ‘Ja dat is de reden waarom wij in de ministerraad naar het studiewerk hebben gevraagd. We zijn heel benieuwd welke meerkost de keuzes in het energiepact zullen opleveren. En ik geloof dat er winsten te boeken zijn als je de nucleaire centrales openhoudt. Als morgen alle energie hernieuwbaar wordt opgewekt, zonder meerprijs, dan is iedereen voor. Alleen, zo is het niet en zal het niet zijn. Ook die nodige gascentrale hebben een kostprijs. We mogen elkaar niets wijsmaken.’

Als je een energiebeleid moet uittekenen voor betrouwbare, duurzame en betaalbare energie, hoe ziet dat eruit?

JJ: ‘ Gas en nucleair. Wijlen Prof. Mackay zegt in zijn laatste interview dat wind en zon voor ons niet kunnen, omdat we daar de ligging niet voor hebben. Je kan moeilijk dure systemen naast dure systemen blijven zetten. Het is een utopie dat elk voertuig over 30 jaar op elektriciteit zullen rijden. Alles is fossiel in de wereld, het draait overal. Het biljoenen kostende systeem is over heel de planeet uitgerold, dat zal niet zo snel vervangen worden.’

Als energie een verkiezingsthema wordt, wat stelt N-VA dan voor?

BW: ‘Wij denken dat je ervoor moet zorgen dat er bevoorradingszekerheid is. Daar moet eerst een oplossing voor zijn. Daarnaast zijn mensen het beu dat de energieprijs stijgt en blijft stijgen. Als je hernieuwbare energie wil doen toenemen moet je dat slimmer doen. 80% van de zonnepanelen zijn gekocht toen die het duurst waren. Nu zijn die veel goedkoper, hadden we iets gewacht, dan was het veel goedkoper geweest. Wij willen streven naar een gezonde mix. Gas lijkt op dit moment de beste technologie tussen nucleair en hernieuwbare energie. Dus onze richting is: de prijs onder controle, bevoorradingszekerheid en de excessen zoals bruinkool vermijden.’

Van die gezonde mix, daar maakt nucleair deel van uit?

Bw: ’Daar maakt nucleair deel van uit. Wij willen een aantal kerncentrales openhouden en willen dat er wordt nagedacht hoe we met nucleair verder kunnen. Alweer als dat betaalbaar is. We moeten de nieuwe technologieën in de gaten houden. Maar de kern blijft dat de prijs onder controle blijft en dat er bevoorradingszekerheid is.’

David MacKay

‘Kernenergie hoort bij een gezonde energiemix’