Denemarken werd al meer dan eens door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Gelukkigste Land Ter Wereld. De Britse auteur Helen Russell weet waarom: ‘Denen zijn niet blij op die typisch Amerikaanse “have a nice day”-manier. Ze zijn gewoon zeer tevreden met hun leven, een gevoel dat zorgt voor meer solidariteit en wederzijds vertrouwen en stress reduceert.’

Hygge

De sleutel tot dat geluk zit in één woord: ‘hygge’, gezelligheid, intimiteit, warmte en nog zoveel meer. In de bekende Carlsbergreclame legt de Deense acteur Mads Mikkelsen ‘hygge’ al fietsend uit met op het einde een Carlsbergbiertje in de hand. En ja, het land mag dan wel het meest gelukkige ter wereld zijn, het heeft ook de hoogste alcoholconsumptie. Dat wordt meteen duidelijk in het begin van Vinterbergs nieuwe tragikomedie Drunk. Humaniorastudenten hebben dolle pret terwijl ze al zuipend en kotsend met kratten bier rond een meer lopen, een soort Deense Bierkastenlauf. Geluk en alcohol, dat is dan ook het thema van Drunk.

Skårderud

Vier uitgebluste Deense leraars testen de theorie van Finn Skårderud uit. Een sport-, muziek-, psychologie- en geschiedenisleraar, respectievelijk vertolkt door acteurs van de Vinterbergclan: Thomas Bo Larsen als Tommy, Lars Ranthe als Peter, Magnus Millang als Nikolaj en Mads Mikkelsen als Martin, de centrale figuur in dit knap staaltje van acteursensemble.

Finn Skårderud is de bekende Noorse psychiater die beweert dat een te laag promille alcohol in ons bloed de mens belet een leven te leiden vol zelfvertrouwen en levensvreugde. We zouden dus steevast 0,05 moeten bijtanken, dagelijks, vanaf het ontbijt tot 20u, een soort avondklok voor alcoholverbruik. En niet tijdens de weekends, zoals toegepast door Ernest Hemingway, het prototype van de stevige drinker die heel veel alcohol kon verzetten zonder echt te veranderen. Zijn ordelijkheid en intellectuele werkkracht verminderden minder dan bij andere types. Wat je dus moet doen, volgens Skårderud ,is simpel: je alcoholpromille op peil houden. Vooral tijdens het lesgeven, opdat je leerlingen niet in slaap zouden vallen.

En inderdaad: lijken de lessen in het begin gegeven door vier apathische burn-out leraars op automatische piloot, dan zitten de lessen met een verhoogde alcoholconsumptie vol vitaliteit. Het gepeste, gebrilde jongentje Specs scoort op het voetbalveld. De muziekklas wordt verduisterd opdat iedereen met hart en ziel kan meezingen. En tijdens een mondeling filosofie examen over Kierkegaard krijgt een leerling een borrel — wel uit een waterflesje. De meest spectaculaire pedagogische verandering zien we in de geschiedenisles van Martin. Daar laat hij zijn leerlingen kiezen tussen drie kandidaten voor aanstaande verkiezingen. We laten je als lezer op het einde van deze recensie mee kiezen.

Dogma 95-beweging

Reeds op zijn negenentwintigste filmde Vinterberg (°1969) zijn magnum opus Festen, een wel erg ontnuchterende en provocerende film voor een land waar het geluk te rapen valt. Samen met onder anderen Lars von Trier had Vinterberg de Dogma 95-beweging opgericht. Zijn keiharde analyse over het uiteenvallen van een Deense familie werd de eerste Dogma-hit.

Vinterberg bracht zijn jeugdjaren door in een woongemeenschap die later de inspiratiebron werd voor Kollektivet (2016) waarin hij een andere familie uit elkaar laat vallen: een commune. Hij wisselde interessante films zoals Submarino (2010) af met middelmatige opdrachtfilms als Kursk (2017). Maar in 2012 verscheen zijn tweede meesterwerk, Jagten, dat hij samen schreef met scenarist Tobias Lindholm. Mads Mikkelsen speelde de ten onrechte van pedofilie beschuldigde kleuterleider. Nu zijn ze opnieuw verenigd in Drunk, met Mikkelsen opnieuw in de rol van een leraar als geschiedenisleraar Martin, en fetisjacteur Thomas Bo Larsen als sportleraar.

Notoire uitspraken

Het is altijd erg handig om een notoire uitspraak van een of andere beroemdheid te gebruiken om je houding tegenover sport, leven, liefde of ouderdom te illustreren. Hier mijn top zes, waaronder drie van vrouwelijke VIPs. Om te beginnen de reden waarom de sigaren-rokende Winston Churchill 91 is geworden: ‘No sports!’. Margaret Mead krikt ons ego op met: ‘Je bent absoluut uniek, zoals alle anderen trouwens.’ Martine Carrol heeft altijd beweerd: ‘De liefde is eeuwig, alleen de partners veranderen,’ en Mae West voegde daaraan toe: ‘Je leeft slechts een keer, maar als je goed leeft, is een keer genoeg.’ En tenslotte twee wijsheden over oud worden. Harry Mulisch wist het al: ‘Tachtig worden is vreselijk. Maar geen tachtig worden is nog vreselijker.’ Maar Luis Buñuel sloeg de nagel op de kop: ‘Leeftijd is niet belangrijk. Tenzij je kaas bent.’

Kierkegaard

Ook Vinterberg trakteert ons op een citaat dat zijn film kleurt: ‘Wat is jeugd? Een droom. Wat is liefde? De inhoud van de droom.’ Het is een aforisme uit de Diapsalmata in Of/Of vol. 1 (1843), het eerst gepubliceerde werk van de Deense filosoof en theoloog Søren Kierkegaard. Als reflectie op het menselijk bestaan, maakt het duidelijk dat er hier meer aan de hand is dan het alcoholprobleem van vier leraars. Op het moment dat ze de veertigste verjaardag vieren van één van hen, wordt het al duidelijk dat ze alle vier in een midlifecrisis zitten en zich afvragen waar hun jeugddromen heen zijn. Ze zullen wel niet zo miserabel eindigen als Ben (Nicolas Cage) in Leaving Las Vegas of als de aan alcohol verslaafde oud-consul (Albert Finney) uit Under the Volcano, maar misschien wel zoals Tommy’s oude hond die moet gedragen worden naar zijn boomplasje?

De quote over de pracht van de jeugd verwijst natuurlijk ook naar het tragische auto-ongeluk op de E40 in de provincie Luik dat plaatsvond tijdens de vierde draaidag. Vinterbergs 19-jarige dochter Ida overleed ter plaatse op de terugweg van Parijs naar Kopenhagen.

Belgen moeten niet onderdoen

De vier leraars worden steeds driester in hun provocerend experiment. Wanneer ze uiteindelijk hun hoogste promille uittesten, telkens gevisualiseerd op het scherm, weet elke kijker dat dit slecht moet aflopen. Zijzelf kijken naar een montage van politici die perfect illustreren dat als de wijn in de man is, de wijsheid in de kan is.

Tussen de notoire drankorgels is er een die echter de show steelt. Nee, niet de Russische oud-president Boris Jeltsin of de zogenaamde ‘slappe lach’ van Bill Clinton naast Jeltsin op een persconferentie in 1995 die de wereld rond ging. Nee ook niet Jean-Claude Juncker, tot 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie maar wel een Belg. Michel J. Daerden, de Waalse PS-politicus, die als federaal minister van Pensioenen lallend in de Senaat de toekomst van onze pensioenen ‘glas’-helder kwam uitleggen via twee supermetaforen: een groen en een wit boekje.

Of Daerden nu samen met zijn dochter als Caesar en Cleopatra poseerde in Paris Match, dan wel voor het stadion van Standard supporters begon te omhelzen, zijn slogan was: ‘Een drankprobleem? Ikke? Bullshit. Ik heb alleen een probleem als de drank op is.’ Dat de minister dronken was, werd toen door zijn partijgenoten, Franstalige socialisten, met klem ontkend. ‘Hij spreekt traag en het klinkt een beetje vreemd in het Nederlands.’ Oordeel zelf maar na het bekijken van dit fragment dat in Drunk te zien is.

Test jezelf

Er zijn belangrijke verkiezingen op til en je moet één van de volgende drie kandidaten kiezen. De eerste is gedeeltelijk verlamd door polio en lijdt aan anemie en hypertensie. Hij liegt als hij het nodig acht, raadpleegt astrologen voor politieke beslissingen en bedriegt zijn vrouw. Hij is kettingroker en drinkt te veel martini’s. De tweede kandidaat heeft overgewicht, al twee hartaanvallen gehad en is dikwijls depressief. Het is aartsmoeilijk om met hem samen te werken, hij rookt non stop sigaren en voor hij naar bed gaat drinkt hij champagne, cognac, porto, whisky en neemt daarbij twee slaappillen. De derde tenslotte is een gedecoreerde oorlogsheld, behandelt vrouwen met respect, houdt van dieren, rookt niet en drinkt niet.

Om te weten wie je gekozen hebt, moet je de film gaan zien. Dan zal je merken dat Martin gelijk heeft: ‘De wereld is nooit zoals je verwacht.’ Je kan daarin berusten zoals Mark Twain: ‘De enige methode om gezond te blijven is te eten wat je niet wilt, te drinken wat je niet lekker vindt en te doen waar je geen zin in hebt.’ Of je kan je verschuilen achter excuses zoals: ‘Ik drink om te vergeten dat ik drink maar toen ik las over de vreselijke gevolgen, ben ik maar gestopt … met lezen.’

Mae West

22 november. Historische dag: eerste Nederlandstalige krant in België stopt

‘Drunk’: Hou je promille op peil