Op zaterdag 5 december vond in de nederzetting Shalazji, in Tsjetsjenië, de begrafenis van de 18-jarige Abdouallakh Anzorov plaats. Ongeveer 200 familieleden begeleidden de uitvaart van de moordenaar van de 47-jarige leraar Samuel Paty. Op het Telegramkanaal Baza verscheen een opname waarop te zien is hoe een lange stoet met een kist over een besneeuwde begraafplaats loopt. Er worden gebeden opgezegd en luid klinkt de roep ‘Allahoe Akbar’. Dezelfde kreet die Anzorov riep vlak voordat hij door Franse politieagenten werd neergeschoten.

Begraven onder quarantaine

De 18-jarige Anzorov woonde sinds zijn zesde in Frankrijk. Familieleden transporteerden zijn lichaam via Turkije naar de nederzetting Shalazji. Die ligt op 45 km afstand van de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny. Direct na aankomst werd het dorp onder quarantaine gesteld door de plaatselijke autoriteiten. De naleving van deze maatregel werd streng gecontroleerd door 65 politieagenten. Die sloten alle toegangswegen hermetisch af. Gedurende het gehele weekend ontstonden lange files door wachtenden bij de naburige dorpen die eveneens afscheid wilden nemen van Abdouallakh Anzorov.

Recht op religie of op vrije meningsuiting?

De moord was voor de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadyrov een welkome aanleiding tot zijn gebruikelijke stoere mannentaal. ‘Ik kan u verzekeren dat de Tsjetsjenen hier niets mee te maken hebben. Anzorov bracht bijna zijn hele leven door in Frankrijk. Ik spreek me categorisch uit tegen het terrorisme in al zijn verschijningsvormen. Ik dring er echter ook op aan om gelovigen niet te provoceren en hun religieuze gevoelens niet te kwetsen. Zodra Frankrijk een staatsinstituut voor interetnische en interreligieuze betrekkingen heeft, zal het land een gezonde samenleving krijgen. Vind in de tussentijd de kracht om te erkennen dat moslims het recht op religie hebben. Niemand mag hen dit ontzeggen!’

Emmanuel Macron verklaarde exclusief voor Al Jazeera dat hij de gevoelens begrijpt van moslims die gechoqueerd zijn door de cartoons over Mohammed. De radicale islam waar hij tegen strijdt, vormt evenwel een bedreiging. Voor de gehele mensheid, maar vooral voor moslims. ‘Ik begrijp de gevoelens die worden geuit en ik respecteer ze. Maar u moet mijn rol nu begrijpen. Het gaat om twee dingen: de zaak te sussen, maar ook deze rechten te beschermen. Ik zal in mijn land altijd de vrijheid verdedigen om te spreken, te schrijven, te denken, te tekenen,’ aldus de Franse president.

Gedwongen tot terrorisme

Door toedoen van onder andere de Turkse president Erdoğan laaiden hierop in de islamitische wereld ongekende protesten tegen Frankrijk op. Kadyrov beschuldigde Macron ervan terrorisme uit te lokken door publicatie van de cartoons aan te moedigen. Over de vermoorde leraar zei de Tsjetsjeense leider dat deze zijn dood had te wijten aan ‘grapjes over het geloof’. Volgens hem ging Paty onvermoeibaar door en provoceerde hij de scholieren. Hij hield daarbij geen rekening met hun verontwaardiging en hun verzoeken om de beledigende tekeningen niet meer te tonen. ‘Door de moordenaar van de leraar een terrorist te noemen, dwingt Macron mensen tot terrorisme. Hij laat ze geen keuze,’ aldus Kadyrov op Telegram.

Tsjetsjeense diaspora

Frankrijk telt ongeveer 40 duizend Tsjetsjenen. Het herbergt daarmee één van de grootste Tsjetsjeense gemeenschappen in West-Europa. Mairbek Vatchagajev, vroegere woordvoerder van de in 2005 tijdens de tweede Tsjetsjeense oorlog gedode president Maschadov, woont inmiddels al bijna twintig jaar in Parijs. In een interview van 2016 met svoboda.org verklaarde hij: ‘Als je een Fransman vertelt dat een Tsjetsjeen verbonden zou zijn met terroristen, met de Islamitische Staat, dan is alles duidelijk voor de Fransman.’

‘Als er echter een bericht in de pers staat dat een Dagestaan of een Avaar aan deze of gene groep verbonden is, dan moet dit worden toegelicht: waar is Dagestan, wat zijn Avaren? Praten over Tsjetsjenen is makkelijk voor journalisten. Maar afgezien van de krantenkoppen die we al vele jaren zien, is volgens het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken geen enkele Tsjetsjeen berecht op grond van terrorisme. Goed, een Tsjetsjeen kan veroordeeld worden voor mishandeling, vechten of diefstal, maar tot nog toe waren er geen veroordelingen voor terrorisme.’

Straat vernoemd naar moordenaar?

Dat de moord Tsjetsjenië en zijn zonen op afschrikkende wijze op de kaart heeft gezet, is grotendeels te danken aan de retoriek van Ramzan Kadyrov. Zonder zijn toestemming zou ook de begrafenis van Anzorov in het historische vaderland niet tot stand zijn gekomen. Op 3 december meldde fontanka.ru op basis van een bericht op Twitter dat een straat in het dorp Shalazji naar de 18-jarige moordenaar zou zijn vernoemd. In een stellingname noemden de Tsjetsjeense autoriteiten de inmiddels verwijderde foto’s fake. Ze zouden met behulp van Photoshop zijn gemaakt.

Mairbek Vatchagajev

Tsjetsjeense leider Kadyrov: Macron lokt terrorisme uit