Het Frans is op weg te verdwijnen in Marokko, luidt de titel van een recente bijdrage van de Belgisch-Marokkaanse Sania Mahyou op de website The New Arab. Het is lang niet de eerste keer dat blijkt dat in Marokko het Frans achteruitgaat ten voordele van het Engels.

Toen Marokko een protectoraat was van Frankrijk (1912-1956) groeide uiteraard het belang van de Franse taal. De groei zette zich verder toen Marokko in 1956 onafhankelijkheid kreeg. Maar het tij lijkt zich te keren. Steeds meer jongeren kiezen voor het Engels als tweede taal in plaats van het Frans. Voor sommigen is dat een manier om een punt te zetten achter de koloniale erfenis.

De meeste jongeren kiezen voor het Engels omdat die taal wereldwijd nu eenmaal veel belangrijker is dan het Frans, en niet zo zeer omwille van een afkeer voor de taal van Molière. Bij veel ‘gewone’ Marokkanen hangt aan het Frans een elitair geurtje, en daar willen ze vanaf. Maar het gaat nog verder: jonge Marokkaanse zangeressen zoals Manal, Faouzia, Abir en Mifaya mixen het Darija (dat is het Marokkaans Arabisch) met Engels, terwijl het vroeger gebruikelijk was een smos te maken van Arabisch en Frans.

Onder jongeren grote voorkeur voor Engels

Een recente enquête van de British Council in Marokko is verhelderend. 1.200 Marokkaanse jongeren tussen 15 en 25 jaar werden ondervraagd, en dat geeft de volgende resultaten: meer dan twee derde van de jonge Marokkanen geloven dat binnen vijf jaar het Engels het Frans zal vervangen hebben als tweede taal. 74 procent gelooft dat de switch naar Engels een plus is voor de internationale handel, toerisme, opvoeding en carrière in Marokko. 85 procent gelooft dat het aantal jonge Marokkanen dat Engels gebruikt zal stijgen, 82 procent associeert Engels met positieve zaken. 65 procent vindt Engels belangrijk, 62 procent Arabisch en 47 procent Frans.

De jongeren die belang hechten aan het leren van het Engels zijn talrijker dan degene die belang hechten aan het leren van het Arabisch (noot: er is een groot verschil tussen het Arabische dialect dat Marokkanen spreken, en het moderne standaard-Arabisch dat ze op school krijgen, en het verschil tussen de twee is nog groter dan pakweg het verschil tussen het West-Vlaams en het Nederlands).

Frans stevig verankerd

Uiteraard gaat het Frans niet van de ene op de andere dag verdwijnen. Op de website van de Franse ambassade in Marokko lezen we dat er 44 Franse onderwijsinstellingen zijn in Marokko, en dat is het grootste Franse onderwijsnet wereldwijd buiten Frankrijk. Vier netwerken beheren ze: l’Agence pour l’Enseignement Français à l’Etranger (AEFE), 22 scholen goed voor 19.000 leerlingen; l’Office Scolaire et Universitaire International (OSUI), goed voor tien instellingen en 11.000 leerlingen.

Dan is er de categorie ‘Etablissements privés de droit marocain’, en die leveren negen scholen voor 12.000 leerlingen. Ten slotte is er de Alliance Israélite Universelle, met drie scholen en 600 leerlingen. In totaal geeft dat meer dan 40.000 leerlingen, van wie er 70 procent Marokkaans zijn. Het hoeft wellicht niet gezegd dat je kinderen naar deze scholen sturen veel duurder is dan je kinderen naar de openbare Marokkaanse school te laten gaan.

Uiteraard krijgen kinderen Frans op de meeste lagere scholen, op alle colleges, en op 70 procent van de lycea. In Marokko zijn er 39.206 leerkrachten die Frans als tweede taal geven, luidt het op de website van de internationale francofonie. De onderwijshervorming in Marokko voorziet lessen Engels vanaf het vierde jaar lagere school, en sowieso verplicht Engels op colleges. In 2018, vervolgt de website, studeerden 28.431 Marokkanen in het Frans in Frankrijk, 2.343 deden dat in Mali, 1.471 in Canada, 1.344 in Ivoorkust, 1.337 in Guinee, 1.217 in Congo, 999 in Roemenië, en 981 in Senegal.

Meer Engels

Men promoot het Engels ook om iedereen gelijke kansen te geven, lezen we op de website VOA Afrique, want tot nu toe werd het Engels vooral onderwezen op privéscholen, terwijl de staatsscholen wat achterbleven. Tegen het schooljaar 2025-2026 moet het onderwijzen van het Engels in de openbare colleges volledig geregeld zijn. De hervorming heeft bovendien de bedoeling het deficit inzake het leren van talen in het algemeen (inbegrepen het Arabisch) op te krikken.

Het gaat duidelijk niet goed met de Franse taal in de voormalige Franse kolonies en protectoraten. Algerije geeft nu Engels in plaats van Frans op de lagere scholen, in Libanon gaat het Frans zienderogen achteruit. Dat is noch positief, noch negatief. Het is gewoon zo.

Manal

Engels verdringt het Frans in Marokko