Het vervroegd Overlegcomité heeft de mondmaskerplicht weer ruimer ingevoerd. Ook voor gevaccineerden. Discotheekbezoek zal enkel nog toegankelijk zijn met CST en mondmasker of extra negatieve test aan de ingang. Een eerder absurde situatie voor niet-geprikten die een CST hebben op basis van een negatieve test.

Eigenlijk geven beleidsvoerders en experten daarmee toe dat na een tijd de efficiëntie van vaccins teleurstelt. En ook dat het CST gefaald heeft als beschermingsinstrument. Ondertussen wordt er hard gewerkt aan een derde boosterprik voor iedereen. Bij de administratie is men overtuigd van een Nieuw Normaal waarin de maatregelen nooit meer geheel gaan verdwijnen.

Geen epidemie van de niet-gevaccineerden, met dank aan CST

Wie denkt dat het Rijk der Vrijheid alleen maar wordt uitgesteld, mag stilaan alle hoop laten varen. Het virus waart terug rond en zal dat, alle maatregelen ten spijt, blijven doen. Vele burger sdie zich in de eerste helft van het jaar liet vaccineren, voelen zich bedrogen. De voorspellingen van gedefenestreerde experten als Sam Brokken komen helaas uit. De door vaccinatie opgebouwde immuniteit neemt af en opent de deur voor doorbraakinfecties. Die zien we momenteel veelvuldig opduiken in de ziekenhuizen en op de ICU’s.

‘Enkele weken geleden kon ik nog meegaan in het verhaal over de epidemie van niet-gevaccineerden‘, stelt Marcel Vanderauwera, diensthoofd Dringende Geneeskundige en Psychosociale Hulpverlening bij de FOD Volksgezondheid. ‘Maar de viruscirculatie in de bevolking is dusdanig toegenomen, dat de ziekenhuisopnames over heel het land stijgen, ook voor de gevaccineerden. Wanneer ik kijk naar de opnames op intensieve zorgen van de laatste twee weken, zie ik 291 volledig gevaccineerde en 203 niet-gevaccineerde patiënten. De kans dat je na vaccinatie op intensieve terechtkomt, is vele malen kleiner, maar het aantal gevaccineerden is in absolute cijfers groter.’

‘Het enige zinnige dat ik daar aan kan toevoegen: bij een deel niet-gevaccineerden hadden we opname kunnen vermijden indien ze gevaccineerd waren. Bij de gevaccineerden hadden we een deel kunnen vermijden indien ze minder roekeloze contacten hadden gehad.‘

Boosters veel te laat ingezet, met dank aan WHO

Dat laatste is eigenlijk kritiek op het CST als instrument om gevaccineerden meer vrijheid te geven. Het valse gevoel van veiligheid, waar onder meer viroloog Zeger Debyser voor waarschuwde, betalen we nu cash. Ook klinisch Bioloog Pieter Vermeersch was daarover bezorgd. Hij hamert nu vooral op het uitrollen van een boostervaccin.

Vermeersch: ‘De paar overblijvende percenten vaccineren heeft zeker zin, omdat het de ziekenhuisopnames kan reduceren. De niet-gevaccineerden leggen een disproportionele druk op de ziekenhuizen. Maar de gevaccineerden worden nu ook terug ziek. De boostervaccins zijn dus broodnodig en zullen een groot effect hebben.’

‘Ik weet niet wie op het niet zo lumineuze idee gekomen is om te blijven claimen dat we geen boosters mochten geven omdat de effectiviteit daarvan niet bewezen was. Alles wijst er op dat je binnen het jaar moet hervaccineren. Het is nu duidelijk dat we vroeger hadden moeten starten met die derde prik.’

‘De overheid heeft gewoon de richtlijnen van de WHO gevolgd. Maar de WHO is geen wetenschappelijke organisatie, het is meer een lobbygroep. Ze verkopen moedwillig een politieke boodschap, die met wetenschap weinig te maken heeft. Meer vaccins vrijhouden voor Afrika kan op korte termijn misschien wat levens redden, maar wanneer de uitbraken in Europa plaatsvinden, is het beter hier massaal te vaccineren zodat de productie van vaccins wordt gevrijwaard. Die productie is noodzakelijk om op langere termijn levens te redden, overal ter wereld. Die vaccins kunnen dan, eventueel gratis, in Afrika verspreid worden. Dat is een betere en efficiëntere vorm van solidariteit.’

Daar is het voortschrijdend inzicht weer…

Dat de boosterprik te laat komt om de vierde golf te verhinderen, lijkt nu wel vast te staan. De IC capaciteit raakt terug verzadigd.. Patiëntentransfers zijn er nog nauwelijks. Vanderauwera kan dat enkel vaststellen. ‘We kunnen reflecteren over wat er verkeerd is gegaan, maar we zijn nu waar we zijn: we moeten hier door. Vandaag is een onderscheid maken tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden passé. Door de grote toename van risico-contacten hebben de gevaccineerden de niet-gevaccineerden op de ICU’s spijtig genoeg ingehaald.’

Had een snellere uitrol van de boosterprik dit niet kunnen voorkomen?

Vanderauwera: ‘Post factum is het makkelijk oordelen. Dat is het verhaal van deze pandemie: we nemen een aantal maatregelen en weken of maanden later zien we dan dat we beter meer hadden ondernomen. Dat geldt zeker voor de boostervaccinatie. We leren elke dag bij. Hadden we dit drie maand geleden geweten, had iedereen zijn booster al gekregen. Maar we wisten dit niet met zekerheid, dus de politieke beslissing kon niet genomen worden.’

Geen focused protection, maar leren leven met Nieuwe Normaal

Volgens Marcel Vanderauwera is het grootste probleem de Delta-variant. ‘Die is heel geduldig en efficiënt. Die zit in je neus te wachten op een moment van zwakte -een andere infectie, een comorbiditeit of een val bij een bejaarde- om dan door te breken. Door de grote viruscirculatie worden de mensen permanent opnieuw geïnfecteerd. Ze worden dan misschien niet ziek, maar ze geven wel het virus door.’

Wordt het niet stilaan tijd om over te gaan naar een gefocuste bescherming van de ouderen en kwetsbaren? Kinderen maken de infectie moeiteloos door en komen niet of nauwelijks in het ziekenhuis.

Vanderauwera: ‘Ik kan u vertellen dat we de afgelopen twee weken zes opnames op intensieve hebben gezien van kinderen tussen de nul en elf jaar. Kinderen fietsen er meestal wel door, maar lang niet allemaal.’

Volgens pediaters leden 100% van de opgenomen kinderen aan zware onderliggende aandoeningen. Is dat dan niet meer het geval?

Vanderauwera: ‘Ik krijg enkel cijfers over de leeftijdsgroepen. Ik weet dus niet of er andere aandoeningen in het spel zijn. Eén ding is voor mij duidelijk: dat we moeten wennen aan het Nieuwe Normaal. Dat houdt in dat we meer moeten evolueren naar een Aziatisch model, waarbij het mondmasker nooit echt zal verdwijnen. We moeten evolueren naar een maatschappij waarin we uit respect voor elkaar bij ziekte thuis blijven en een mondmasker dragen wanneer we ons minder goed voelen. En zo beter met ziektekiemen leren omgaan en ze minder rondstrooien, om de medeburgers te beschermen.’

Geen einde in zicht voor maatregelen

Het Nieuwe Normaal? Wordt dat dan onze toekomst? Zijn die mondmaskers dan het wondermiddel om ziekte uit de maatschappij te bannen?

Vanderauwera: ‘Nee, maar we zien dat we dankzij basismaatregelen zoals mondmaskers, afstand houden, goede ventilatie en handhygiëne vorig jaar geen griepepidemie hebben gehad. Die zaken werken dus, niet enkel tegen CoViD-19, maar ook voor andere aandoeningen. Dat gaat heel ver. Zo zagen we ook een afname in vroeggeboortes. Die zijn namelijk vaak het gevolg van een infectie bij de moeder. Het vermijden van risicovolle contacten is daarbij heel belangrijk.’

U voorspelt dus dat dit nooit meer over gaat?

Vanderauwera: ‘Ik denk dat deze variant nog twee à drie jaar zijn ding zal doen. We zijn nu de rijke landen aan het vaccineren, maar de rest van de wereld blijft achter. Daardoor blijft er een kweekbodem bestaan voor nieuwe varianten. Dit is nog maar het begin. De Deltavariant gaan we niet direct weg krijgen, maar nieuwe varianten zullen mogelijk nog problematischer worden.’

Mondmasker als teken van respect

Naast het menselijke bestaat er voor corona ook een dierlijk reservoir. Je krijgt dit soort virussen niet uit de wereld door vaccinatie. Dat is ondertussen toch wel duidelijk?

‘Dat klopt, maar vaccinatie biedt extra bescherming. Sars-CoV-2 is nu één coronavirus dat doorbreekt, maar het maakt deel uit van een grote familie van coronavirussen. Het is wachten op de volgende doorbraak. Tot nu zijn we daar steeds van gespaard gebleven. We moeten de komende jaren waakzaam blijven voor het gezondheidssysteem en zorgen voor genoeg capaciteit. Het volledig wegdenken gaat niet meer lukken. Het Nieuwe Normaal wordt er een van een verhoogd bewustzijn van de aanwezigheid van pathogenen. Laat ons het daarom veilig spelen en een mondmasker opzetten. We mogen elkaar daarvoor niet vies bekijken, want dat mondmasker is eigenlijk een teken van respect.’

Het tegenargument is dat het hanteren van hyper-hygiënische maatregelen ons natuurlijk immuunsysteem compromitteert. We merken nu al dat veel mensen hiervan de weerslag ervaren.

‘We moeten niet onder een steriele stolp gaan leven. Dat is ook in Azië niet zo. Maar als iemand zich ziek voelt, moet die zichzelf isoleren en zijn kiemen niet verspreiden. Wanneer je voelt dat er iets broeit, moet je je medemens beschermen met een mondmasker. Daarbuiten mag je nog altijd ‘normaal’ rondlopen, maar als je weet dat je een risico vormt, moet je handelen. Die bescherming, onder andere door mondmaskers, moet dus een onderdeel worden van het Nieuwe Normaal. We moeten daar realistisch in zijn.’

‘Het is nu kwestie van het probleem te beheren. Wanneer we in de toekomst problemen kunnen vermijden, moeten we dat doen. Trek dus niet meer met de griep naar de werkvloer, maar blijf thuis uitzieken. Wanneer je je slecht voelt, is het een vorm van respect voor de medemens om je kiemen niet te delen en verspreiden.’

Na twee jaar geen stap vooruit

We staan na bijna twee jaar, ondanks de vaccinatie, nog geen stap verder. We moeten weer proberen de curve af te vlakken.

‘Ja. Maar gelukkig is er de vaccinatie. Hadden we die niet gehad, dan zaten we pas echt in een catastrofe.’

De Deltavariant die nu dominant is, is besmettelijker maar zou een lagere mortaliteit hebben en daardoor een endemische variant zijn. Moeten we daar niet gewoon mee leren leven?

‘Dat durf ik niet te stellen. Is die mortaliteit niet lager door de brede vaccinatie? Na deze golf gaan we kijken naar de oversterfte om die te vergelijken met die van vorig jaar. Wat we wel zien is dat, met een gelijkaardige besmettingsgraad, de instroom in de ziekenhuizen en op intensieve, evenals de mortaliteit, minder is. Dus ja, er is minder mortaliteit, maar ik denk dat dat voornamelijk te wijten is aan de bescherming door het vaccin.’

Marcel Vanderauwera

Marcel Vanderauwera, FOD Volksgezondheid: ‘Coronamaatregelen gaan nooit helemaal verdwijnen’