De Franse verkiezingsuitslag kan de Europese financiële stabiliteitsregels in gevaar brengen, vreest Maria Demertzis, senior fellow bij de Europese denktank Bruegel, die de economische dossiers opvolgt. ‘Mocht het Rassemblement National de meerderheid hebben gehaald in het Franse parlement, was dat een tijdbom geweest onder het Europese financiële stabiliteits- en groeipact, omdat radicaal rechts de strenge Europese begrotingsregels zonder meer afwijst. Maar die situatie blijft ook nog kritisch na de verkiezingsuitslag van zondag.’

Half juni startte de Europese Commissie de ‘buitensporige tekorten-procedure (BTP)’ tegen Frankrijk en zes andere landen, zoals België en Italië. Ze komen daarmee onder verscherpt toezicht wegens hun benarde schuldsituatie. Dat gebeurt in het kader van het stabiliteits- en groeipact (SGP), de regels voor de coördinatie van het begrotingsbeleid, die na de coronacrisis voor het eerst scherper worden toegepast.

Maria Demertzis

Geloofwaardig plan vereist

De Commissie treedt op als een lidstaat het tekort van 3 % van het bbp overschrijdt of een overheidsschuld heeft van meer dan 60 % van het bbp, die niet in een bevredigend tempo afneemt. De Franse regering moet van de Commissie tegen september met een geloofwaardig plan komen om de schuld van 110 procent van het bbp terug te dringen. Een studie van Bruegel berekende dat Frankrijk de volgende vier jaar tussen de 0,5 en 0,8 procent zal moeten bezuinigen.

Demertzis: ‘Dat wordt moeilijk. ‘Extreemrechts én de linkse partijen hebben een gelijkaardig financieel-economisch programma, dat erop neerkomt dat ze net méér geld willen uitgeven. Het blijft met het linkse overwicht in het volgende Franse parlement zeer moeilijk om een meerderheid te vinden om de begroting op orde te stellen en verregaande economische hervormingen door te voeren. Links wil de luttele hervormingen van Emmanuel Macron, bijvoorbeeld in het pensioenstelsel, zelfs terugdraaien. Dat is gewoon te gek voor woorden. Ik hoop dat Macron toch een meerderheid kan overtuigen om de financiën en de economie op orde te brengen, want anders hebben Frankrijk én Europa een probleem.’

Europese sancties

Het SGP voert de mogelijkheid in om boetes op te leggen aan landen die zich niet aan de regels houden. ‘Dat is nog nooit gebeurd’, duidt Demertzis. ‘Zelfs doorsnee Franse politieke partijen beklemtonen het “exceptionalisme” van hun land. Het opleggen van boetes zou op een sterke politieke tegenstand botsen. Het is voor de Europese Unie politiek gevoelig om een groot land als Frankrijk te sanctioneren. Maar als dat niet gebeurt, kan ook Italië besmet worden door de budgettaire laksheid. De regering Meloni zal argumenteren dat zij toch moeilijk wél moeten saneren als Frankrijk gevrijwaard wordt van sancties.’

En als het regent in Parijs, druppelt het in Brussel. ‘In België zullen Franstalige politici er niet voor aarzelen om het Franse voorbeeld te willen volgen als dat land zich niet houdt aan de Europese begrotingsregels’, voorspelt Demertzis. ‘Maar voor België ben ik minder ongerust na de verkiezingsoverwinning van de N-VA. Die partij is budgettair immers heiliger dan de paus.’

Geloofwaardigheid in gevaar

Demertzis hoopt dat de Europese Commissie doorzet. ‘De Commissie moet haar geloofwaardigheid bewijzen en het hele financiële kader redden, anders dreigt de Europese financiële stabiliteit ooit ernstig in gevaar te komen.’

Ze wijst er wel op dat Frankrijk ook zonder een Europese sanctie in een financiële maalstroom kan terechtkomen. ‘In een eerste reactie op de Franse verkiezingsuitslag bleven de internationale markten rustig’, merkt de onderzoeker. ‘Maar als Frankrijk koppig zijn budget niet in orde brengt, is het wel mogelijk dat de internationale financiële markten zullen reageren en de kredietratio’s dalen. Het land zou dan enkel nog kunnen lenen aan torenhoge intresten en in een financiële spiraal terechtkomen. In dat geval kan het Europees Stabiliteitsmechanisme in werking treden.’

Het ESM is een permanent financieel noodfonds dat leningen verstrekt aan lidstaten van de eurozone die in financiële problemen verkeren. Dat gebeurt om te vermijden dat de Euro wankelt door instabiliteit van een lidstaat. Griekenland kreeg van het ESM in 2015 een lening van 5,4 miljard euro, maar moest wel een strak budgettair programma volgen om uit haar financiële problemen te geraken.

Maar met een bbp dat 10 keer groter is dan dat van Griekenland, wordt de redding van de Franse economie in dit rampscenario nog een hele klus. ‘Ik weet niet of de Europese Unie over voldoende middelen beschikt voor Frankrijk om zo’n operatie op poten te kunnen zetten’, vreest Demertzis.

Maria Demertzis

Franse verkiezingsuitslag kan strenge Europese begrotingsregels in het gedrang brengen