Zoals zaterdagavond aangekondigd door premier Pedro Sánchez is de lockdown in Spanje gisteren een klein beetje versoepeld. Mensen in niet-essentiële beroepen, die twee weken stil lagen, zijn weer aan het werk gegaan. Niet-essentiële beroepen zijn de industrie, de bouwsector, kleine zelfstandigen zoals schilders en loodgieters enz. De voorbije veertien dagen waren alleen de voedingssector, de zorgsector, leger en politie en een stukje industrie economisch actief. Het minimum dat nodig was om de samenleving te doen draaien.

Een opbeurend effect

Gisterochtend heb ik voor de eerste keer in twee weken een babbeltje kunnen slaan met de tuinman en de poetsvrouw in onze urbanisatie hier in Estepona. Met de nodige afstand. Zij allebei met en ik zonder mondmasker. De twee apothekers waar ik vorige week enkele mondmaskers wilde kopen, waren uitverkocht. Maar de bevoorrading zou nu niet meer lang op zich laten wachten. Ook op een werf hier wat verder, waar een nieuw appartementencomplex moet komen, zijn de bouwvakkers opnieuw aan de slag gegaan. Dat heeft, hoe vreemd het ook klinkt, een opbeurend effect. Na twee weken desolate stilte wat activiteit rond je zien, doet iets met een mens in quarantaine. Bij mij toch.

Maar met die versoepelde confinamiento voor particulieren, waar ook de VRT uitgebreid over berichtte, verandert er niets voor ons particulieren. De burger die thuis zit mag zijn boodschappen doen en eten gaan kopen of naar de apotheker gaan, en daar blijft het bij. Zo gaat dat al meer dan vier weken. Van een versoepeling voor iedereen is nog lang geen sprake. Spanjaarden kunnen dus niet gaan fietsen of wandelen, zoals Vlamingen dat mogen en ook massaal deden met het mooie lenteweer. Sur, een lokale krant van Andaloesië, maakte enkel dagen geleden melding van politiecontroles aan supermarkten waar mensen beboet werden die alleen chips en cola hadden gekocht. Dat zijn geen ‘noodzakelijke boodschappen’. Om maar te zeggen: in Spanje gelden nog altijd zéér stringente maatregelen.

Druk van de ketel

Ik was dan ook een beetje verbaasd gisteren de nogal eenzijdige zwartgallige berichtgeving over de veranderde situatie in Spanje te horen in De Ochtend op de VRT . Correspondent Sven Tuytens zei dat de versoepeling van de totale lockdown wetenschappers en verzorgend personeel verontrust. Zij vinden, aldus de VRT, dat de druk te vroeg van de ketel wordt gehaald en dat het risico op een tweede golf een te grote bedreiging vormt voor de nog steeds wankele draagkracht in de ziekenhuizen.

Inderdaad, een aantal virologen en epidemiologen waarschuwt voor mogelijke nieuwe besmettingen, nu niet-essentiële beroepen weer actief worden. Een aantal politici doet dat ook. De centrumlinkse krant El País bericht daar uitgebreid over. Het autonome bestuur van Catalonië, de Generalitat, beoordeelt de versoepeling als ‘onvoorzichtig’ en ‘roekeloos’ . Margarita del Val, viroloog bij het nationaal wetenschapscentrum CSIC, vindt eveneens dat het heropstarten van de industrie te voorbarig is. María José Campillo, woordvoerster van de Confederación Española de Sindicatos Médicos (CESM), zit op dezelfde golflengte : ‘We zijn blind op dit moment. De quarantaine nu versoepelen zonder te weten hoeveel mensen besmet of asymptomatisch zijn, kan op elk moment voor een nieuwe uitbraak van het virus zorgen.’

Kort door de bocht

Maar niet alleen politici, ook virologen en professoren zijn het vaak oneens met elkaar. Beweren, zoals de VRT doet, dat ‘dé wetenschappers’ de beslissing van de Spaanse regering om veel mensen weer aan het werk te zetten betreuren en bekritiseren, is kort door de bocht. Zeker als je dat doet zonder erbij te vermelden dat er ook vooraanstaande virologen en epidemiologen zijn die deze beslissing wél verantwoord vinden. De besmettingen die nu nog plaatsvinden, zijn bijna uitsluitend intrafamiliaal van aard, of vinden plaats in rust- en verzorgingsinstellingen. De lockdown kan daar weinig aan veranderen, zolang er niet massaal getest wordt om zo naar een intelligente lockdown te gaan.

‘Natuurlijk is er onzekerheid’, beaamt Toni Trilla, epidemioloog en lid van het wetenschappelijk comité dat de regering adviseert. ‘Maar de stedelijke mobiliteit is de eerste veertien dagen met 70% verminderd. Door de absolute lockdown die gedurende twee weken van kracht was, ging dat cijfer naar 80%. We gaan dus niet van het ene uiterste naar het andere.’ Een andere expert in infectieziektes, Joan Ramon Villalbí, is het daarmee eens. ‘De overgang van extreme opsluiting naar minder extreme opsluiting brengt een risico met zich mee, maar dat is een bescheiden risico.’

Meer politiek dan wetenschap

Bovendien zijn de mensen zich vandaag veel bewuster van de risico’s die ze lopen en van de voorzorgsmaatregelen die nodig zijn dan vier weken geleden, stelt Dr. Benito Almirante, hoofd van de afdeling infectieziekten in het Vall d’Hebron-ziekenhuis in Barcelona, die goede hoop heeft dat een onstekingsremmer die vandaag bij artrose gebruikt wordt, ook efficiënt tegen corona kan zijn. Hij vindt dat het debat vandaag meer politiek dan wetenschappelijk is. De kans om de ziekte te verspreiden is ook lager vergeleken met twee weken geleden. ‘Dat wil zeggen, er zijn minder mensen die het virus kunnen verspreiden.’

Dit beantwoordt aan de indruk die je krijgt als je hier buiten komt om inkopen te gaan doen. Er is geen enkel probleem met de bevoorrading en de mensen hamsteren niet meer zoals vier weken geleden, toen er even paniek losbrak over lege schabben in de winkels. Iedereen is zeer gedisciplineerd, houdt afstand van elkaar en ik schat dat zowat 70% van de mensen die gaan winkelen een masker dragen. En de tuinman en de poetsvrouw waar ik vanochtend mee sprak, zijn dolgelukkig dat ze weer aan de slag kunnen.

Groepsimmuniteit

Misschien is het de eeuwige optimist in mij, maar ik lees en zie dat de curve in Spanje dalende is en durf hopen dat er een lichtje aan het einde van de tunnel brandt. Gisteren stierven 517 mensen aan Covid-19. Op 2 april waren dat er nog 950. De curve van het aantal mensen dat sterft daalt en die van het aantal besmettingen is aan het afvlakken.

María José Sierra, hoofd van het het coördinatiecomité voor sanitaire noodsituaties, het Centro de Coordinación de Alertas y Emergencias Sanitarias (CCAES), herinnert er ook aan dat Spanje de volgende twee weken 60 000 asymptomatische mensen gaat testen om te kijken wat de graad van seroprevalentie — het aantal mensen met antilichamen — is in heel Spanje. Die studie moet uitwijzen hoeveel mensen echt besmet zijn met het coronavirus en of er zich hier en daar al een vorm van groepsimmuniteit (‘immunidad poblacional’) aan het ontwikkelen is. Verschillende virologen denken dat in Madrid 40% van de inwoners besmet is. Dat cijfer lijkt angstaanjagend. In feite is het hoopgevend.

María José Sierra

Versoepelde lockdown in Spanje