Gedurende tientallen jaren bestudeerde ik de Koude Oorlog. Ik publiceerde er vijf boeken over. Eén boek werd zelfs in het Russisch vertaald en is er gepubliceerd. Voortdurend werd ik geconfronteerd met leugen en bedrog van de twee partijen. Toen kon dat maar moeilijk luidop gezegd worden. Ik deed het toch. In de nieuwe Koude Oorlog, die we nu ten volle beleven, is dat opnieuw het geval.

Novitsjok

De Russen – wie dat ook mogen zijn – Poetin, de GRU (geheime dienst van het leger), de FSB (opvolger van de KGB), een op wraak beluste oligarch al dan niet met toestemming van het Kremlin, hebben opposant Navalny op een wreedaardige manier willen vermoorden. Dat is niet gelukt door het optreden van de piloot van zijn vliegtuig en van anonieme behandelende geneesheren van het ziekenhuis in Omsk.

De feiten zijn bekend. Op 20 augustus werd Navalny op de vlucht van Tomsk naar Moskou zwaar ziek. De piloot besloot een noodlanding te maken in Omsk. Een ziekenhuis werd verwittigd en een ambulance zou klaar staan. Ook werd duidelijk gezegd dat Navalny vermoedelijk vergiftigd was. Om een of andere reden kreeg de piloot het verbod om op het vliegveld van Omsk te landen maar hij deed het toch. De dokters in de ambulance dachten meteen aan een vergiftiging met een chemisch wapen, zoals het zenuwgas novitsjok, en dienden hem atropine toe. Dit herhaalden ze in het ziekenhuis nog meerdere keren. Ook werd Navalny in een kunstmatige coma gebracht en aan een beademingstoestel aangesloten. Hiermee redden ze zijn leven. Indien de piloot de tussenlanding niet zou gemaakt hebben, zou Navalny met hevige pijnen in het vliegtuig zijn gestorven.

Het Charitéziekenhuis in Berlijn

Omdat de dokters niet vertrouwd waren met novitsjok, dachten dat de symptomen niet klopten met hun voorlopige diagnose en omdat uit de naar Moskou opgestuurde bloedstalen bleek dat van een vergiftiging geen sprake was, stopten ze de behandeling met atropine. Dit was en blijft voorlopig het officiële standpunt van het Kremlin. Gelukkig kon Navalny na twee dagen naar Berlijn overgebracht worden waar de behandeling met atropine werd hernomen.

De dokters in Berlijn met hun militaire collega’s uit München en de ervaring van Amerikaanse en Britse collega’s deden er elf dagen over om de vermoede diagnose van vergiftiging te bevestigen. Kanselier Merkel maakte dit in een beschuldigende mededeling kenbaar. Het betreft een nieuwe onbekende stof van de novitsjokfamilie die zeer dodelijk is. Om tot die conclusie te komen beschikten de Duitse dokters over sporen van het gif op de hand van Navalny en een plastic waterfles waaruit Navalny had gedronken in het vliegtuig. Op de hals van de fles waren sporen van het gif te vinden. Hoe die fles uiteindelijk in het Berlijnse Charité is terecht gekomen blijft voor mij een raadsel. Ik vraag me ook af waarom het zo lang duurde vooraleer de diagnose werd bevestigd.

Op 7 september berichtte het Charité ziekenhuis in Berlijn dat Navalny uit zijn kunstmatige coma was gehaald en het redelijk goed stelde. De sensatiepers schreef reeds dat hij zich alles herinnerde en meewerkte aan een onderzoek over wat in het vliegtuig was gebeurd. Dit werd meteen door zijn vrouw Julia en de geneesheren tegengesproken. Vermoedelijk is de toestand van Navalny hoopvol maar nog precair. Of Navalny ooit opnieuw zijn activiteiten zal kunnen opnemen is een vraag waar nu nog geen antwoord op is.

Is Poetin de opdrachtgever?

Wie gaf de opdracht tot die moordpoging? Poetin wordt algemeen in het vizier genomen. Als we er van uit gaan dat hij een koele berekende man is, heeft onze veronderstelling weinig kans. Hij wist heel duidelijk dat een moord op Navalny in het Westen zou aangegrepen worden om een enorme propaganda tegen hem en zijn land te ontketenen. Dat kon op nieuwe economische sancties uitdraaien met zeer concreet het afbreken van het project Nord Stream 2. Deze bijna afwerkte gaspijpleiding onder de Baltische zee die rechtstreeks vanuit Rusland naar Duitsland loopt, wordt gefinancierd door het Russische Gazprom en een viertal Westerse energiereuzen.

De voorganger van Merkel, oud-kanselier Gerhard Schröder is trouwens voorzitter van de raad van bestuur van deze onderneming, die zeer door de Verenigde Staten en ook intern in Duitsland wordt betwist. Ik kan me voorstellen dat de enorm machtige belangengroep van Gazprom, het belangrijkste bedrijf van Rusland, niet erg tevreden zou zijn met de gevolgen van de moord op Navalny. Dat zou op een of andere manier wel tot uiting komen.

De onvermijdelijke femme fatale

Het komt bovendien Poetin slecht uit. Hij moet de problemen in Wit-Rusland proberen op te lossen. Deze zijn aartsmoeilijk. Hoe de oppositie tevreden te stellen zonder gezichtsverlies van Loekasjenko en verhinderen dat het land afdrijft naar het Westen? Een schier onmogelijke opgave temeer omdat Poetin niet echt met machtsmiddelen kan tussenkomen zonder dat de Witrussen tegen hem in opstand komen. En erger nog, de opstandelingen genieten veel sympathie bij zijn eigen landgenoten. Trouwens, van sympathie gesproken! Zijn eigen populariteit daalt door de niet opgeloste coronapandemie en de vermindering van de welvaart. Ondertussen dreigt ook een kleine opstand in Siberië dat zich door Moskou uitgebuit voelt.

De Russen blijven de vergiftiging loochenen. Ze vragen de resultaten van de Duitse medische testen en onderzoekingen op, maar Duitsland weigert. De resultaten zouden opgestuurd zijn naar de Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons in Den Haag, waar de Russen deel van uitmaken en recht op inzage hebben. Maar tot heden zijn ze daar niet toegekomen. Ik vraag me af welk spel hier gespeeld wordt.

Voor de rest vernemen we vanuit het Russische kamp alle mogelijke fantastische mededelingen. De Amerikanen hebben tijdens de vlucht van Omsk naar Berlijn Navalny novitsjok toegediend. Er is ook een femme fatale in een ander verhaal. Tijdens zijn verblijf in Tomsk was Navalny begeleid door zes medestanders. Een ervan was Maria Pechik, een jonge vrouw met een pikante voorgeschiedenis en een permanente verblijfsvergunning in Groot-Brittannië. Volgens de Pravda deelde ze een kamer met Navalny in het Xanderhotel. Ze zou hem vergiftigd hebben en snel naar Duitsland gevlucht zijn waar haar spoor bijster is. Dat is dan weer in tegenstelling met de officiële versie dat er van vergiftiging geen sprake is!

Een moedige vrouw noemt de dader

Met gezag kan alleen Lyubov Sobol spreken. Deze 32-jarige juriste is na Navalny de tweede in bevel van zijn beweging. Ze beschuldigt zonder de minste aarzeling Jefgeni Prigozhin van de moordpoging. Trouwens, andere onafhankelijke waarnemers wezen ook in zijn richting. Deze ‘cateraar’ of ‘kok’ van het Kremlin, maar in de praktijk een oligarch die in meerdere zaken betrokken is, is ook de leider van het Wagnermilitiekorps. Dat is een privélegertje dat in Oekraïne en in Afrika is opgetreden om Russische belangen te verdedigen.

Hij is erg vertrouwd met de Russische geheime diensten. Vooral met de GRU die verantwoordelijk is voor de aanval met novitsjok op dubbelspion Skripal en zijn dochter in Engeland. De anticorruptiebeweging van Navalny verspreidde onder verantwoordelijkheid van Sobol op YouTube een filmpje over Prigozhin dat er niet om loog. Deze nam wraak door haar echtgenoot te laten aanvallen en bijna doodslaan. Omdat het gebeurde dicht bij een ziekenhuis, werd hij op het nippertje gered. Die moedige vrouw is er ook zeker van dat Prigozhin van Poetin de toelating gekregen heeft om in binnen- en buitenland iedereen te doden die tegen hun belangen ingaat.

Ik geloof niet dat Poetin Prigozhin expliciet die opdracht heeft gegeven, maar samen met vele waarnemers ben ik er zeker van dat het Kremlin op de hoogte is van de ware toedracht. Zo niet zou dat betekenen dat het de controle over zijn geheime diensten verloren heeft en dat is toch moeilijk te geloven.

Maria Pechik

De nieuwe Koude Oorlog