Wallonië blijft in de ban van de staking bij supermarktketen Delhaize. Het plan van de Delhaize-directie om 128 winkels te verzelfstandigen radicaliseert de vakbonden. ‘Als het sociaal overleg verzwakt, zullen er alleen maar meer protestbewegingen zoals de gele hesjes in Frankrijk ontstaan’, zegt Thierry Bodson van de socialistische vakbond.

Wie af en toe door Wallonië toert, vindt her en der een snelwegbrug met politieke graffiti. De meesten roepen op om een opengrenzenbeleid te steunen. Sommige nemen de voorbije covidmaatregelen of de levensduurte op de korrel. Tegenwoordig zijn er ook slogans contra supermarktketen Delhaize te lezen.

Het sociale conflict bij Delhaize sleept al aan sinds de lente. Toen besliste de Nederlands-Belgische directie (Delhaize is eigendom van Ahold, de holding waaronder ook supermarkt Albert Heijn zit, red.) om 128 winkels te verzelfstandigen. Dat drukt de loonkosten van vooral oudere werknemers, zegt de directie.

Hoewel de directie beloofde om de loonvoorwaarden voor werknemers te behouden, verzetten de grote Belgische vakbonden zich onmiddellijk tegen de plannen. Voor hen betekent verzelfstandiging op termijn altijd het einde van de collectief afgesproken arbeidsvoorwaarden zoals die al decennia bestaan.

Gentlemen’s agreement voorbij

Uit een rondvraag bij de vertegenwoordigers van de grote vakbonden door de Franstalige krant Le Soir, blijkt radicalisering. De strijdslogan van het vakbondsfront: ‘Er zal nooit meer sociale vrede zijn bij Delhaize’.

De vakbonden zijn vooral misnoegd over de eenzijdigheid waarmee de directie haar plannen doorvoert. ‘Al voor het recente conflict was het duidelijk dat de directie af wou van het gentlemen’s agreement dat al 25 jaar bestaat bij Delhaize’, zegt de voorzitter van de socialistische vakbond FGTB-ABVV, Thierry Bodson, in de krant. ‘Voordien al werden stakingspiketten met deurwaarders gebroken, soms zelfs preventief. Die praktijken zijn alleen maar systematischer geworden.’

‘Daar komt nog eens bij dat in het recente conflict de rechtbanken in Brussel en Bergen steeds in het voordeel van Delhaize hebben geoordeeld. Dit ging zover dat het ons afgelopen lente op een bepaald moment zelfs verboden werd om in een perimeter van 100 meter rondom een winkel pamfletten uit te delen en blokkades te organiseren.’

Stakingsrecht

‘Bovendien heeft Justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open Vld) een wetsontwerp klaar waarbij een syndicalist die eerder veroordeeld is omdat hij schade heeft toegebracht, gedurende een periode van drie jaar niet meer zou mogen deelnemen aan een demonstratie. Dat betekent dat een stakersvuurtje stoken of een blokkade organiseren waardoor bepaalde voedingswaren in een winkel kunnen bederven, al als schade kan gelden.’

‘Deze opeenvolging van politieke en gerechtelijke beslissingen holt het stakingsrecht uit en ontzegt ons het recht om te demonstreren in de openbaarheid’, vat Bodson samen. ‘Men komt aan verworven sociale rechten. En daarom is het sociaal overleg niet zomaar in gevaar. Het wordt gewoon genegeerd.’

Al even militant is Marie-Hélène Ska, de voorzitter van de christelijke vakbond ACV-CSC. ‘De directie hanteert eenzijdig het credo dat zij mogen beslissen omdat ze de eigenaar zijn. Wij hebben de voorbije maanden vele voorstellen tot overleg gedaan. Overleg binnen de ondernemingsraad, zoals het hoort. Maar de directie is nooit op onze vraag ingegaan.’

Gereedschap

‘Ik merk op dat we in 2023 een beetje in dezelfde situatie verzeild zijn geraakt als in de 19^e eeuw: werknemers zijn makkelijk te verplaatsen en te gebruiken gereedschap’, zegt Ska. ‘Wij vakbonden willen geen macht om de macht. We zijn er omdat rechten van werknemers vroeger nooit individueel afgedwongen zijn geweest. Maar wel wanneer mannen en vrouwen zich organiseerden daar waar ze werkten om samen rechten af te dwingen. Dat is ook hier opnieuw de basis van de discussie.’

Bodson van de FGTB vult aan: ‘Bij verzelfstandiging van warenhuizen zullen flink wat mensen aangesloten blijven bij de vakbond. Dat is het probleem niet. Maar we gaan wel aan invloed en slagkracht inboeten. Collectieve onderhandelingen zullen alleen winkel per winkel bestaan. En dan nog alleen met kleine eigenaars, niet meer op het overkoepelende Delhaize-niveau. Niet alleen wij dreigen te verliezen. Als het sociaal overleg verzwakt, zullen er alleen maar meer bewegingen zoals de gele hesjes ontstaan. Ook voor de directie is dat allesbehalve een vooruitzicht.’

De Delhaize-directie van haar kant blijft bij de plannen. Voor haar blijven alle 9.200 jobs ook bij verzelfstandiging behouden. ‘In het begin begrepen we de emotie rond onze plannen nog’, stelt Delhaizewoordvoerder Roel Dekelver. ‘Maar op een bepaald moment moeten we optreden tegen sociale partners die maar een klein deel van de werknemers vertegenwoordigen en wel de onderneming in gevaar brengen met hun blokkades en hun misleidende boodschappen. Er wordt niet geluisterd naar de werknemers die een kans willen geven aan zelfstandige uitbaters.’

Marie-Hélène Ska

Nooit meer vrede bij Delhaize