De Vlaamse overheid, meer bepaald het Agentschap Digitaal Vlaanderen registreert het warmtebeeld van de woningen in Vlaanderen. Niet om illegale cannabisplantages op te sporen, maar om de ‘emissiviteit’ van de Vlaamse gezinnen te kennen. Ook Fluvius maakt warmtebeelden van huizen. Omdat we klimaatneutraal moeten worden. En als de burger niet meewerkt, zo lijkt het, dan moet hij worden gedwongen.

In de bouwsector en de industrie zijn thermografische camera’s al een tijdje ingeburgerd. Die detecteren infrarode straling. Alom bekend ook van films waarin verdachten in huizen kunnen worden gevolgd dankzij hun lichaamswarmte. Tijdens de coronapandemie gebruikten sommige landen die camera’s ook om op luchthavens bij mensen koorts vast te stellen.

Vanuit de lucht

De Vlaamse overheid doet dit vanuit de lucht. Om het warmteverlies aan de bovenzijde van gebouwen te registreren. Echt betrouwbaar is die methode niet, want een stalen dak bijvoorbeeld heeft altijd een lage emissiviteit, zelfs als daar veel energie verloren gaat. Maar bij daken die op de foto’s opgloeien is er meestal sprake van slechte isolatie. Daarom maakt de Vlaamse overheid de beelden ’s nachts bij helder weer. Liefst als er geen ijs of sneeuw op de daken ligt, maar de temperatuur toch lager is dan 5°C. Zo elimineert ze ook de invloed van het zonlicht.

Op de website van de Vlaamse overheid staat: ‘We mogen niet enkel op basis van een thermofoto besluiten of een dak goed of slecht geïsoleerd is.’ Dus stuurt de Vlaamse overheid ook inspecteurs op pad. De luchtbeelden moeten immers aan databanken worden gekoppeld. Als ze het bouwmateriaal kennen kunnen ze immers tegelijk de emissiviteit bepalen. De volgende stap is die emissiviteit beperken.

Samenwerking

Bij het opbouwen van die databank werkt de Vlaamse overheid samen met steden en gemeenten en intercommunales. De overheid is trouwens niet de enige die thermografische warmtefoto’s maakt. Zo liet in 2018 de Mechelse schepen van Energie Marina De Bie (Groen) ook opnames maken. Ze vond zelfs 650 gezinnen bereid om gelijktijdig de temperatuur van hun dak te meten.

Netbeheerder Fluvius maakte ondertussen van hele steden en gemeenten warmtefoto’s. Het bedrijf zegt de isolatiegraad van alle daken in uw buurt te kennen. Ook die van uw dak. Fluvius organiseert die vluchten al sinds 2020. Via de website Dakinzicht kunnen burgers voor elk huis vragen invullen om de emissiviteit te laten schatten.

Foute conclusies

Alleen zijn de conclusies op de website van Fluvius meestal fout. Een stalen dak van een loods zonder isolatie kleurt blauw en lijkt goed. Een dak met dakpannen kleurt altijd geel (matig tot slecht), ongeacht het soort onderdak en ongeacht of de zolder verwarmd of geïsoleerd is. Hoe valt dat te verklaren? Staal is een goede geleider en dus zal die ondanks warmteverlies uit het gebouw snel de buitentemperatuur aannemen. Eigenlijk is het logisch.

De thermofoto fotografeert dus niet de warmte maar de emissiviteit van het gefotografeerde materiaal. Warmt dat materiaal op en houdt het die warmte vast dan is dat te zien op de foto. Een dakpan uit gebakken klei houdt de warmte vast en dus licht ze geel op. De Vlaamse overheid of Fluvius kan op basis van zo’n nachtelijke foto’s nooit uitmaken of de dakpannen nog warm zijn door een zonnige dag of door verwarming in huis.

Antwerpen

De stad Antwerpen werd nog niet overvlogen door Fluvius, maar de meeste landelijke gemeentes wel. Toeval wil dat de stad Antwerpen in 2005, 2009 en 2016 zelf een dakisolatiekaart maakte op basis van — jawel — thermografische luchtfoto’s. Waarom? Omdat de Stad Antwerpen besloot tussen 2005 en 2050 de CO₂ te reduceren met 100 procent. In 2030 wil het stadsbestuur op 50 procent zitten. De reductie met 20 procent de eerste jaren lukte redelijk vlot, maar vanaf 2017 schommelt de emissie volgens de stedelijke emissie-inventarissen jaar na jaar rond 25 procent van de doelstelling. Dat is beter dan het reductiepad, maar tegelijk weinig hoopgevend.

Intussen proberen tal van intercommunales de afgelopen jaren wijken door te lichten met thermografische woningscans

Intussen proberen tal van intercommunales de afgelopen jaren wijken door te lichten met thermografische woningscans vanop de grond. Eén voorbeeld is IGEMO. Honderden huishoudens kregen een woningscan met bijhorend advies. De dienst was dan ook gratis. De intercommunale zet daarvoor vrijwilligers in voor de gemeenten Berlaar, Bornem, Duffel, Puurs-Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. Die lopen met warmtecamera’s door de straat en de woning.

Brutaal wakker geschoten

Hoewel in Vlaanderen niemand zich zorgen lijkt te maken, moet de Vlaming niet eens paranoïde zijn om te zien waartoe al die warmtebeelden kunnen leiden. Net over de grens in Keulen is de bevolking recent zeer brutaal wakker geschrokken. De stad Keulen is zeer ambitieus en wil in 2035 klimaatneutraal zijn. Om dat doel te bereiken reden auto’s met warmtecamera’s de afgelopen maanden door de straten om de isolatiegraad van de woningen te controleren.

Critici spreken van Klimapolizei, Klima-Diktatur en dies meer. Kop van jut zijn de Duitse steden die mee het C40-netwerk vormden. Dat zijn 96 steden wereldwijd die snel klimaatneutraal willen worden.

Gedwongen te renoveren

Een voor de gelegenheid opgestart bedrijfje genaamd Climap reed met warmtecamera’s rond in opdracht van de Keulse stadsdiensten. De stad Keulen is via haar Stadtwerke eigenaar van energiebedrijf RheinEnergie dat gas en stroom levert. Niet de stad, maar die energieleverancier gaat de eigenaars van ‘slechte’ woningen in het voorjaar van 2024 die opname tegen kostprijs aanbieden. De aanschaf is niet verplicht, maar op basis van die thermofoto’s zal de eigenaar van de woning wel gedwongen moeten renoveren. De stok achter de deur is het opleggen van hogere prijzen, boetes of zelfs het afsluiten van gas en elektriciteit.

De vrees bestaat dat de Keulse burgers met hoge kosten overladen worden en hun privésfeer geschonden wordt. De prijs voor klimaatneutraliteit dreigt de Duitsers eens te meer zuur op te breken. Vraag is of de Vlaming stilaan bang moet zijn voor Keulse toestanden?

Marina De Bie

Vlaamse overheid meet uitstoot woningen met thermofoto’s