Donderdag 22 augustus 2019 is de allereerste ‘internationale dag voor slachtoffers van religieus geweld’. Ngo’s die zich inzetten voor vervolgde christenen en religieuze minderheden hopen dat dit een opstapje is naar meer aandacht voor de religieuze onderdrukking wereldwijd.

VN versus geweld

Tijdens een zitting in New York op 28 mei 2019 namen de Verenigde Naties (VN) unaniem een resolutie aan om 22 augustus de herdenkingsdag te maken voor slachtoffers van religieus geweld. Het initiatief voor die dag werd genomen door Polen. Aan de basis van de dag ligt de Poolse advocate Ewelina Ochab, die onder meer voor de VN onderzoek doet naar vervolging van minderheden. Volgens Ochab is de dag ook bedoeld ‘als een springplank voor acties om dit geweld tegen te gaan’.

Het Poolse initiatief kreeg in de VN de steun van De VS, Canada, Brazilië, Egypte, Irak, Jordanië, Nigeria en Pakistan. Die laatste vijf landen hebben een kwalijke reputatie wat betreft geweld tegen christenen en staan in de Ranglijst van Vervolgde Christenen. Niets is zo cynisch als internationale politiek.

Christenvervolging

De woordvoerder van de ngo Open Doors in Duitsland, Ado Greve, zei bij het Duitse persbureau Idea dat met de herdenkingsdag de blik gericht wordt op vervolgde christenen wereldwijd. ‘Er moet niet alleen aandacht voor christenvervolging zijn als er aanslagen op kerken worden gepleegd’. Greve voegt eraan toe: ‘Meer dan 200 miljoen christenen staan tegenwoordig bloot aan een hoge mate van vervolging.’

De jongste jaren is de geloofsvrijheid van christenen wereldwijd verslechterd. De Ranglijst Christenvervolging van Open Doors, met daarin de vijftig landen waar christenen de meeste vervolging ondervinden, vermeldt dat in 2018 meer dan 4.100 christenen werden vermoord om hun geloof. Alleen al in Noord- en Centraal-Nigeria waren dat er 3.700.

De onderzoeksafdeling van Open Doors die de ranglijst ieder jaar opstelt, analyseert zes categorieën van christenvervolging: persoonlijke levenssfeer, familieverband, gemeenschapsleven, publieke ruimte, kerkelijk leven en geweldsincidenten. De eerste vijf categorieën zijn vormen van vervolging die ze beschrijven met ‘to squeeze’ of verstikken. De laatste categorie van geweld noemen ze ‘to smash’ of verbrijzelen. De door de VN uitgeroepen dag focust op dit geweld. De mensenrechtenorganisatie ‘Human Rights Without Frontiers International’ (HRWF) heeft een database op het internet gezet van mensen die gevangen zaten wegens het beoefenen van hun religie. De online database bevat meer dan 4.000 mensen uit 20 landen, met 36 verschillende religieuze achtergronden.

Schaarse aandacht

De internationale leider van Open Doors, de Keniaan Dan Ole Shani, is blij met het initiatief. ‘Het is goed om stil te staan bij mensen van wie het leven op de kop is gezet door geweld, omdat ze bij een “verkeerde’ religie” hoorden of omdat ze weigerden hun geloof af te zweren. We blijven de wereldwijde kerk oproepen om naast de vervolgde kerk te staan.’

Mark von Riedemann, directeur public relations en religieuze vrijheid in het internationale hoofdkantoor van Kerk in Nood, ziet 22 augustus als ‘een duidelijke boodschap en een duidelijk mandaat dat de Verenigde Naties, de lidstaten en het maatschappelijk middenveld religieus gemotiveerd geweld niet kunnen en zullen tolereren’. De reacties van de internationale gemeenschap op meldingen van religieus geweld zijn tot nu toe te schaars en te laat geweest. ‘De herdenkingsdag zou meer aandacht kunnen schenken aan religieuze vervolging,’ zei von Riedemann.

Maarten Dees, directeur van Open Doors Nederland, ziet de internationale dag voor slachtoffers van religieus geweld als een historische stap: ‘Elke man en vrouw en elk kind heeft het fundamentele recht om zijn of haar religie of geloofsovertuiging vrij te mogen beleven. Geweld en discriminatie horen daar niet bij. Overheden doen veel te weinig om dit tegen te gaan.’

Volgens Ado Greve van Open Doors Duitsland zal de VN dag 22 augustus ertoe bijdragen ‘dat politici en besluitnemers zich wezenlijk voor de bescherming van slachtoffers van religieus geweld inzetten. Bij de bescherming van vervolgde christenen hoort ook dat tot het christendom bekeerde vluchtelingen niet worden teruggestuurd naar landen waar ze met de dood worden bedreigd.’

In Europa lijkt ondertussen een en ander te bewegen. In juli 2019 benoemde Nederland de diplomaat Jos Douma als ‘speciaal gezant voor religie en levensovertuiging’ bij Buitenlandse Zaken. Hij moet namens Nederland de rechten van gelovigen en niet-gelovigen hoog op de internationale agenda houden. Ook in Duitsland, Denemarken en Groot-Brittannië hebben ze al een religiegezant. Over België is er, wat dat betreft, geen nieuws.

De eerste ‘internationale dag voor slachtoffers van religieus geweld’ is een opstapje. Kerk in Nood werkt samen met andere organisaties en politieke actoren aan een VN-platform om de verspreiding van informatie over antireligieus geweld te versnellen.

Mark von Riedemann

Niet alleen aandacht voor christenvervolging bij aanslagen op kerken