Een Duitse burger met Cubaanse wortels is in de nacht van zaterdag op zondag in de Oost-Duitse stad Chemnitz doodgestoken, twee andere werden zwaar gewond tijdens hetzelfde ‘incident’ waarbij mensen van ‘meerdere nationaliteiten’ betrokken waren. De daders zijn intussen opgepakt voor verder verhoor. Het gaat om een 22-jarige Irakees en een 23-jarige Syriër. Het is niet het enige ‘incident’ van die aard. Nog geen twee weken geleden stormde een Somalische asielzoeker een artsenpraktijk in het West-Duitse Offenburg binnen en stak er de geneesheer voor de ogen van zijn tienjarig dochtertje dood. Er kwam veel kritiek los op de ‘Tagesschau’, de meest bekeken nieuwsuitzending in Duitsland, omdat ze geen verslag over die moord had uitgebracht.

‘Wir sind das Volk’

Wat er op zo een moord volgt, verloopt meestal volgens hetzelfde stramien: rechts-nationalistische organisaties roepen op tot protestdemonstraties tegen wat ze de nefaste gevolgen van Merkels migratiepolitiek noemen; op hun beurt protesteren linkse en Antifa-groeperingen tegen ‘racisme en vreemdelingenhaat’. Piëteit voor de dodelijke slachtoffers is er zelden bij. Meestal kan de politie de betogingen in goede banen leiden en betogers en tegenbetogers van elkaar gescheiden houden. In Chemnitz liep het deze keer uit de hand. Honderden extreemrechtse betogers kwamen zondag om 16.30 uur samen aan het monument met de zeven meter hoge kop van Karl Marx (Chemnitz werd als belangrijke arbeidersstad door de machthebbers van de DDR in 1953 omgedoopt tot Karl-Marx-Stadt). Ze scandeerden leuzen als ‘Wir sind das Volk’ (de leuze waarmee DDR-burgers in de herfst van 1989 tegen het communistische regime hadden betoogd), geraakten slaags met linkse tegenbetogers, bekogelden de hulpeloos werkende politie met flessen en maakten intussen klopjacht op ‘südländisch aussehende Menschen’ (om de woorden van de Frankfurter Allgemeine Zeitung aan te halen).

‘Partij van de rechtsstaat’

De rechts-nationalistische Alternative für Deutschland (AfD) had een eigen protestmars vroeger beëindigd om niet in het vaarwater van de extremisten terecht te komen. De partij beseft maar al te goed dat het geweld van extreemrechts negatief op haar kan afstralen. Ze distantieerde zich dan ook van Markus Frohnmaier, een lid van de AfD-fractie in het parlement van de deelstaat Sachen, die getweet had: ‘Wenn der Staat die Bürger nicht mehr schützen kann, gehen die Menschen auf die Straße und schützen sich selber (…)’ (Wanneer de staat de burgers niet meer kan beschermen, gaan de mensen op straat en beschermen ze zichzelf’). ‘Wij zijn een “Rechtsstaatspartei” die het “Gewaltmonopol” van de staat (het monopolie van de staat op het gebruik van legitiem geweld) niet in twijfel trekt’, verklaarde Jens Maier, AfD-parlementariër en voormalig rechter, in een tegenreactie. Geen ‘Selbstjustiz’ dus, niet het recht in eigen handen nemen. De rechtsstaat moet zich weren tegen elke vorm van geweld, of het nu van links, van rechts of van islamisten komt. Alleen is het probleem dat de staat vaak niet meer de openbare orde kan handhaven. Zo circuleerde onlangs op het internet een filmpje waarop te zien was hoe Duitse politieagenten die een criminele migrant wilden arresteren, overmeesterd werden door diens toegesnelde ‘sympathisanten’. Veel burgers zien dit machteloos gebeuren, als ze al niet woedend waren over het migratiebeleid van bondskanselier Angela Merkel. Die ergernis of die woede ventileren velen onder hen ofwel in het stemhokje, door voor de AfD te stemmen, ofwel door deel te nemen aan betogingen zoals in Chemnitz. ‘Wutbürger’ of zelfs ‘Hassbürger’ (burgers vol woede of haat): zo pleegt Duits links hen gemakkelijkheidshalve weg te zetten in verdachte hokjes of meer veralgemenend in de nazi-zak zonder daarbij tot de wortels van de problematiek door te moeten stoten.

Handlangster van het imperialisme

Maandagavond riep de als ‘rechtspopulistisch’ bestempelde beweging ‘Pro Chemnitz’ de burgers op om samen te komen aan het Karl-Marx-monument. Naar schatting daagden er meer dan tweeduizend op. Bij botsingen met linkse tegenbetogers vielen er verschillende gewonden. Er heerste haast een burgeroorlogachtige sfeer in Chemnitz. Het geweld in Duitsland neemt toe, zowel fysiek op straat als verbaal in de media. Links en rechts spuwen elkaar uit; luisteren naar de andersdenkende is er niet meer bij. Te midden van die polarisatie twittert een ietwat mysterieuze communistische groepering een oproep tot de betogers, zowel van links als van rechts, om hun energie te concentreren op de val van de regering in plaats van op straatgeweld (@DieRoteFahne, 27 augustus). Volgens Stephan Steins, het gezicht achter de webstek, heeft bondskanselier Angela Merkel zich met haar migratiebeleid ontpopt tot handlangster van het imperialisme dat omwille van eigen profijt goedkope arbeidskrachten naar Europa sluist. Met de massamigratie wordt volgens Steins ‘die kulturelle, soziale und in der Folge staatliche Desintegration der historischen Errungenschaft der bürgerlich-demokratischen Republik der Europäischen Aufklärung forciert’ (de culturele, sociale en volgend daarop staatkundige desintegratie van de historische verworvenheid van de burgerlijk-democratische republiek van de Europese Verlichting geforceerd). Steins bekritiseert een groot deel van de linkerzijde als pseudo-links omdat ze de soevereine natiestaat en het zelfbeschikkingsrecht van de volkeren als ‘centrale positie in de geschiedenis van de socialistische arbeidersbeweging’ prijsgegeven en daarmee de nationale thematiek aan rechts overgelaten heeft. Wat de gevolgen daarvan zijn, valt dezer dagen te zien in die stad die ooit een bolwerk van de arbeidersbeweging was.

Markus Frohnmaier

Rechtse betogers onder de kop van Karl Marx