Blijft Ursula Von der Leyen ook na de Europese verkiezingen op post als onwrikbare voorzitter van de Europese Commissie, of toch niet? Terwijl een tweede mandaat voor de Duitse tot voor enkele weken geleden min of meer in de sterren geschreven stond, lijkt dat vandaag plots niet meer zo vanzelfsprekend.

In de politiek kan het soms bijzonder snel gaan, en daarbij is de perceptie niet zelden van groter belang dan de feiten. Enkele dagen in de wandelgangen tijdens de laatste plenaire sessie van het Europees Parlement in Straatsburg deze week waren op dat vlak bijzonder leerzaam.

Begin dit jaar leek niemand in de Europese bubbel er aan te twijfelen dat Ursula von der Leyen dit najaar zichzelf zou opvolgen aan het hoofd van de Europese Commissie. Als kandidaat van de EVP – ook na de Europese verkiezingen haast zeker opnieuw de grootste partij in het EP – en met de steun van grote lidstaten zoals Duitsland en Frankrijk kon een tweede ambtstermijn haar amper ontsnappen.

Een eerste barst in dat schild van onaantastbaarheid kwam er tijdens de bijeenkomst van de EVP vorige maand in Boekarest, waarop ze officieel op het schild zou worden gehesen. Het aantal onthoudingen en tegenstemmen was toen onverwacht groot, waarna de Franse Europese commissaris Thierry Breton (Renew) nog wat extra olie op het vuur goot. Hij stelde op X openlijk een tweede mandaat van de Duitse in vraag, vanuit de vaststelling dat de EVP zelf blijkbaar niet al te veel vertrouwen had in haar topkandidaat. En hij vroeg zich in één adem af of 25 jaar op rij een EVP-Commissievoorzitter niet meer dan voldoende was.

Hautain

Op de achtergrond, maar stilaan ook almaar meer op de voorgrond, speelt er intussen nog veel meer. Von der Leyen is niet bijster communicatief, ze stelt zich vaak hautain op en ze weigert zowat elke interviewaanvraag. Ze leek daar lang mee weg te komen, maar de stemming in de media lijkt nu volledig omgeslagen. Dat helpt uiteraard niet, op de vooravond van een lastige campagne.

Bovendien lijkt haar populariteit bij de meeste grote Europese media intussen ook flink aangetast door de perceptie dat ze de Europese Green deal plots veel minder genegen is. Daarnaast is ze de voorbije weken, al minstens in haar retoriek, een heel eind naar rechts opgeschoven, in een poging de verwachte ruk naar rechts bij de Europese verkiezingen te counteren. Dat komt haar op almaar scherpere kritiek te staan bij de socialistische en de liberale fractie – waarvan ze de steun absoluut nodig heeft – maar uiteraard ook bij heel wat journalisten.

Schandaalsfeertje

Last but not least is er het schandaalsfeertje dat rond haar blijft hangen. Zo is er de blijvende onwil om de intussen beruchte sms’jes met Pfizer-topman Albert Bourla over het prijskaartje van de covidvaccins vrij te geven. Afgelopen week nog zorgde dit dossier ook in het Europees parlement voor een opgemerkt incident. De microfoon van Christine Anderson, een Duits AfD-Europarlementslid, werd door parlementsvoorzitter Roberta Metsola uitgezet nadat zij een motie had ingediend om die controversiële vaccindeal op de parlementaire agenda te zetten. Toen ze daar ook nog aan toevoegde dat het Parlement von der Leyen een rode kaart moest tonen en dat de voorzitter van de Europese Commissie corrupt was, werd haar het zwijgen opgelegd.

Eerder deze maand ontstond er ook al opschudding nadat was uitgelekt dat von der Leyen de bevriende Duitse CDU-politicus Markus Pieper, hoewel die niet als beste uit de test kwam, toch tot Europees KMO-gezant had benoemd. Goed voor een riant maandelijks brutoloon van 18.000 euro. Zelfs binnen de Commissie zorgde deze vriendendienst voor flink wat deining. Pieper zag finaal zelf af van de topjob.

Mario Draghi

‘Nie wieder Von der Leyen’, zo verwoordde Europarlementslid Gerolf Annemans (Vlaams Belang) het enkele dagen geleden op X. Volgens Annemans, gepokt en gemazeld in Brussel en Straatsburg, was de voorbije legislatuur onder de Duitse Commissievoorzitter zelfs nog een grotere nachtmerrie dan de periode onder het voorzitterschap van Jean-Claude Juncker. Dat Annemans geen grote fan is, mag dan misschien weinig verbazing wekken, maar ook aan de andere kant van het politieke spectrum lijkt de Duitse intussen almaar meer krediet te verliezen.

Neem nu Philippe Lamberts (Ecolo), fel gewaardeerd in het Europese halfrond en aan zijn laatste dagen als Europarlementslid bezig. Hij liet zich deze week in de wandelgangen uit over de volgende Commissievoorzitter. ‘Ik verwacht dat de EVP opnieuw de grootste partij zal worden. Logischerwijze zou zij dan ook de enige kandidaat zijn voor de topjob.’ Om daar vervolgens, voor een hele meute journalisten, fijntjes aan toe te voegen. ‘Maar hebben jullie onlangs de speech van Mario Draghi in het EP gehoord? Die zat boordevol inhoud én ambitie. En eerlijk gezegd ken ik geen enkele andere Europese premier die inhoudelijk zelfs maar in zijn buurt komt.’

De econoom Draghi was van begin 2021 tot medio 2022 Italiaans premier én leidde eerder ook jarenlang de Europese Centrale Bank. Hij maakt toen een bijzonder goede beurt. In de wetenschap dat de volgende Europese Commissie toch vooral op economisch vlak bijzonder beslagen op het ijs zal moeten komen, lijkt een eventuele kandidatuur van Draghi dus geen absolute science-fiction.

Markus Pieper

Nie wieder von der Leyen?