De dienst wetgeving van de Raad van State noemt het beoordelingskader van de Vlaamse regering in afwachting van een stikstofdecreet ‘weinig accuraat’, slordig en problematisch, omdat er bijvoorbeeld ‘herhaaldelijk wordt verwezen naar teksten die niet zijn bekendgemaakt’. Maar de minister en haar entourage lazen opnieuw enkel wat in hun kraam past.

Afgelopen vrijdag beweerde Vlaams minister voor Omgeving Zuhal Demir (N-VA) in de krant het Nieuwsblad het volgende: ‘Raad van State bevestigt in advies de noodzaak van decreet voor beoordelingskader stikstof’. Volgens Demir had de Raad van State ‘geen inhoudelijke bezwaren’, maar hamert het rechtscollege wel op de noodzaak van een ‘duidelijke decretale grondslag’. Zowel Demir als de krant besloten dat het advies daarmee in lijn lag met het Ineos-arrest.

Strenge bewoordingen

Groot was de verbazing bij juristen toen het advies met de inhoud van het rapport zondagavond uitlekte, en ook wij het konden inzien. Het bleek vernietigend voor het juridische werk van het kabinet Demir.

Voormalige professor grondwettelijk recht Marnix Van Damme schuwde als voorzitter bij de Raad van State geen strenge bewoordingen. ‘Bijgevolg worden door het thans voorliggende ontwerp van besluit in feite nieuwe vergunningsvoorwaarden toegevoegd, waarvoor in beginsel een duidelijke decretale grondslag vereist is.’ Deze passage is belangrijk. De Raad van State zegt dat de regering voorwaarden oplegt die onwettig zijn. De minister leest dat als een oproep van de Raad van State om zo snel mogelijk een stikstofdecreet goed te keuren.

Omgevingsvergunning

Een dergelijke lezing toonde het kabinet Demir eerder al bij het arrest van de Raad voor Vergunningbetwistingen (RvVB) dat de vergunning voor chemiebedrijf Ineos vernietigde. Vervelend detail: in het arrest vernietigde de Raad enkel op basis van een slordige ‘passende beoordeling’. Dat stond letterlijk in de conclusie. De minister klampte zich vast aan een passage elders. Die slordige ‘passende beoordeling’ – die de vernietiging mogelijk maakte – kwam uit de pen van de Vlaamse regering (dus de diensten van Demir). Een andere ‘passende beoordeling’ die van Ineos zélf kwam, zou volgens de geruchtenmolen veel accurater geweest zijn, maar door het kabinet Demir niet meegenomen zijn bij de toekenning van de omgevingsvergunning voor Ineos.

Toch vormt de ‘passende beoordeling’ van milieueffecten op omliggende natuurgebieden de kern van het probleem. De Vlaamse regering probeerde dat op te lossen door de vorm en de inhoud van een passende beoordeling aan te passen. Maar daarover concludeert de Raad van State nu dat ‘door het thans voorliggende ontwerp van besluit in feite nieuwe vergunningsvoorwaarden toegevoegd zijn, waarvoor in beginsel een duidelijke decretale grondslag vereist is.’ De Raad van State zegt dus: er is ‘geen dienstige rechtsgrond voorhanden’. Het ontwerp van besluit mist elke wettelijke basis. Alleen doelde de Raad van State daarbij niet op een toekomstig stikstofdecreet, maar op noodzakelijke aanpassingen aan het Natuurbehoudsdecreet.

Terug naar af

‘Het ontwerp van het beoordelingskader kan dan ook geen doorgang vinden en vereist dat daartoe vooraf in een deugdelijke en voldoende expliciete decretale rechtsgrond wordt voorzien. Bijgevolg ziet de Raad van State, afdeling Wetgeving, af van een nader onderzoek ervan.’ Kortom: terug naar af. Huiswerk overdoen.

De Raad van State geeft nog een algemene opmerking: ‘dat het te nemen besluit op een gebrekkige wijze is opgesteld. Het bevat richtlijnen, verantwoordingen, instructies en louter informatieve bepalingen door elkaar. Er worden termen, afkortingen en concepten gehanteerd die in het ontwerp niet worden gedefinieerd’.

De snoeiharde kritiek gaat nog verder: ‘er wordt verwezen naar niet-normatieve teksten die aldus verbindend zouden worden gemaakt … en naar teksten die niet zijn bekendgemaakt’. De Raad van State hekelt dat op ‘weinig accurate manier’ wordt ‘verwezen naar andere rechtsnormen’. Vooral de laatste conclusie is bijzonder pijnlijk voor een minister met een diploma rechten: ‘De bijlage dient dan ook grondig te worden herschreven in de vorm van een op zichzelf staande normatieve tekst conform de regels van de wetgevingstechniek.’

Marnix Van Damme

Raad van State geeft kabinet Demir bolwassing