Een nieuwe studie van de Princeton Universiteit in New Jersey, Verenigde Staten concludeert dat de Amerikaanse democratie niet langer bestaat als een echte democratie.

De onderzoekers Martin Gilens en Benjamin Page stellen dat het Amerikaanse politieke systeem de laatste decennia langzaam is veranderd van een democratie in een oligarchie, waar de rijke elites de meeste macht hebben. Aan de hand van gegevens over meer dan 1.800 verschillende beleidsinitiatieven tussen 1981 en 2002 concluderen de twee onderzoekers dat de rijken, met een goed netwerk binnen de politiek nu de marsrichting van de Verenigde Staten bepalen, ongeacht of zelfs dwars tegen de wil van de meerderheid van de kiezers in.

‘Het centrale punt dat uit ons onderzoek naar voren komt is dat economische elites en georganiseerde lobbygroepen die bedrijfsbelangen vertegenwoordigen, een aanzienlijke invloed hebben op het beleid van de Amerikaanse regering’, schrijven ze, ’terwijl belangengroepen die op de massa en gemiddelde burgers gebaseerd zijn, weinig of geen invloed hebben’.

Grote lobby

Ter illustratie vergelijken Gilens en Page de politieke voorkeuren van Amerikanen met een gemiddeld inkomen met de voorkeuren van de 10% rijkste Amerikanen en met die van grote lobby of zakelijke groeperingen. Zij vinden dat de regering – Republikeins of Democratisch maakt helemaal niet uit – veel vaker de voorkeuren van de laatste groep volgt dan die van de eerste.

Dat is geen nieuwe ontwikkeling, bijvoorbeeld veroorzaakt door recente beslissingen van het Amerikaanse Hooggerechtshof om (nog) meer geld in de politiek toe te staan. De gegevens die teruggaan tot de jaren ’80 suggereren dat dit een langetermijntrend is. Daarom is het voor de meeste mensen ook moeilijk waar te nemen, laat staan om te keren. Het is een sluipend gif dat democratieën in alle landen langzaam ziek maakt tot op het punt dat politiek de burger eigenlijk ook niet meer kan interesseren.

‘Gewone burgers’, schrijven ze, ‘komen breed in het nieuws als ze “winnen” (d.w.z. de beleidsresultaten krijgen die hun voorkeur genieten), ook al hebben ze geen enkel onafhankelijk effect op de beleidsvorming, als de elites feitelijk de overhand hebben.’ De overwinningen van de elites worden nooit breed weergegeven. Vivons heureux, vivons cachés is ook daar nog steeds het devies.

Witte Huis

Interessant daarbij is natuurlijk dat het helemaal niet uitmaakt welke partij de dienst uitmaakt in het Witte Huis en het Capitool (ik tikte eerst echt waar Capitaal, een Freudiaanse slip of the keyboard…), de uitkomst zal voor de oligarchen immers hetzelfde zijn.

Als het in Washington regent, dan hoost het geheid oude wijven in Brussel. Onderzoek van LobbyControl en Transparency International schatten het aantal Euro-lobbyisten in Brussel op 25.000 tot 30.000. Dat is evenveel als er Eurocraten zijn. Het is een miljardenbusiness waarbij de lobbyisten slechts één taak hebben: de 705 Europarlementariërs, de 27 commissarissen, hun medewerkers en de bureaucraten op de verschillende niveaus van de EU beïnvloeden. Ze houden de pen vast die de Europese regelgeving schrijft, ze fluisteren in de oren van hoge en lage ambtenaren en sturen het Europese tankerschip langzaam maar zeker in de richting die ze willen.

Het onderzoek van de Princeton Universiteit bevestigt bij velen wellicht een sluimerend of zelfs acuut vermoeden, maar dat het nu ook op basis van onderzoek bewezen is zou toch ook bij de politieke actoren de alarmbellen moeten doen afgaan. Een bevolking die niet langer in het democratische spel gelooft omdat haar stem toch geen verschil maakt, zou op den duur dat toneelspel wel eens niet langer willen meespelen. Het bewijst ook dat het maken van supranationale structuren nooit in het voordeel speelt van de burger, maar eerder van zij die de grootste lobbymachines kunnen betalen, die de machtige mediaspelers uit hun hand laten eten en laten drukken en uitzenden wat hen uitkomt. De democratie is dood. Leve de democratie.

Martin Gilens

De dode democratie