De grenzen van het eiland Corsica vallen niet te betwisten. Dat helpt om de stem te verheffen in het ene en ondeelbare Frankrijk. Het warm bloed van het Corsicaans volk doet de rest. Geweld is hier een traditie en conflicten overleven de generaties. De vendetta is niet voor niets een Corsicaans begrip. Geen maand gaat er voorbij zonder dat er geschoten wordt. Om een prefect te zijn in Corsica is geen droomjob voor een hoge ambtenaar. Op het eiland van zon, zee en strand vallen regelmatig slachtoffers, zowel bij de autonomisten als bij de vertegenwoordigers van de staat.

Moord op een prefect

Een prefect is in Frankrijk de hoogste woordvoerder van een departement. Als plaatselijke vertegenwoordiger van de centrale staat is hij belast met het bewaken van het nationaal belang, de administratieve controle en de toepassing van de wet, boven alle plaatselijke verkozenen.

De Franse staat heeft nog een rekening te presenteren aan de Corsicaanse autonomisten. Dat is onder meer het gevolg van de aanslag op prefect Claude Erignac, op 6 februari 1998. Hij werd in Ajaccio in de rug geschoten en dodelijk geraakt door drie kogels. Wie de leden van het moordcommando waren, wie er schoot, en wat hun ware motieven waren, is nooit helemaal opgehelderd. Maar hierover dadelijk meer.

Afscheidscadeau

Dat Frankrijk niet licht vergeet bleek onlangs bij de oppensioenstelling van een andere prefect van Corsica, Pascal Lafarge. Bij zijn vertrek liet hij niet na de Corsicaanse verkozenen de les te spellen. In een brief van 18 februari weigerde de prefect een recente wijziging van het interne reglement van de Corsicaanse Raad door te voeren die de Corsicanen, stel je voor, ‘het Corsicaans volk’ noemt.

Wat eveneens niet kan, aldus de prefect, is het voorstel van de Raad om het Corsicaans als debatstaal toe te laten. Volgens de Franse Constitutionele Raad is het begrip ‘Corsicaans volk’ in strijd met artikel 1 van de Franse Constitutie. In 1991 censureerde dezelfde Raad dit begrip. En dat zal, schrijft Lafargue, zo blijven.

Gewurgd in de gevangenis

Terug naar de moord op prefect Erignac. Deze kwam onlangs opnieuw in de actualiteit met een vreemde aanval in de gevangenis van Arles, in Zuid-Frankrijk. Op 2 maart wurgde een zekere Franck Elong Abé een andere gevangene. Het slachtoffer heet Yvan Colonna, een Corsicaanse nationalist, die tot levenslang veroordeeld was voor zijn aandeel in de moord op prefect Erignac. Franck Elon Abé, de dader, is een ex-jihadist van Kameroense afkomst. Hij vocht onder meer in Afghanistan, werd door de Amerikanen aangehouden en gevangengezet. In 2012 werd hij aan Frankrijk overgeleverd en vertoeft sindsdien in Franse gevangenissen. Hij kwam nog in het nieuws wegens kidnapping van verplegend personeel, poging tot ontsnapping, enzovoorts.

Hoe een veroordeelde, onderhevig aan de strengste bewaking, een andere veroordeelde te lijf kan gaan is op zich al verdacht. Elong Abé verklaarde dat Colonna de profeet zou hebben beledigd. Yvan Colonna kan men niet ondervragen want hij ligt in een diepe coma en verkeert tussen leven en dood. De Franse autoriteiten hadden eerst gesuggereerd dat Colonna overleden was. De familie en vrienden van Yvan Colonna stellen zich meer en meer vragen over de rol van de staat en over de ware toedracht van deze aanslag.

Wie is Yvan Colonna?

Yvan Colonna, bijgenaamd de herder van Cargèse, 61 jaar oud, is de zoon van een gewezen socialistische volksvertegenwoordiger. Hij wordt ervan beschuldigd degene te zijn die op prefect Erignac had geschoten. Maar Colonna bleef hardnekkig ontkennen. Sommigen in Frankrijk spreken van een juridische dwaling, anderen van opgezet spel en van een oneerlijk proces.

De meedogenloosheid waarmee de Franse staat, tot vandaag, weigerde de man in een normaal gevangenisregime onder te brengen heeft al heel wat mensen beroerd. Hij werd doorlopend gefouilleerd en regelmatig van cel gewisseld. Colonna is buiten Corsica opgesloten zodat zijn familie hem moeilijk kan bezoeken. Zijn moeder heeft hij hierdoor al vijftien jaar niet meer kunnen zien. Het vooruitzicht om hem na 22 jaar gevangenis nog steeds niet los te laten is wraakroepend.

Onschuldig?

Iets klopt er niet. Colonna heeft namelijk altijd volgehouden onschuldig te zijn en bewijzen dat hij geschoten zou hebben zijn er niet. Petities met meer dan 40 000 handtekeningen en talloze betogingen bleven zonder resultaat. Verschillende persoonlijkheden, zoals de zangers Renaud en Jacques Dutronc, hebben zich de zaak van Colonna aangetrokken. Renaud bezocht hem tot drie keer toe in de gevangenis, en ging zijn familie in Corsica begroeten.

Colonna trouwde in de gevangenis. Zijn echtgenote interpelleerde op straat president Macron over de condities van opsluiting van de Corsicaanse gevangenen. Maar niets mocht baten. Een nieuwe deal was nu in de maak tussen Macron en vertegenwoordigers van het Corsicaans nationalisme. Corsicanen zouden in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen voor kandidaat Macron stemmen, in ruil voor het overbrengen van Colonna en andere nationalisten naar een Corsicaanse gevangenis, in afwachting van hun vrijlating.

Ideale dader

Vrij kort na de moord op de prefect hielden de autoriteiten vier nationalisten aan: Didier Martinetti, Pierre Alessandri, Alain Ferrandi en Marcel Istria. De zaak kreeg een bijzondere wending toen Martinetti, wellicht onder dwang of door chantage, twee nieuwe namen aangaf: Joseph Versini en Martin Ottaviani. Kort daarop dook voor de eerste keer de naam Yvan Colonna in het dossier op. Het is tot vandaag niet duidelijk of zijn kompanen hem aanwezen als de hoofddader omdat hij voorvluchtig was, of omdat hij zichzelf probeerde veilig te stellen.

Yvan Colonna had op dat moment de vlucht genomen. Hij zou jarenlang de meest gezochte man in heel Frankrijk zijn. Pas vier jaar later, op 4 juli 2003, werd hij in Cargèse aangehouden. De Franse staat, die niet graag vier jaar lang voor schut wordt gezet, had nu de ideale dader en kon de vendetta voortzetten. Toenmalig president Nicolas Sarkozy, die bevriend was met de familie Erignac, maakte toen de kolossale fout door in de media te snel te verklaren: ‘Wij hebben de moordenaar van prefect Erignac aangehouden.’

Levenslang

Hierdoor verwerd het proces tegen Colonna tot een tragikomedie, gevoed door procedurefouten. De verdediging had alle rechtsmiddelen opgebruikt. Uiteindelijk kreeg Yvan Colonna levenslang met minimaal 22 jaar probatie.

In 2016 kwam het nog tot een zaak voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Het Hof verklaarde zich onbevoegd, officieel omdat alle procedures in Frankrijk niet waren uitgeput.

Tussen haakjes: je zou denken dat het geweld hier stopt. Maar we bevinden ons op Corsica. In 2012 werd ook Antoine Sollacaro vermoord. Sollacaro was advocaat en gewezen stafhouder, bekend voor zijn verdediging van nationalistische Corsicanen, en een van de advocaten van Yvan Colonna. Oorzaak van deze moord: een conflict tussen nationalistische clans op een achtergrond van maffiose praktijken. Het zijn zulke conflicten die waarschijnlijk ook een rol spelen in het aangeven van Yvan Colonna als hoofddader van de moord op prefect Erignac.

Hoe moet het verder?

Nu Yvan Colonna in levensgevaar verkeert heeft de Franse staat in Corsica een bijkomend probleem. Colonna, die al 22 jaar volhoudt dat hij onschuldig is, blijkt nu niet te zijn beschermd in de gevangenis. Voor vele observatoren de zoveelste blunder die de hele zaak opnieuw meer dan verdacht maakt. President Macron mag het omkopen van Corsicaanse stemmen in de tweede ronde nu wel vergeten. En de vele vrienden van Colonna die deze dagen bijna dagelijks, en met duizenden op straat, protesteren zullen er definitief voor zorgen dat Yvan Colonna de held wordt van een volgende radicale generatie die voor de Corsicaanse onafhankelijkheid gaat.

Martin Ottaviani

Corsica Nostra