Het Iraanse regime creëerde met succes een narratief van een democratisch gekozen en hervormingsgezinde president: hartchirurg Masoud Pezeshkian.

Veel landen zouden nog wat kunnen leren van hoe de goed geoliede publiciteitsmachine van het theocratische schrikbewind in Iran functioneert. De laatste hype is hoe de nieuwe president Masoud Pezeshkian na ‘een harde strijd’ heeft ‘gewonnen van een conservatieve kandidaat’. De meeste westerse media nemen dat voor zoete koek aan en omschrijven hem als een ‘hervormer’, en ‘gematigd’. Wat goedbeschouwd uit vrijwel niets blijkt.

Hoofddoekmoord

Pezeshkian schijnt destijds zijn onvrede over de geruchtmakende moord in 2022 op de niet helemaal volgens voorschriften gesluierde Mahsa Amini te hebben geventileerd. Gezien de golf van publiek protest in Iran en de wereldwijde kritiek die deze actie van de overijverige zedenpolitie opleverde, kon het regime zich in die onvrede ongetwijfeld vinden. Maar met de hoofddoekplicht was de 68-jarige hartchirurg en voormalig gezondheidsminister het helemaal eens. Hij beroemt zich er zelfs op één van de bedenkers van dat gebod te zijn.

En het eerste wat hij deed als president, was de monumentale graftombe van Ayatollah Khomeini bezoeken. Daar betuigde hij trouw aan de ‘idealen’ van deze grondlegger van de Islamitische Republiek. Vervolgens beloofde hij zijn best te zullen doen ‘de Zionistische entiteit’ van de kaart te vegen. Ook belde hij publiekelijk Hassan Nasrallah, de leider van Hezbollah, die dagelijks Iraanse raketten laat regenen in Noord-Israël. Pezeshkian zei hem onvoorwaardelijke steun toe.

Obama, Biden en Trump

De meeste Iraniërs kunnen je vertellen dat door het regime georganiseerde verkiezingen onvermijdelijk zijn voorgekookt. Vandaar dat zo weinig mensen stemmen. Engelstaligen onder hen spreken over ‘selections’ in plaats van ‘elections’. Alle kandidaten voor verkiezingen worden inderdaad eerst geselecteerd door het hoogste bestuursorgaan van het land: de uit twaalf geestelijken bestaande ‘Raad der Hoeders van de Grondwet.’ Zo ook de zes kandidaten in de eerste ronde van deze presidentsverkiezingen. Het idee dat de echte machthebbers in Iran bij verkiezingen ook maar iets aan het toeval zouden overlaten, is een gevaarlijke illusie.

Onder Obama en Biden waren de VS altijd te paaien met zogenaamde goede bedoelingen van de mollahs, maar onder Trump niet. Dat diens kansen op een tweede termijn steeds serieuzer worden, heeft in Teheran ongetwijfeld onrust gewekt. Tel daar nog bij dat het Iraanse volk opstandig blijft en de razend populaire voormalige kroonprins Reza Palavi steeds vaker en luider van zich laat horen.

Misschien kwam daarom het concept uit de bus van een ‘hervormer’ en ‘een gematigde president’. Niet dat Trump daar ooit in zou trappen, maar wie dat zeker wel doet, is de Europese Unie. En bij onenigheid tussen Europa en Amerika over de Iraanse sancties kan het bewind alleen maar garen spinnen.

Pro-Hamas protesten

Intussen is er de laatste tijd steeds meer negatief nieuws over Iran. Het lijkt alsof vooral anti-Israël gezinde journalisten dat uit de media willen houden. Zoals het recente officiële rapport van Avril Haines, de directeur van de Amerikaanse inlichtingendiensten. Zij stelde formeel vast wat goedbeschouwd iedereen allang kon weten: Iran stimuleert en organiseert op grote schaal pro-Hamas en anti-Israël protesten, vooral op Amerikaanse maar ook op andere westerse universiteiten. Die studentenprotesten worden grotendeels geïnitieerd en geanimeerd door betaalde professionele agitatoren van buiten de universiteiten.

Het meest opmerkelijke is nog dat de verkiezingen in Iran door sommige commentatoren werden vergeleken met die in Frankrijk en Engeland. De democratie heeft ook in Iran gezegevierd, is dan het verhaal. En ‘misschien wint Biden ook wel weer van Trump…’

In werkelijkheid is die vergelijking zot. Iran zucht onder een religieuze dictatuur, waarvan de machthebbers naar willekeur de eigen burgers martelen of ophangen. Ze zijn zelfs niet veilig als ze al naar het buitenland zijn gevlucht. En dat regime zou wel het risico nemen van vrije verkiezingen?

Zonder baard

Wie herinnert zich niet Mahmoud Ahmedinejad, Iraans president van 2005 tot 2013. Hij was het gezicht van Iran: altijd op de voorgrond en altijd grote woorden. Zoals in de Verenigde Naties, waar hij met een half uur spreektijd bijna de hele zaal leeg kreeg.

ayatollah Khamenei, sinds 1989 de hoogste leider van Iran, heeft na Ahmedinejad de macht van de president behoorlijk ingeperkt. Overigens bleek diezelfde Ahmedinejad zich ook nu weer kandidaat te hebben gesteld voor het presidentschap. Hij kwam niet door de voorselectie van de Raad der Hoeders. Verbaast het u?

Na zijn autoritaire voorganger president Raisi, de ‘beul van Teheran’, recent omgekomen bij een helikoptercrash, lijkt president Pezeshkian een verbetering. Hij is in ieder geval de eerste president van Iran zonder een baard. Maar zijn presidentschap zal geen wezenlijke veranderingen of koerswijzigingen opleveren. Of die er komen of niet, hangt alleen af van ayatollah Khamenei, inmiddels 85 jaar oud. Pezeskhian is niets meer dan zijn nieuwe trekpop.

Voor de hoogste leider telt uiteindelijk maar één ding: het in stand houden van de Islamitische Republiek. Tegen de wil van de eigen bevolking in. Khamenei heeft zelfs China nodig om met geavanceerde identificatietechnieken de eigen bevolking eronder te houden. Mocht de Islamitische Republiek van Iran ooit vallen, dan zal bijna elke naburige terroristenorganisatie meegesleept worden in die val. En is er snel vrede in het Midden-Oosten…

Masoud Pezeshkian

Nieuwe president van Iran is marionet van ayatollah