Het verschil in uitspraak tussen enkelvoud en meervoud blijft voor veel Franse woorden een té subtiele nuance, zeker voor een buitenlander als ik. Maar voor Fransen zelf ook, zoals afgelopen 3 november op spectaculaire wijze bleek.

In de Assemblée brak groot tumult uit nadat afgevaardigde Grégoire de Fournas van het Rassemblement National had geroepen: ‘Qu’il retourne en Afrique’ (Laat ie teruggaan naar Afrika). Uitgerekend toen het extreemlinkse zwarte kamerlid Carlos Martens Bilongo het woord voerde – die overigens gewoon in Frankrijk is geboren. Zijn fractieleden schreeuwden als bezetenen ‘racist’ door de zaal en de chaos werd zo groot dat voorzitster Braun-Pivet besloot de zitting te beëindigen.

Volgens de Fournas was er niks aan de hand en hij weigerde excuses te maken. Het ging immers niet om zijn collega, maar om het onderwerp waarover hij sprak: 234 migranten opgepikt bij Afrika, die toen al dagen op de Middellandse Zee ronddobberden omdat Italië hun schip niet wilde toelaten. Bilongo had eindeloos staan uitpakken over ‘hoe zielig en getraumatiseerd deze vluchtelingen waren’, en hoe een ‘griepepidemie’ het schip had geteisterd. Het was een schande dat Frankrijk ze niet onmiddellijk allemaal verwelkomde.

De Fournas had blijkbaar zo tabak van die praatjes dat hij dwars door de Assemblée riep: ‘Qu’ils retournent en Afrique’ (LATEN ZE teruggaan naar Afrika).

Of nee, zei hij achteraf, misschien had hij toch wel enkelvoud gebruikt, precies wist hij het niet meer. Maar dan had hij het schip bedoeld, en zeker niet afgevaardigde Bilongo…

Na intern onderzoek werd geconcludeerd dat het ‘ga terug naar Afrika’ van de Fournas toch voor collega Bilongo bestemd leek. Een conclusie die veel Franse media al eerder gretig hadden getrokken, zonder onderzoek. De afgevaardigde werd zwaar bestraft: twee weken schorsing plus twee maanden geen parlementaire onschendbaarheid. Als hij in die maanden te hard rijdt en geflitst wordt, moet hij toch betalen…

‘Ware gezicht’

De extreemlinkse Mathilde Panot, fractievoorzitter van Nupes, bleef roepen dat dit het ‘ware gezicht’ van het Rassemblement National was. Ze drong erop aan de Fournas voorgoed de Assemblée uit te gooien. Waarmee goedbeschouwd extreemlinks zijn ware ondemocratische gezicht liet zien. Een parlementariër vertegenwoordigt een geografisch bepaalde groep Franse burgers, als je hem of haar wegstuurt, ontneem je die burgers het stemrecht…

Het migrantenschip waarover Bilongo had gesproken, was de Ocean Viking, actief op de Middellandse Zee als reddingsschip, of zoals anderen het zien, als migrantenveerboot. Het drukke éénrichtingsverkeer van Afrika naar Zuid-Italië wordt onderhouden door een aantal niet-gouvernementele organisaties of ngo’s, in dit geval SOS Méditerranée.

De migranten aan boord, merendeels zwarte mannen van fighting age, waarvan een aantal minderjarig was of zich als zodanig voordeed, waren zoals gebruikelijk voor de kust van Libië op zinkende bootjes gezet door mensensmokkelaars, en al snel opgepikt door de ingeseinde Ocean Viking. Een gouden business voor alle partijen behalve voor de Europese belastingbetaler.

Maar deze keer viste SOS Méditerranée achter het net bij het afzetten van de passagiers. In Italië waait sinds 23 oktober een nieuwe rechtse wind: premier Giorgia Meloni.

Veerdienst

Er wordt gefluisterd dat president Macron van de algemene woede over het vermeende racisme in de Assemblée gebruik maakte om zonder al teveel protest de migranten van de Ocean Viking in de Franse haven Toulon te laten afzetten. Normaal worden migranten nooit vanuit de Middellandse Zee rechtsreeks toegelaten tot Frankrijk. Men is huiverig een juridisch precedent te scheppen en een vast afleverpunt te creëren voor genoemde veerdienst van migranten en asielzoekers.

Minister Gérald Darmanin van Binnenlandse Zaken putte zich dan ook uit in verklaringen dat dit een bijzonder noodgeval was, echt een hoge uitzondering.

Eén van zijn voorgangers, ex-burgemeester van Lyon en Macronist van het eerste uur Gérard Collomb, liet publiekelijk weten hoe desastreus deze beslissing wel niet was: ‘Emmanuel Macron heeft zichzelf in de val laten lopen. Hoe je het ook wendt of keert, dit is een geducht precedent…’

Collomb herinnerde aan een vergelijkbare situatie in 2018, toen hij minister was en Macron net een jaar president. De EU wilde opvangcentra voor migranten organiseren en de regeringsleiders voelden daar wel wat voor. Volgens Collomb was Macron er zelfs enthousiast over. Terwijl landen als Tunesië, Marokko en Albanië categorisch ieder gesprek over zulke centra weigerden, bood hij Marseille en Toulon aan als mogelijke locaties. Collomb zegt zich daar met hand en tand tegen te hebben verzet, omdat migranten eenmaal in het land nooit meer weg te krijgen zijn.

Artsen Zonder Grenzen

De kwestie waar Collomb op doelde, was die van het schip Aquarius van Artsen Zonder Grenzen, dat in 2018 op Frankrijk afstevende met 629 opgeviste migranten aan boord. Matteo Salvini, de toenmalige Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken, had het schip verboden in Italië aan te meren omdat het opvangsysteem daar totaal overspannen was. De Franse president twijfelde eerst, maar luisterde uiteindelijk toch naar zijn mentor, de oude vos Gérard Collomb: ook hij weigerde de Aquarius. Uiteindelijk mocht het schip naar Spanje.

Collomb nam na dit incident ontslag, naar verluidt om opnieuw aan de burgemeestersverkiezingen van Lyon mee te doen. Maar vooral, zoals hij nu zegt, omdat hij het immigratiebeleid van de president totaal niet zag zitten. Toen bondskanselier Merkel in 2015 de halve wereld uitnodigde naar Europa te komen, stond Macron als minister al te juichen. Van Collomb is de fameuze uitspraak dat Franse burgers en migranten in de banlieues ‘nu nog naast elkaar staan, maar spoedig tegenover elkaar zullen staan’.

Zijn huidige minister van Binnenlandse Zaken, Gérald Darmanin, lijkt het beter met Macron eens te zijn. Dat bleek afgelopen week, toen het duo al voor de Ocean Viking had aangelegd eensgezind de nieuwe Italiaanse premier Giorgia Meloni voor rotte vis uitscholden. Zij zou inhumaan zijn geweest door de Ocean Viking te weigeren, zelfs tegen een direct verzoek van de EU in. Italië zou zich volgens de minister ‘niet als een verantwoordelijke Europese natie gedragen’ en had een ‘onbegrijpelijke keuze’ gemaakt. Een eerdere afspraak over 3.500 migranten die van Italië naar Frankrijk zouden gaan, werd meteen geschrapt en er zouden ‘meer consequenties worden getrokken’…

De Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Tajani zei op zijn beurt niet te begrijpen waarom Frankrijk zich ineens geroepen voelde ‘vergeldingsmaatregelen te nemen’.

Haantjesgedrag

Premier Meloni haalde de schouders op over het Franse haantjesgedrag. Ze herinnerde er droogjes aan dat de Ocean Viking voor een Franse organisatie werkt, maar migranten in Italië afzet. Afgezien daarvan, hoe kon Frankrijk ‘zo agressief doen en zo’n toestand maken over 234 migranten, terwijl Italië er alleen al dit jaar 90.000 had opgevangen.’ Een record.

Meloni vroeg zich ook hardop af wat er over was van de goede voornemens van president Macron, die meteen na haar aantreden had beloofd te willen samenwerken ‘met dialoog en ambitie’.

In Frankrijk merkte een enkele commentator op dat premier Meloni hoe dan ook tenminste één eigenschap bezit die Franse politici consequent ontberen: ze houdt zich aan haar verkiezingsbeloften. Bijvoorbeeld die over het indammen van de tsunami aan illegale migranten uit het zuiden.

Probleem is, doe je dat zonder internationale wetten te overtreden? Geen land mag officieel zijn havens dichthouden voor drenkelingen. Mensen laten verdrinken is evenmin een wenselijke optie. Reddingsschepen moeten hun gang kunnen gaan, al lijken lang niet alle betrokkenen bij deze ‘reddingsoperaties’ te goeder trouw.

Wie uit het noorden in Parijs aankomt, kan zien waar deze kermis uiteindelijk toe leidt. Dat is de plek waar veel illegale migranten belanden: in tentjes langs en onder de Périphérique…

Mathilde Panot

Dinsdag witte rook uit het Élysée

De Ocean Viking: is president Macron in de val gelopen?