Overtrad de Europese Commissie de eigen Europese transparantiewetgeving door consequent te blijven weigeren om het sms-verkeer tussen Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen en Pfizer-ceo Albert Bourla vrij te geven? Vandaag buigt het Gerecht van de Europese Unie in Luxemburg zich in een hoorzitting over het zogenaamde Pfizergate.

Het was Matina Stevi, de toenmalige Brusselse bureauchef van The New York Times, die de kat begin vorig jaar de bel aanbond. De toonaangevende Amerikaanse krant nam het niet dat de Europese Commissie hardnekkig bleef weigeren om de sms-berichten vrij te geven die Von der Leyen in volle covidcrisis uitwisselde met de Pfizer-topman. In die berichten werden wellicht de details besproken van de miljardendeal die de Commissie in 2020 sloot met farmareus Pfizer. Met die deal over de aankoop van 1,8 miljard coronavaccins voor de EU was een bedrag gemoeid van 35 miljard euro. Pikant detail: de CEO van Pfizer was ook een zakencontact van de echtgenoot van Von der Leyen.

Nadat zij als voorzitter van de Europese Commissie al resoluut geweigerd had om het Europees Parlement inzage te bieden in de sms-berichten, werd de zaak ook voorgelegd aan de Europese ombudsvrouw. Die kwam finaal tot de conclusie dat er effectief sprake was van wanbeheer van de Commissie, en ze riep zelf ook op tot vrijgave van het berichtenverkeer. De Commissie legde ook deze aanbeveling naast zich neer, met het argument dat de Europese ombudsvrouw enkel maar aanbevelingen kon doen. Volgens de Commissie was er ook geen enkele wettelijke verplichting om deze sms’jes bij te houden, en werden ze intussen ook gewist.

Schending van recht op informatie

The New York Times, die als eerste berichtte over de vaccindeal en de bewuste berichten later ook opvroeg, nam geen genoegen met die nieuwe weigering en besloot in januari vorig jaar naar het Gerecht van de EU te trekken. De krant stelt dat de Commissie wettelijk verplicht is om die berichten vrij te geven, en dat de weigering om dit te doen dus een schending is van het grondrecht op informatie dat in het handvest van de grondrechten van de Europese Unie is opgenomen.

Eerder had ook al een Belgische lobbyist – daarin later gesteund door de Hongaarse en de toenmalige conservatieve Poolse regering – een strafklacht wegens belangenvermenging en corruptie ingediend tegen Von der Leyen. Ook die zaak loopt momenteel nog.

Corruptie

De weigering van de Europese Commissie om de bewuste berichten vrij te geven, was koren op de molen van criticasters van Von der Leyen, die haar – naast een gebrek aan transparantie – ook machtsmisbruik en zelfs corruptie verwijten. De hele zaak kreeg intussen nog extra draagwijdte, nadat Politico vorig jaar bekend maakte dat de EU al minstens 200 miljoen bestelde vaccins – ter waarde van 4 miljard euro – moest vernietigen, omdat ze vervallen waren.

In een reactie op de rechtszaak stelde Von der Leyen zelf dat de sms’jes intussen gewist werden. Ze betwist ook dat de bewuste berichten documenten zouden zijn waarop de Europese transparantiewetgeving van toepassing is. ‘Vandaag worden beide partijen door het Gerecht van de EU gehoord, waarna het de de zaak in beraad zal nemen’, klinkt het bij Stefaan Van der Jeught, een van de woordvoerders van het Europese Hof van Justitie. ‘Een uitspraak kan nog enkele maanden op zich laten wachten.’

Matina Stevi

Europese rechters buigen zich over Pfizergate