Bizar hoe de New York Times en ook De Morgen reflexmatig naar Moskou wijzen. Dan lees je krantenkoppen als: ‘Economische macht van Poetin groter dan we dachten’. Wie het artikel leest, krijgt de indruk dat Moskou de OPEC+ kaapt en afdreigt. De Biden-administratie is blijkbaar ziedend.

We doen een ‘wat als’-experiment, volstrekt onschuldig en hypothetisch uiteraard. Wat als De Morgen of de New York Times u niet de hele waarheid vertellen? Beeldt u zich in dat de OPEC-landen helemaal geen verdere verhoging van de olieprijs nastreven omdat nog hogere olieprijzen nadelig zijn voor olieproducerende landen. ‘Hoe dan wel…’, hoor ik u vragen. Om twee redenen: ‘volatiliteit’ en de ‘vernietiging van de vraag’.

Volatiliteit en vernietiging van de vraag

Een kapitaalintensieve industrietak als olie en gas is niet gebaat bij spastische prijzen en hoge volatiliteit. Zowel ‘depletion’ (de ouderdom en uitputting van bestaande velden) als de vermeende klimaatverandering bezwaren al enige tijd het voluntarisme om enthousiast te blijven investeren in exploratie en proefboringen. Daarnaast bederft ook volatiliteit het feestje. De petroleumindustrie vereist een relatief stabiele en voorspelbare olieprijs om de aanzienlijke kapitaalinjecties te rechtvaardigen.

Hoge olieprijzen worden gezien als een zegening voor de industrie. Logisch, want hogere prijzen leiden tot hogere winsten. Winsten die op hun beurt weer geïnvesteerd worden in diezelfde industrie. Maar in aanhoudend buitensporige prijsniveaus huist een reëel gevaar. Wanneer energie onbetaalbaar wordt, dan storten de vraag en de prijs in elkaar en daarmee ook de ‘incentive’ voor de oliebedrijven om te exploreren en te proefboren. Dat vertaalt zich op termijn dan weer in steeds minder nieuwe bronnen die online komen. Nieuwe bronnen en boorinstallaties waarmee de tanende dagproductie van oude, vermoeide velden moet worden ondervangen.

Waarom schroeft OPEC+ haar dagproductie dan terug?

Dat is een goede vraag. Ze blijft evenwel onbeantwoord voor wie De Morgen of de New York Times leest. Daarom leest u het hier. OPEC+ schroeft de productie terug omdat overproductie op langere termijn schade toebrengt aan de olievelden. Overproductie ruïneert de natuurlijke kamerdruk in de reservoirs. Daalt de kamerdruk in een reservoir, dan daalt daarmee de ‘flowrate’, het debiet, de hoeveelheid vaten die een veld op eigen kracht opstuwt.

Valt deze natuurlijke druk weg, dan moeten technologie, geld en energie worden aangewend om de resterende olie aan de oppervlakte te krijgen. Dit effect en deze geologische wetmatigheid zijn wezenlijke onderdelen van de problematiek die men ‘peak oil’ noemt.

OPEC+ loopt met een productieverlaging miljarden mis

Op korte termijn verliest OPEC+ inkomsten. Petrostaten koesteren slechts één zekerheid méér dan comfortabel hoge olieprijzen. Iedere petrostaat verkiest steevast de zekerheid om ook binnen tien à vijftien jaar nog steeds grote hoeveelheden petroleum te kunnen produceren en exporteren. Dat kan alleen wanneer men de velden en hun natuurlijke stuwing intact houdt. Matt Simmons schreef met zijn Twilight in the Desert in 2005 al een standaardwerk over deze problematiek.

Daarmee zit OPEC+ dus tweemaal gewrongen. Enerzijds wil het de kwaliteit van haar velden intact houden en roept daarom de recente overproductie een halt toe. Anderzijds leidt deze productieverlaging tot schaarste en duwt het de prijzen nog hoger, waarmee de vraag dreigt te worden vernietigd.

Kremlin heeft geluk

Het moet gezegd. Dit alles komt het Kremlin bijzonder goed uit. Zelf houdt het productiecapaciteit achter de hand en hoeft het geen van haar te velden tot het uiterste te drijven. Bovendien komt het met haar vermeende inschikkelijkheid landen zoals Saoedi-Arabië, Irak, Verenigde Arabische Emiraten en Koeweit tegemoet.

De Russische delegatie keert goedgemutst huiswaarts vanuit Wenen, met het heuglijk nieuws dat haar voornaamste toegang tot vreemde deviezen voor enige tijd gevrijwaard blijft. Dat alles tot grote tevredenheid van Elvira Nabiullina, voorzitter van de Russische centrale bank.

De geplande reductie van zo’n twee miljoen miljoen vaten per dag door OPEC+ komt bovenop de verrassende onderproductie van 3,6 miljoen vaten per dag die in augustus en september werd opgetekend. De lager productie valt te verklaren door sancties tegen Rusland, Venezuela en Iran, terwijl Nigeria en Angola dan weer technische problemen kenden.

Wat er ook van zij, de 3,6 miljoen vaten en nu nog eens twee miljoen vaten is een zeer voelbare hoeveelheid energie die we niet langer in onze wereldeconomie pompen. Benieuwd hoe de financiële markten reageren op het vooruitzicht van winstwaarschuwingen in de reële economie.

Matt Simmons

Waarom wil OPEC+ de dagproductie inperken met twee miljoen vaten?