Riooljournalistiek, het is op zich een noodzakelijk onderdeel van het perslandschap. Ik zeg wel onder-deel, want we hebben het hier over de laagste regionen, het slib van de rivier die vrije meningsuiting heet, en regelmatig wordt ingedamd of zelfs geblokkeerd.

Om maar te zeggen: ik vind de rioolpers echt nuttig. Ze zegt dingen die anderen niet durven zeggen, trekt zich van deontologie of fatsoen niks aan, en opereert in de grijze zone van het legale. Processen hangen dan ook altijd in de lucht, want er wordt soms in het wilde weg geschoten en beweringen worden niet altijd hard gemaakt. Maar zoals gezegd: dit is het onderbuikgedeelte van de democratie, en er is geen vrije meningsuiting zonder rioolliteratuur, in papieren of digitale vorm.

Een gunstige wind

Erik Van Der Paal, tScheldschieter

Vlaanderen telt twee beoefenaars van het genre: ‘tScheldt, zoals de naam doet vermoeden een Antwerps fenomeen, en in iets meer gefatsoeneerde, glossy vorm Pnws. Die twee liggen zelf ook regelmatig met mekaar overhoop. Zo wordt op Pnws ‘tScheldt ‘de grootste vuilbak van het internet’ genoemd, en zijn uitgever, Gert Van Mol, ‘een gevaarlijke, wraaklustige gek met een Napoleon-complex’. Omgekeerd wordt de uitgever en hoofdsponsor van Pnws, Maurice De Velder, door ‘tScheldt als een ‘oplichter en psychopaat’ betiteld. Om maar te zeggen: binnen de Vlaamse rioolpers wordt ook onderling ferm gebaggerd.

Pro memorie: Groep G, de bvba van Gert Van Mol, die overigens blijft ontkennen achter ‘tScheldt te zitten, kocht in juli 2018 het faxblaadje over van de in dat jaar overleden Bert Murrath. Als geldschieter haalde hij Erik Van der Paal binnen, projectontwikkelaar en intimus van Bart De Wever. Die ook samen werden gesignaleerd in het fameuze Fornuis-verjaardagsetentje.

Nu heeft het weekblad Humo recent een boekje open gedaan over ‘tScheldt, aan de hand van Whatsapp-gesprekken en SMS-verkeer tussen Gert Van Mol en Erik Van der Paal. Die gegevens komen uit een gerechtelijk dossier, opgestart na een klacht wegens racistische opmerkingen aan het adres van toenmalig Open VLD-woordvoerster Zelfa Madhloum. Hoe Humo daar de hand kon opleggen, is niet duidelijk. Maar het gebeurt wel meer dat er via een gunstige wind stukken op de tafel van een redactie belanden. Daar weten ze bij ’tScheldt ook alles van.

Interne keuken

Echt héél goed loopt die actie niet.

Laten we zeggen dat Humo hier een ‘tScheldtje doet en de journalistieke normen ruim interpreteert, maar de informatie is op zich wel interessant. Uit het WhatsApp- en sms-verkeer tussen 28 april 2018 en 21 april 2021 blijkt dat Van Mol wel degelijk de eigenaar en hoofdredacteur is van het Antwerpse rioolblad, wat iedereen ook al lang wist. We leren ook dat er op dat moment een permanente lijn is met Erik Van der Paal, die zowat de politieke do’s en don’ts van het magazine controleert.

Afspraak is dat N-VA en Vlaams Belang buiten schot blijven, en dat vooral de linkse- en centrumpartijen de bonen zullen vreten. Op zich een keuze als een ander, Apache doet bijvoorbeeld het omgekeerde en viseert vooral de rechtse pers. Als contact met het Vlaams Belang fungeert ene Rudi Franssens, die ook als ‘patser’ en redactioneel manusje-van-alles nuttige diensten levert.

Verder belde Humo wat rond naar mensen die van ver of dichtbij betrokken waren bij ’tScheldt. Uiteraard Van der Paal, maar ook Jean-Marie Dedecker, advocaat Hugo Coveliers, en auteur Matthias Danneels passeren de revue. Allen schreven ze er wel eens voor of verleenden diensten, maar niemand wil nog van ver of dichtbij met het blaadje van Van Mol geassocieerd worden. Pijnlijk.

Al bij al zijn het smeuïge details uit de interne ‘tScheldt-keuken die Humo uitbracht, maar nu ook weer geen wereldschokkende feiten die de vaste lezers zouden kunnen verontrusten. Zelfs niet dat het magazine selectief is op politiek vlak en zijn pijlen richt op tegenstanders van het VB en de N-VA. Dat is uiteindelijk geen misdrijf. Toch spande Gert Van Mol, die officieel ‘met ‘tScheldt niets te maken heeft’, een proces in tegen Humo, wegens laster en eerroof. Dat hij glansloos verloor. Het lijkt toch het verhaal van de pot en de ketel: een ‘satirisch magazine’ dat hard trapt, maar zelf processen wegens laster en eerroof inspant als het eens onder vuur komt.

Portretrechten

Helaas zit de redactionele lijn van het blad zelf gewoon slecht. Het is slecht geschreven, met uitsluitend anonieme auteurs, en bedient zich vooral van hoofdletters en uitroeptekens. Gewezen geldschieter Erik Van der Paal, ook al in ruzie met Van Mol, in hetzelfde Humo-artikel: ‘…ik heb moeten vaststellen dat de site van satire naar vuilbekkerij is geëvolueerd. 90 procent van de inhoud zijn volstrekte leugens. En wat me het meest stoort: het is vulgair en ordinair, om mensen kwaadwillig te beschadigen’.

Daarmee is in feite alles gezegd. ‘tScheldt is nauwelijks de naam satire waard. Het heeft ontegenzeggelijk een paar keer gescoord, zoals met het uitbrengen van de El Kaouakibi-affaire. Voor de rest is het vooral het persoonlijk afrekeningsvehikel van zijn schaduw-uitgever Gert Van Mol. Al wie over deze satiricus een kwaad woord zegt, zal het geweten hebben.

Zelf mocht ik er ook kennis mee maken, toen ik in juni 2018 zijn korte carrière als adviseur van de CD&V aanhaalde, nadat bleek dat de tienduizenden likes op de partij-Facebook van Indiase en Afrikaanse clickfarms afkomstig waren. Van Mol vroeg en kreeg een recht op antwoord, maar dat was niet genoeg. Er viel hier ook nog eens een astronomische factuur voor ‘portretrechten’ binnen, omdat het artikel een foto van hem bevatte, ik verzin het niet. Uiteraard heb ik ze nooit betaald, maar ik kan me wel iets voorstellen bij de geruchten dat Van Mol alle journalisten intimideert die in zijn weg lopen.

Het is jammer eigenlijk. Vlaanderen heeft recht op een volwaardig satirisch magazine, recht-voor-de-raaps, ongenadig voor het politiek establishment, kritisch-hekelend voor links én rechts, af en toe vuil gebekt, jawel. Maar niet met een uitgever die eindeloze oorlogjes uitvecht en zelf enorm lange tenen heeft. De droom van Bert Murrath is niet in vervulling gegaan: een Vlaamse Charlie Hebdo maken. Nu ook Pallieterke meer de serieuze toer is opgegaan, ontstaat hier een enorme gat in de markt. Wie springt?

Matthias Danneels

‘tScheldt voelt zich uitgescholden…