Voor Jan Jambon heb ik een zekere sympathie sinds ik hem op 7 mei 2007 hoorde spreken op het O-Zon-symposium over onderwijs. Ik had van de man, die voorgesteld werd als bestuurslid van Voka, nog nooit gehoord. Andere sprekers hielden een praatje voor de vuist, maar Jambon las zijn tussenkomst voor van een papiertje. Zoiets maakt op mij een slechte indruk. Maar wàt hij zei was helder en juist. Hij kende de onderwijsvernieuwing vooral langs zijn schoolgaande kinderen en had er een hekel aan. Hij was als bedrijfsleider groot voorstander van vernieuwing, beklemtoonde hij, maar als een bedrijf op zo’n willekeurige manier aan vernieuwing zou doen als het onderwijs — vernieuwing om de vernieuwing dus — dan zou dat bedrijf snel failliet zijn.

Drie zinnetjes

Vandaag is die ondernemer met zijn papiertje minister-president. In de wereld van de politiek geniet hij de reputatie een efficiënt bestuurder te zijn, waar iedereen graag mee samenwerkt. Maar in het openbare debat gaat het vaker over drie zinnetjes die hij ooit heeft gezegd. Iets over een significant deel van moslimjongeren dat gedanst had na de terreuraanslag in Zaventem (het bleek een marginaal deel te zijn), een sneer naar de oppositie (‘dat gaat gij niet bepalen’) en een zinnetje over het achterstallige kindergeld voor asielzoekers dat door zijn regering werd afgeschaft.

Hij had, vertelde hij op een lezing, ‘het verhaal gehoord van een familie die meteen een huis kon kopen van dat kindergeld.’ Dat zinnetje werd opgepakt door De Tijd, en door de commotie er rond kreeg je de indruk dat de minister-president wekenlang elk café in Vlaanderen had bezocht waar hij altijd maar zijn verhaal vertelde over dat huis dat met kindergeld was aangekocht. (Zie ook hier)

Een commentaarschrijver mag dat schrijven.

Dat de oppositie die laatste uitspraak aangreep om de minister-president in verlegenheid te brengen, is normaal en redelijk. The duty of Her Majesty’s opposition is to oppose Her Majesty’s government. Hannelore Goeman van sp.a zei dat Jambon ‘hard om zich heen slaat’ en Björn Rzoska van Groen sprak van ‘een zeer gratuite uitspraak’. Gwendolyn Rutten, die formeel niet tot de oppositie behoort, sprak van een ‘extreem-rechts broodje-aapverhaal’. Ik vraag mij of ze die woorden zal blijven gebruiken, nu is gebleken dat er inderdaad gedurende jaren tientallen keren achterstallig kindergeld werd uitgekeerd aan asielzoekers ten bedrage van 50, 60, 70 en 80 000 euro; en één keer zelfs van 91 309 euro. Voor mij moet ze het niet laten.

Ook redelijk vind ik wat commentaarschrijver Matthias Vanderaspoilden van Het Nieuwsblad (8-1-2020) schrijft. Die vindt dat Jambon ‘een loopje heeft genomen met de waarheid’. Prima. Een commentaarschrijver mag dat schrijven. Hij heeft zoals iedereen het recht op een eigen mening. Als hij de situatie graag zo samenvat, waarom niet? Comments are free.

Meer dan 10 000 euro

Anders zit dat met het informatieve stuk in dezelfde krant. Daar verwachten we feitelijke berichtgeving. Maar dat valt tegen. De kop ervan luidt: ‘Cijfers Beke bewijzen Jambons ongelijk.’ (1) Bij zo’n ongenuanceerde kop word ik een beetje kregelig. Ik doe er dan beter aan het stuk zelf te lezen en niet meer aan die kop te denken. Maar ook het stuk valt tegen, vooral de cijfers die beloofd werden in de kop. De eenmalige betaling van de 91.309 euro wordt vermeld en verder dat er — tussen 2014 en 2019 — ‘2 524 aanvragen voor retroactieve kinderslag voor meer dan 10.000 euro geweest zijn’. Meer dan 10.000 euro, dat vind ik een beetje vaag. Ik moet naar Het Laatste Nieuws gaan om de details te krijgen. Dit zijn de aanvragen:

2.038 betalingen tussen 10.000 en 20.000 euro
369 betalingen tussen 20.000 en 30.000 euro
76 betalingen tussen 30.000 en 40.000 euro
29 betalingen tussen 50.000 en 60.000 euro
1 betaling tussen 60.000 en 70.000 euro
3 betalingen tussen 70.000 en 80.000 euro
1 betaling tussen 80.000 en 90.000 euro.

Heeft Het Nieuwsblad gelogen door alleen te spreken over betalingen van ‘meer dan 10.ooo euro’ ? Eigenlijk niet, want 50, 60, 70, 80 en 90.000 is inderdaad meer dan 10.000. Maar ’t is wel heel gemakkelijk om met dat ‘meer dan 10.000 euro’ te laten verstaan dat ‘Jambon op zijn minst flink overdreef’. Die andere cijfers zouden, geloof ik, het glasheldere verhaal hebben vertroebeld.

Wikipedia

Het wordt nog sterker. Het Nieuwsblad herhaalt ook de uitspraak van Jambon en herhaalt ze fout. Jambon had weet (2), schrijf de krant, van ‘asielzoekers die met het achterstallige kindergeld … een huis hadden kunnen kopen.’ De ‘familie’ — enkelvoud — waar De Tijd over berichtte, is vervangen door ‘asielzoekers’ — meervoud — alsof Jambon gesuggereerd had dat hij ‘weet had’ van meerdere dossiers. Ja, als hij dát had gesuggereerd, zou je van een ‘flinke overdrijving’ kunnen spreken.

Niet tevreden met Het Nieuwsblad, heb ik de hele geschiedenis ook nog eens op Wikipedia opgezocht. En ook dat viel tegen. We lezen, onder het lemma ‘Jan Jambon’: ‘In december 2019 beweerde Jambon in verschillende lezingen dat een familie asielzoekers met het kindergeld dat ze gekregen heeft een huis heeft kunnen kopen. De Tijd berekende dat dit onmogelijk is, aangezien zo maximaal € 32.000 aan kindergeld kan verkregen worden, wat onvoldoende is voor het aanschaffen van een huis in Vlaanderen.’

Wat Wikipedia hier schrijft, is de zuivere waarheid. De Tijd hééft dat berekend. Maar wàt De Tijd berekend had, was fout (3). De bron waar Jambon zijn verhaal vandaan haalde — naar het schijnt een CD&V-er die aan de regeringsonderhandelingen deelnam — was hopelijk alerter dan Wikipedia, beter op de hoogte dan De Tijd, en, vooral, minder tot framing geneigd dan Het Nieuwsblad.

(1) De kop stond in de krant van woensdag 8 januari, editie Leuven-Hageland. Op de website van de krant is de kop ondertussen: ‘Wouter Beke geeft cijfers over retroactieve kinderbijslag vrij na heisa over uitspraak Jambon.’

(2) ‘Weet hebben van’ is naar mijn smaak niet hetzelfde als ‘het verhaal gehoord hebben van’, maar zo blijven we aan de gang.

(3) Er was nogal wat verwarring, waar ik toen enkele bedenkingen bij heb geformuleerd op mijn blog

Matthias Veraspoilden

Jambon geframed door Het Nieuwsblad