Op 12 juni 1878 overlijdt de moordenaar Hendrik Jut (1851-1878), in de gevangenis van Leeuwarden (Friesland), waar hij levenslang uitzit. Hij is pas 26. De zegswijze ‘kop van jut’, wordt gebruikt voor mensen die het moeten ontgelden of de zondebok zijn. Dat heeft alles te maken met een dubbele moord die hij heeft gepleegd in 1872.

Jut werkt als kelner in Hotel Pico in Den Haag. Daar kreeg hij een relatie met Christina Goedvolk (1847-1926). Die werkt in 1872 korte tijd als dienstbode bij de rijke weduwe Maximiliana Theodora van der Kouwen-ten Cate, die in 1862 een zesde van het vermogen van haar overleden zus Geertruida heeft geërfd, een bedrag van 39 771 gulden. Nu zo’n 450 000 euro.

Christina wordt in 1872 zwanger van Jut. Als hij zijn baan kwijtraakt, krijgt het koppel geldproblemen. Ze denken aan de rijke weduwe, die de gewoonte had te pronken met haar juwelen en andere luxe. Op 13 december 1872 trekt hij met Christina naar het huis van Van der Kouwen. Terwijl Christina op de bovenverdieping de weduwe afleidt, brengt hij haar dienstbode Leentje Beeloo met messteken om het leven. Dan lokt hij de oude dame naar beneden: ‘Mevrouw, Leentje is van d’r zelven gevallen!’. Hij steekt ook haar genadeloos dood. Jut en Goedvolk gaan ervandoor met geld, sieraden en waardepapieren.

Jut en Goedvolk trouwen en vertrekken naar New York, waar ze in een hotel op Broadway verblijven. De juwelen brengen maar 320 dollar op, de effecten echter meer dan tienduizend dollar. Na twee maanden keren ze terug naar Nederland. Op 2 juli 1873 wordt hun dochter Angelica geboren, maar het paar kent geen rust. Na een half jaar in Zuid-Afrika vestigen ze zich in Rotterdam, waar Hendrik een koffiehuis koopt. En daar drinkt hij te veel en praat aan de toog zijn mond voorbij.

Jut en zijn vrouw worden gearresteerd. De publieke aandacht is enorm. Jut wordt in de kranten de ‘meest gewetenloze moordenaar uit de geschiedenis’ genoemd. In mei 1876 veroordeelt de rechtbank in Den Haag Jut tot levenslang voor dubbele moord. Hij ontkomt aan de doodstraf: die was in 1870 afgeschaft. Christina wordt veroordeeld tot twaalf jaar tuchthuis.

Het hoofd van Hendrik Jut wordt na zijn dood op sterk water gezet en is jarenlang te zien in het anatomisch museum van de Rijksuniversiteit Groningen: de kop van Jut. Maar de fles waarin het hoofd wordt bewaard, blijkt niet goed afgesloten. Daardoor gaat het hoofd ontbinden. Wat nog rest is een gipsen afgietsel van ‘de kop van Jut’ in het Universiteitsmuseum.

Maximiliana Theodora van der Kouwen-ten Cate

Vandaag 1878: moordenaar Hendrik Jut overleden, de échte ‘kop van Jut’