In 1992 zag het er niet goed uit voor Bill Clinton. Na een vierde plaats in de Iowa caucus, de eerste voorverkiezing van het kiesseizoen, moest de Democratische gouverneur van Arkansas een sterke prestatie neerzetten in New Hampshire. Van een leien dakje was zijn presidentiële campagne tot dan toe immers niet gegaan. Zo’n drie weken voor de caucus liet een zekere Gennifer Flowers, een ambtenaar van de staat Arkansas en parttime cabaret zangeres, weten dat Clinton er twaalf jaar lang een buitenechtelijke affaire met haar op na had gehouden. Daarop mocht mevrouw Clinton in een tv-interview — ingepland meteen na de Super Bowl, het belangrijkste sportevenement in de Verenigde Staten — uitleggen waarom de aantijgingen gefabriceerd waren en ze haar echtgenoot door dik en dun bleef steunen.

The Comeback Kid

Hillary Clinton, de latere First Lady, senator, minister van Buitenlandse Zaken en tweevoudig presidentskandidaat, redde die avond Bills politieke carrière. 50 miljoen kijkers zagen een verenigd Clinton-front. Ze gaven Bill, die in 1998 een ‘sexual encounter’ met Flowers zou toegeven, het voordeel van de twijfel. New Hampshire won hij niet. Hij werd pas tweede na de senator uit het naburige Massachusetts. Maar zijn aanhang bleek groter dan de peilingen deden vermoeden. Clinton riep zichzelf prompt uit tot morele winnaar van de voorverkiezing en labelde zichzelf ‘The Comeback Kid’. Hij werd uiteindelijk de enige president die de moderne voorverkiezingen in zowel Iowa als New Hampshire verloor en toch de sleutels van het Witte Huis in ontvangst mocht nemen.

Tot vorige week, dan.

Plagiaat

Want op moment van schrijven ziet het ernaar uit dat het derde keer goede keer wordt voor Joe Biden. Derde keer, dat leest u goed. In 1988 deed de senator uit Delaware een eerste gooi naar het presidentschap. Die plannen liet hij uiteindelijk weer varen toen het campagneteam van diens belangrijkste tegenstrever in de voorverkiezing, Michael Dukakis, een video aan de pers lekte. Daarin was te zien hoe Biden tijdens een speech de Britse politicus en leider van de Labour Party plagieert. Volgens de politieke mores van 2020 kwalificeert dit nog amper als een schandaal, maar het nekte Biden. Dukakis zou uiteindelijk maar tien staten winnen tegen Ronald Reagans vicepresident, George H.W. Bush. Zo behoedde hij Biden misschien wel van een carrière-beëindigende nederlaag.

In 2008 had Biden geen schandaal nodig. Al deed hij wel wat stof opwaaien toen hij diens tegenstander in de voorverkiezing, een zekere Barack Obama, de eerste ‘welbespraakte’, ‘verstandige’ en ‘schone’ mainstream Afro-Amerikaan noemde. Biden bood zijn verontschuldigingen aan en noemde de opmerking ‘out of context’. Obama trok zich er weinig van aan. De Democratische kiezers trokken zich op hun beurt weinig aan van de man achter de uitlating. Biden zou de race verlaten na een teleurstellende prestatie in Iowa.

Bromance

Tussen Obama en Biden kwam het overigens wel weer goed. Nadat Obama de Democratische nominatie in de wacht had gesleept, plukte hij Biden uit de obscuriteit en maakte van hem zijn vicepresident. In 2016 oefende de president druk uit op zijn veep om niet te kandideren voor de partijnominatie. Eigenlijk een grove belediging voor een zittend vicepresident. Het was evenwel, zo hadden de partijbazen besloten, aan Hillary Clinton om haar intrek te nemen in het Witte Huis. En Joe Biden, die zijn populariteit ondertussen volledig te danken had aan zijn bromance met Barack, zou wel eens roet in het eten kunnen gooien.

Hillary Clinton werd inderdaad genomineerd. Barack Obama’s politiek genie was evenwel vergeten dat het doorgaans een goed idee is om een populair persoon aan het Amerikaanse volk voor te dragen. Dat helpt door de band genomen om verkozen te geraken. En hoewel de Republikeinse partij tezelfdertijd, in wat een gebaar van solidariteit moet zijn geweest, besloot om eveneens een historisch onpopulaire kandidaat de nominatie te schenken, mocht het niet baten voor Hillary. Zo indrukwekkend haar verdediging van haar man was in 1992, zo zwak was haar campagne in 2016.

Laatste kans

Dus had Biden één laatste kans. Een kans die hij, gelet op zijn leeftijd, niet had gekregen indien Clinton het had gehaald van Donald Trump.

Bidens status in het begin van de race werd door heel wat politieke commentatoren omschreven als ‘de eerste favoriet’, met de nadruk op ‘eerste’. Het vermoeden was dat Uncle Joe, berucht om zijn versprekingen en blunders, zichzelf uiteindelijk de das zou omdoen. Biden, die doorheen zijn — lange — loopbaan zorgvuldig een imago van aimabele dealmaker had gecultiveerd, zou onvoldoende ‘woke’ en ‘progressief’ blijken voor een naar links opschuivende partij. Hij was een throwback naar een vervolgen tijd. Een fossiel uit een pre-Trumptijdperk dat het niet nodig vond om de aanhangers van de tegenpartij als deplorables (Clinton) of bitter-clingers (Obama) af te schilderen. En progressief Twitter zocht een warrior, geen watje.

Maar Team Biden had een plan. Een plan gebaseerd op de premisse dat Amerika én het Democratische electoraat niet zo progressief waren als de Twitterbubbel deed vermoeden. Dat zolang Joe, in tegenstelling tot bijna iedere andere kandidaat, niet probeerde de progressieve meute naar de mond te praten, hij een unieke en stevige positie kon innemen. Als Biden een tiental progressieve sterren liet vechten voor de ene, linksere helft van het kiespubliek, dan kon hij als een monstertruck de centrumlaan volledig innemen.

Morsdood

En het plan leek te werken. Biden bleef in de peilingen — in het bijzonder die op nationaal niveau — de frontrunner. Op 3 februari 2020 werd dan de eerste stem uitgebracht. En diezelfde dag leek de strategie van Team Biden als een kaartenhuisje in elkaar te storten. Op verkiezingsdag hadden de inwoners van Iowa — hetzelfde electoraat dat hem in 2008 uitspuwde en zijn campagne de doodsteek gaf — het lef om een burgemeester van een stadje kleiner dan Brugge te verkiezen boven Barack Obama’s vicepresident. Die burgervader met de onuitspreekbare naam, Pete Buttigieg, had zich doorheen de campagne eveneens als stem van het redelijke midden gepresenteerd. Biden werd pas vierde, net als Bill Clinton in 1992.

Joe moest evenwel wat langer wachten op zijn comeback dan Bill. In New Hampshire verslechterde de situatie. Daar moest hij niet enkel Buttigieg, maar ook Amy Klobuchar, de senator die eveneens op Bidens centrumkiezers aasde, voor laten gaan. Biden was niet langer de rottweiler die een tiental puppy’s liet vechten om één been, maar de oude, verdwaasde bulldog die tegen de kamerplant blafte. De vice ging van frontrunner naar afterthought.

Dat Biden in zijn overwinningstoespraak de Afro-Amerikaanse gemeenschap uitdrukkelijk bedankte is geen toeval. Na een tweede plaats in Nevada won Biden in South Carolina, waar het Democratische electoraat zo’n 60 procent zwart was, voor de eerste keer. En hoe. Met bijna vijftig procent van de stemmen reanimeerde Biden zijn campagne. Buttigieg en Klobuchar beëindigden hun campagnes voor het Witte Huis. Ze spraken hun steun uit voor de man die zij zo’n half jaar lang probeerden te vervangen.

Uitstel of afstel?

Joe Biden was nooit de kandidaat die het land deed dromen. Maar wanneer voldoende Amerikanen de nachtmerrie van het Trumpisme willen inruilen voor een droomloze slaap, dan is dat niet nodig. Biden dekte zijn linkerflank af door lippendienst te bewijzen aan de ideeën van senator Bernie Sanders en afgevaardigde Alexandria Ocasio-Cortez, maar hield beiden tezelfdertijd zo ver mogelijk weg van de actie. Want hoewel de Democratische partij wegdrijft van de centristische New Democrat-visie van President Clinton, werd Biden niet het Witte Huis ingestemd met een mandaat voor revolutie, maar eerder als een verlangen naar de status quo ante Trump.

Een zittend president verslaan: geen eenvoudige opdracht. De laatste man die het Joe Biden voordeed was The Comeback Kid. Maar Bidens weg naar het Witte Huis was er één van verzet tegen uiterst links. Of de toekomstige president die impliciete belofte nakomt zullen we de komende jaren te weten komen.

En doet hij dat niet? Dan is die tweede ambtstermijn voor The Donald misschien wel een kwestie van uitstel, niet van afstel.

Michael Dukakis

Joe Biden, Comeback Kid