U kent het verhaal, we testen nu veel meer in vergelijking met de eerste golf in de lente. We testen zoveel dat de labo’s niet meer kunnen volgen waardoor de tijden tussen staalafname en resultaat toenemen. Daardoor kan een persoon negatief testen maar ondertussen positief zijn geworden. Ondertussen verzuipen de huisartsen in het werk en niet in het minst in de administratieve rompslomp.

Vooral het afleveren van quarantaine attesten pikken enkele honderden jonge huisartsen niet meer en ze lanceerden een ‘attestenstaking’. Als toetje blijkt dat er op federaal niveau een tekort aan testcapaciteit is ontstaan. Maar, ‘er wordt aan gewerkt’. Een hele geruststelling.

Lang niet iedereen kan telewerken

Wegens al het bovenstaande besliste de federale overheid om, vanaf 21 oktober tot 15 november, enkel mensen met klachten te testen. Personen die een verdacht contact hadden of personen die meer dan 48 uur vertoefden in een rode zone in het buitenland en geen klachten hebben, moeten zichzelf een quarantaine van tien dagen opleggen en vervolgens nog vier dagen ‘voorzichtig’ zijn. Zou je je toch laten testen dan wordt de test niet terugbetaald. Een grote groep gezonde mensen zal dus thuis zitten uit voorzorg.

Deze maatregel moet toch een serieuze impact hebben op de economie? Lang niet iedereen kan telewerken. Ik vermoed dat vele ‘verdacht-contact’ mensen zwierig hun voeten vegen aan deze maatregel. Bovendien herinneren virologen ons aan het adagio dat ‘testen de belangrijkste verdedigingsmuur is tegen het virus. Testen en tracen en de besmette mensen isoleren zodat ze niemand anders besmetten.’ Welaan dan, testen.

Het is bekend dat tenminste 40% van alle besmettingen zonder symptomen verlopen wat niet belet dat deze asymptomatische mensen het virus kunnen doorgeven. Een doe-het-zelf-sneltest voor mensen zonder, of met nog geen zichtbare, symptomen zou de exponentiële spreiding van besmettingen kunnen tegenhouden.

Tandenpoetsen

Als het aan Harvard professor Michael Mina ligt, zou testen op corona even eenvoudig worden als ‘s ochtends je tandenpoetsen. De test zou één dollar kosten en het resultaat zou na enkele minuten bekend zijn; ‘de tijd om een kopje koffie te maken’ aldus Mina. Een negatieve test betekent dat je kan gaan werken of naar school kan. Een negatieve sneltest wil niet zeggen dat je het virus niet kan doorgeven. Het trio maatregelen, masker, handenwassen, afstand houden, blijft gelden. Een positieve test wil zeggen ‘blijf thuis’ en ‘ga voor tien dagen in quarantaine’. Volgens Mina zal het herhaaldelijk gebruik van de sneltest een gamechanger zijn en het vaccin voorafgaan. Mina’s test bestaat nog niet, maar hij timmert flink aan de weg

De bedrijfswereld is ‘chaud’ voor sneltests voor asymptomatische mensen om de economie veilig open te houden. Ook voor scholen is hij nuttig. Je vindt snel wie in een klas positief is, die leerlingen zet je in quarantaine en je hoeft niet de ganse klas te isoleren. De sneltest kan ook gebruikt worden om oma en opa in staat te stellen terug familie te zien. Een sneltest is nuttig in een dokterspraktijk, op spoed, thuis en bij nader inzicht: overal. Ten minste twee dozijn bedrijven zijn bezig een SARS-CoV-2 thuistest te ontwikkelen.

Rose Garden

Tenminste dertig sneltesten zijn al op de markt. De meeste zijn onvoldoende uitgetest. De ons omringende landen bestelden al enkele miljoenen sneltesten, België wacht en wil kijken wat de beste is. Sneltesten worden ook afgenomen met een wisser, wat niet fijn is voor kinderen. Voor deze laatste, en eigenlijk voor iedereen, is de covid-speekseltest, spuwen in een potje, interessanter. Op dit moment is de speekseltest onvoldoende betrouwbaar.

De sneltest heeft recent een slechte pers gehaald. Op 26 september vond in ‘the rose garden’ van het Witte Huis de nominatie plaats van opperrechter voor de Supreme Court, Amy Coney Barrett. Een covid-sneltest was negatief voor elke aanwezige. Toch zat er een negatief-testende-superverspreider tussen de aanwezigen die twaalf mensen, waaronder president Trump en zijn First Lady, besmette. Ze gebruikten een antigentest van de firma Abbott (prijs 5$). De Abbott-test is de enige waar het resultaat direct kan worden afgelezen.

Afname gebeurt door een wisser in de neus die vervolgens wordt uitgestreken op een testkaart die erg op een creditcard gelijkt. Vervolgens volstaat het een kwartier te wachten om het resultaat af te lezen op de kaart: 1 lijn is negatief, 2 lijnen is positief. Het lijkt wel een zwangerschapstest. De verspreiding van het virus is geen gevolg van het al dan niet gebruik maken van een test maar wel van ons gedrag. Testen is namelijk geen plaatsvervanger voor masker-handenwassen- afstand. Dat liep mis in ‘the rose garden’. Op de tv-beelden is te zien dat niemand een masker droeg en niemand afstand nam.

Betrouwbaar

Er bestaan drie soorten covid-testen. De bekendste is de moleculaire PCR test. Na staalafname met een wisser in de neuskeelholte is het resultaat bekend na 2-3 dagen. De PCR test gaat op zoek naar genetisch materiaal (RNA) afkomstig van het virus. Onze overheid betaalt de test (€46,81) volledig terug. De sneltest of antigentest (16,72€) pikt de eiwitten op die zich op het oppervlak van het virus bevinden. Deze test is zeer specifiek maar minder gevoelig dan de PCR test.

Specifiek wil zeggen dat een positieve test in 99% van de gevallen ook echt positief is. De zwakte zit hem in de gevoeligheid. Is een test negatief dan kan die tot 30-40% vals negatief zijn. In feite zouden we elke negatieve sneltest moeten controleren met een klassieke PCR test. Dat zou ik zeker doen als de persoon klachten heeft. Zonder klachten wordt het al gauw erg veel om te testen en dan hervallen we weer in de overlast.

Je kan de lage gevoeligheid van de sneltest compenseren door om de twee dagen te testen. Dit laat toe op een veilige manier scholen en universiteiten te openen. Er is ook nog de serologische test. Die spoort in het bloed antistoffen op tegen het coronavirus. Deze kunnen ten vroegste één week na de eerste symptomen optreden. De bloedtest is nuttig om te zien hoeveel mensen contact hebben gehad met het virus en hoelang antistoffen aanwezig blijven. De test (€9,60) is niet nuttig in het test-trace protocol.

Bronopsporing

Om te achterhalen waar de besmettingsbronnen zitten en specifieke maatregelen te kunnen nemen, is het verstandig om de gehele bevolking te testen. Dat lukt niet met een klassieke PCR test, uitgevoerd door zorgpersoneel. Dat zal beter lukken met een gevoelige sneltest die mensen zelf kunnen afnemen. Die test bestaat nog niet. Slowakije (5,5 miljoen inwoners), zwaar getroffen door de tweede golf, wil een lange lockdown tegengaan door de gehele bevolking boven de tien jaar te testen met een sneltest. De tests zouden plaatsvinden in twee weekenden.

Maar omdat vooral in het begin van de infectie mensen negatief kunnen testen, zullen mensen die het ene weekend negatief testten, het volgend weekend weer langskomen om eventuele foute negatieve tests uit te sluiten. Slim. De Slowaakse overheid kocht 13 miljoen testen. Politie en leger gaan de gezondheidswerkers helpen bij de uitvoering van de tests. De absolute prioriteit in de wereld is nu de ontwikkeling van betrouwbare goedkope sneltesten. Net zoals voor het vaccin, is een joint venture tussen industrie-universiteit-overheid (die laatste om de prijs van de test te kunnen drukken) onmisbaar. Ik maakte een berekening op basis van Amerikaanse cijfers, België zou zes miljoen sneltesten nodig hebben per maand.

Tot slot is er nog de vaststelling dat het wetenschappelijk onderzoek, dat al de hogervermelde veronderstellingen moet bevestigen of ontkrachten, er momenteel nog niet is, maar ook hier wordt aan gewerkt.

Michael Mina

Snel, snel, snel met de sneltest