Het politieke klimaat in Duitsland is broeierig. Politici van allerlei slag voelen zich verleid om een eigen partij op te richten. Recent waagden Sahra Wagenknecht (ex-Die Linke) en Hans-Georg Maassen (ex-CDU) hun kans. Nu is er met ‘DAVA’ ook een partij, die wil vissen in de vijver van mensen met een ‘andere etnische en religieuze achtergrond’.

DAVA is het acroniem van ‘Demokratische Alternative für Vielfalt und Aufbruch‘ (‘Democratisch Alternatief voor Diversiteit en Bewustwording’). De oprichting gebeurde op 16 januari. In de begeleidende verklaring eist DAVA dat ‘mensen met buitenlandse wortels hun rechten in volle omvang toegekend krijgen’ en dat ze ‘op een gepaste manier vertegenwoordigd’ worden. Teyfik Özcan, de voorzitter van ‘Dava’, ziet de partij als een stem ‘tegen discriminatie en xenofobie’. Dava plant bij de verkiezingen voor het Europees Parlement op 9 juni op te komen. Overigens herinnert de naam aan het islamitische begrip Da’wa, dat slaat op de missioneringsfunctie van de islam.

Saboteren

De meeste mensen in Duitsland met ‘buitenlandse wortels’ zijn Turken, of zogenaamde Deutsch-Türken. Anderhalf miljoen van hen zijn stemgerechtigd. Aangezien de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan enorm populair is bij hen, zijn de officiële instanties en ook vele politici van de gevestigde partijen in Duitsland gealarmeerd. De christendemocraat Michael Stübgen (CDU), voorzitter van de Conferentie van deelstaatministers van Binnenlandse Zaken, roept op tot waakzaamheid tegenover Dava vanwege de vermoedelijke banden met de AKP, de partij van Erdoğan.

Zijn partijgenoot Lothar Spahn meent dat Erdoğan de integratie van de Deutsch-Türken in de Duitse samenleving probeert te saboteren. Hüseyin Cicek, politicoloog aan de universiteit van Bonn, beweert dat het een tactiek van Erdoğan is om de moslims in Duitsland ‘in hun totaliteit als een minderheid voor te stellen die bedreigd is, die door het politieke systeem vergeten is en waarmee de Duitse politici geen rekening houden’.

Dubbel staatsburgerschap

De Turkse president wil de Deutsch-Türken zoveel mogelijk aan zich binden. Hij kan hun stemmen best gebruiken. Velen hebben het dubbele staatsburgerschap (het Duitse en het Turkse). 730.000 van hen namen deel aan de laatste Turkse presidentsverkiezingen in mei 2023; een half miljoen bracht een stem uit voor Erdoğan. Hier zit dus ook potentieel voor Dava.

De verkeerslichtcoalitie, de ‘Ampel’, van sociaaldemocraten (CDU), Grüne en liberalen (FDP) heeft het mogelijk gemaakt dat mensen van buitenlandse origine al na vijf in plaats van acht jaar kunnen ingeburgerd worden en dat meer mensen het dubbele staatsburgerschap kunnen behouden. De wet daarover is op 19 januari van dit jaar goedgekeurd in de Bondsdag, en nu heeft ook de Bundesrat, de deelstatenkamer, op 1 februari met die hervorming van het ‘Staatsbürgerschaft’ ingestemd.

Andrea Lindholz van de Beierse christendemocraten (CSU) beweert dat Turken die in Duitsland mogen gaan stemmen zich – door die versoepelde voorwaarden voor het dubbele staatsburgerschap – niet meer hoeven los te koppelen van Turkije (en alles wat daar dus aan politieke opvattingen leeft).

Verlengde arm

De afgelopen jaren zijn vele Deutsch-Türken weer conservatiever geworden, zegt onderzoeker Andreas Herteux. In het verleden sympathiseerde de overgrote meerderheid van hen – tot zelfs 70 procent – met de SPD. Maar de laatste jaren zijn er ook heel wat hun heil beginnen zoeken bij de CDU, in de hoop op een meer waardenconservatief alternatief. Dava zet in op identiteitspolitiek en wil zo die verschuivende kiezers naar zich toe trekken. De vereniging richt zich niet alleen op Deutsch-Türken, maar meer algemeen ook op moslims die zich niet meer door de traditionele partijen aangesproken voelen.

Zelf ontkent Dava de verlengde arm van de AKP te zijn. ‘We worden niet door meneer Erdoğan aangestuurd noch door hem gefinancierd’, zegt Mustafa Yoldaz, de nummer 3 op de lijst van Dava. Maar Yoldaz was wel jarenlang functionaris van Milli Görus (letterlijk ‘Nationale Visie’), een islamitische organisatie die sterke banden onderhoudt met de Turkse staat.

Directe lobby

En Fatih Zingal, de nummer 1 op de lijst van Dava, was tot 2018 vicevoorzitter van de ‘Union Europäisch-Türkischer Demokraten’ (UETD), een organisatie die in Europa lobbywerk verrichtte voor de AKP. Na haar omdoping in ‘Union Internationaler Demokraten’ (UID) in 2018 werd hij haar woordvoerder. Hij heeft ook in het verleden, als er Turkse verkiezingen plaatsvonden, in Duitsland de propagandatrommel geroerd voor Erdoğan en zelfs transporten georganiseerd naar de stembuslokalen.

Max Lucks (Bündis90/Die Grünen), lid van de Bondsdag, waarschuwt er dan ook voor dat de AKP probeert ‘een directe lobby voor zichzelf te creëren in het Europese Parlement en dat met voormalige voorzitters van antisemitische en islamistische organisaties’. Het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken is alvast op zijn hoede: ‘Eventuele pogingen om verkiezingen in Duitsland van buiten af te beïnvloeden, zullen niet aanvaard worden.’

Michael Stübgen

CDU-deelstaatminister wil asielrecht afschaffen

Moslimpartij in Duitsland in de startblokken